Voorstel voor online platform digitaal leermateriaal voor - PO-Raad

Voorstel voor online platform digitaal leermateriaal voor EMB leerlingen
Sandra ter Horst, procesbegeleider versnellingsvragen
31 maart 2016
1.1. Inleiding
Een groep mensen, werkzaam in het speciaal onderwijs voor ernstig meervoudig beperkte leerlingen
(EMB), heeft een versnellingsvraag ingediend.
Versnellingsvragen zijn vragen waar diverse schoolbesturen tegenaan lopen bij de ontwikkeling of
implementatie van ICT in het onderwijs. Het gaat om vragen die meerdere besturen gemeen hebben
en die belemmeren dat de sector op grote schaal ICT inzet voor het geven van onderwijs. De PO-Raad
en Kennisnet helpen deze vragen te beantwoorden en blokkades weg te nemen zodat
schoolbesturen niet meer ieder voor zich het wiel hoeven uit te vinden. Een onafhankelijke
commissie beoordeelt de vragen. Op maat wordt bekeken welke ondersteuning bij de vraag passend
en gewenst is.
De vraag zoals die is aangemeld (en is goedgekeurd) luidt:
“Hoe zorgen we voor een toegankelijk en gedigitaliseerd lesaanbod voor onze ernstig meervoudig
beperkte leerlingen, dat aansluit bij de bestaande leerlijnen, zoals Plancius?”
Zie ook:
https://www.poraad.nl/themas/ict-in-het-onderwijs/ondersteuning-bijict/versnellingsvragen/toegankelijk-lesaanbod-voor-emb
De initiatiefnemers komen van HUB Noordbrabant, maar het voorstel is voorafgaand besproken met
LECSO, Mattheus Rotterdam, De Zonnebloemschool, De Onderwijsspecialisten, Stichting Chr. SO/VSO
voor de NOP e.o. en Martinusstichting voor SO en VSO te Rotterdam en Mytylschool Tilburg.
In dit memo wordt in hoofdlijnen de vraagstelling geschetst met een onderbouwing daarbij.
Vervolgens wordt ingegaan op de hoofdlijnen van de vervolgaanpak. Bij voldoende bestuurlijk
draagvlak kan het traject worden gestart en wordt vanuit de versnellingsvragenondersteuning
meegedacht over een gepaste vorm van ondersteuning en begeleiding.
1.2. Wat is er al gedaan
In een drietal werksessies met afgevaardigden van diverse instellingen, LECSO en Kennisnet is de
vraag uitgebreid besproken en verkend.
In de eerste sessie is afgesproken om een bredere raadpleging te doen bij de achterban. Middels een
vragenlijst is breder geïnventariseerd bij gebruikers welk materiaal benut wordt voor de EMB
doelgroep en is gevraagd naar behoeften.
In de tweede sessie zijn de resultaten besproken. Er is een zeer goede respons geweest op de
vragenlijst die is verspreid (55 respondenten, voornamelijk leerkrachten en IB-ers).
De kern van de vraag en de behoefte is als volgt te duiden:
• Een platform waar te zien is ‘wat er gebruikt wordt’, een soort catalogus
• Een platform waar zelfgemaakt materiaal gedeeld kan worden, goed vindbaar is
• Een platform waar een database is met los materiaal – picto’s, liedjes
• Een platform waar ideeën en lestips uitgewisseld kunnen worden
Kennisnet heeft vervolgens een voorstel geschreven hoe hieraan gewerkt kan worden. In de derde
sessie is hierover gesproken. De aanwezigen geven aan dat er meer input moet worden verkregen
van leerkrachten die hier mee moeten gaan werken. Laagdrempeligheid is een belangrijk criterium.
We zouden graag een grote groep directe gebruikers aan tafel krijgen om het voorstel daarmee
verder te bespreken en door te ontwikkelen.
Van belang is dat er support is vanuit de besturen/het management om een vertegenwoordiger
actief mee te laten werken. Als het commitment hiervoor is, dan zullen mensen gericht worden
benaderd en uitgenodigd worden voor een werksessie op 1 juni a.s.. op het LECSO kantoor in
Utrecht.
1.3. Hoe ziet de oplossingsrichting er uit?
Uitgangspunten
Het delen en uitwisselen van digitaal leermateriaal is in de praktijk best ingewikkeld. Welk platform
kies je en hoe onderhoud je dit? Wie neemt die taak op zich? Om een duurzame oplossing te
realiseren zijn de volgende uitgangspunten van belang:
• maak gebruik van bestaande platformen, ga niet iets nieuws bouwen
• maak gebruik van open standaarden, zodat uitwisselbaarheid maximaal gefaciliteerd kan
worden
• kies voor integratie met andere platformen (die kunnen worden aangesloten)
• zorg voor kwaliteit, zodat gebruikers vertrouwen krijgen in het materiaal
• sluit voor de communicatie zoveel mogelijk aan bij de mogelijkheden die LECSO biedt, zodat
geen dubbeling plaatsvindt.
Oplossingsrichting
De publieke infrastructuur voor digitaal leermateriaal Wikiwijs
(http://www.wikiwijsleermiddelenplein.nl/) biedt verschillende componenten die tezamen (en met
de mogelijkheid deze verder door te ontwikkelen afhankelijk van de behoefte) voor een belangrijk
deel in bovenstaande behoefte kunnen voorzien. Er kan hiermee een omgeving worden ingericht
met toegang tot (zelfgemaakte) digitale leermiddelen geschikt voor leerlingen in leerroute 1.
Het Wikiwijsplatform biedt de volgende functionaliteit:
1) Uploaden eigen materiaal
2) Uploaden van links naar ander materiaal (dat elders is opgeslagen)
3) Maken van eigen materiaal en dat ontsluiten
Op het Wikiwijsplatform (een open en publieke voorziening gehost en onderhouden door Kennisnet)
kan een plek wordt ingericht om de doelstellingen voor het delen en vindbaar maken van materiaal
te realiseren. De functionaliteit is er, alleen het inrichten zal in nauw overleg met
inhoudsdeskundigen moeten gebeuren. Voor de catalogusfunctie zal de SLO benaderd kunnen
worden. LECSO tot slot kan faciliteren in de communityvorming. Uitgangspunt is dat hiervoor geen
nieuwe tools worden gebruikt, maar gebruik wordt gemaakt van de mogelijkheid die de LECSO
website hiervoor heeft (extranet).
Een platform waar (zelfgemaakt) materiaal gedeeld kan worden en goed vindbaar is
Via Wikiwijs (http://www.wikiwijsleermiddelenplein.nl/) kan een aparte startpagina worden ingericht
die een aparte zoekingang geeft naar materiaal dat specifiek geschikt is voor leerroute 1 . Via deze
startpagina kunnen gebruikers:
● (Eigen) leermiddelen aanmelden. Door middel van metadata (zoals trefwoorden) kunnen
deze vindbaar gemaakt worden voor andere gebruikers.
● Leermiddelen beoordelen. Door middel van sterren (1 ™ 5) en tekst kunnen leermiddelen
beoordeeld worden. Dit kunnen individuele gebruikers (collega’s) doen, maar ook de
LeermiddelSpecialisten (zie hieronder)
● Zoeken op basis van een speciaal keurmerk. We kunnen een speciaal keurmerk inrichten
voor deze doelgroep en een groep leerkrachten faciliteren om dit keurmerk toe te kennen
(via de Wikiwijs web site) aan verschillende leermiddelen. Kennisnet heeft ruimte om vijf
leermiddelspecialisten vanuit het Speciaal Onderwijs te begeleiden en te voorzien van een
vrijwilligersvergoeding (1500 euro per jaar). Een keurmerk stelt ons in staat om een aparte
collectie aan te bieden “aanbevolen door collega’s uit het Speciaal Onderwijs”. Zie ook
http://deleermiddelspecialisten.wikiwijs.nl.
● Eigen leermiddelen maken. Via de arrangeertool “Wikiwijs maken” kunnen eigen lessen
gemaakt worden.
Het is van belang dat er goed in het materiaal gezocht kan worden. Dit is een traject waar met
gebruikers naar gekeken moet worden. Op welke kenmerken wil je zoeken en hoe kunnen we een
standaard set hiervoor ontwikkelen. De begeleiding hierop kan gegeven worden, maar de inhoud
moet vanuit de praktijk komen.
In hetzelfde platform kunnen ook losse objecten worden opgeslagen (zoals picto bestanden).
Interessant in dit kader is ook dat Wikiwijs en Omnidu samen gesprekken voeren over het ontsluiten
van de Omnidu collectie via Wikiwijs.
Een platform waar we kunnen zien welke methodes beschikbaar zijn
Naast leermiddelen en losse objecten heeft het WikiwijsLeermiddelenplein ook een onderdeel dat
zich richt op complete methodes. Momenteel staan nog niet alle veelgebruikte methodes voor deze
doelgroep op deze website. We kunnen het SLO (de partner verantwoordelijk voor de
methodeanalyse) benaderen om de betreffende methodes op te nemen.
Een platform waar ideeën en lestips uitgewisseld kunnen worden
Het uitgangspunt is dat communityvorming zoveel als mogelijk gebeurt via de huidige lijnen die
LECSO hiervoor aanbiedt. Er moet op dat vlak geen dubbeling plaatsvinden.
Het is mogelijk om een leermiddel zoekwidget op te nemen in deze omgeving om zo 1 plek te
creëren waar zowel de community als de leermiddelen bij elkaar komen.
1.4. Vervolgstappen
Als eerste stap wordt een workshop georganiseerd op 1 juni van 12.30 tot 16.30 (bij LECSO te
Utrecht). Deze sessie, met ca. 10-15 leerkrachten die werken met EMB leerlingen, is bedoeld om de
oplossingsrichting nader te verkennen met de daadwerkelijke gebruikersgroep. We zullen ingaan op
werkwijzen uit verschillende instellingen en zullen functionele insteek bespreken voor het opslaan en
delen van digitaal leermateriaal. Na die sessie kunnen we besluiten of de aanpak kansrijk is en / of
welke aanpassingen nodig zijn. Daarna volgen eventueel nog meerdere werksessies met de
leerkrachten.