Op een Intensive Care liggen patiënten waarbij een of meerdere organen niet goed werken. De functie van die organen worden dan door apparatuur en/of door intensieve behandeling overgenomen. Denk hierbij aan het overnemen van de ademhaling door een beademingsmachine of het overnemen van de nierfunctie door een dialyse apparaat. Daarnaast is het mogelijk dat de bloeddruk en hartfunctie worden ondersteund met specifieke medicijnen. Helaas is het niet altijd mogelijk om iemand te genezen. Op de Intensive Care overlijden ernstig zieke en verzwakte mensen soms zelfs ten tijde van volledige behandeling. In andere gevallen wordt er besloten dat verder behandelen medisch zinloos is en wordt de ingestelde behandeling gestaakt of worden geen Beademing Bloeddruk en hartfunctie ondersteunende medicijnen 3 4 nieuwe behandelingen ingezet. In de meeste gevallen is dit een medisch besluit. Een enkele keer verzoekt de patiënt zelf om staking van behandeling. Er zal altijd een gesprek met de naasten plaatsvinden om beslissingen uit te leggen en hen de ruimte te geven om vragen en onzekerheden uit te spreken. Deze folder is bedoeld voor de naasten van een patiënt op de Intensive Care Als besloten wordt dat verder behandelen zinloos of ongewenst is, dan is alles er afdeling die in de laatste levensfase verkeert. Het is een aanvulling op de folder op gericht om het onontkoombare sterven niet langer uit te stellen en dit zo ‘De stervensfase’. Wij raden u aan die folder ook te lezen. Er is gekozen een humaan mogelijk te laten verlopen. Dit kan betekenen dat wij daadwerkelijk aanvulling te schrijven omdat sterven op een Intensive Care wezenlijk anders stoppen met de kunstmatige beademing en stoppen met het toedienen van kan zijn dan buiten deze specialistische afdeling. bloeddruk en hartfunctie ondersteunende medicijnen. Wij stoppen absoluut niet met zorgen voor de patiënt. Deze verandering van zorg noemen wij End Of Life Care. End Of Life Care is niet alleen de zorg voor de stervende maar ook voor diens naasten. Wij zullen ons best doen deze moeilijke fase voor alle betrokkenen zo bevredigend mogelijk te laten verlopen. Openheid, eerlijkheid en vertrouwen zijn daarin sleutelwoorden. In deze folder beschrijven wij het stervensproces van een Intensive Care patiënt. Mocht u na het lezen hiervan nog vragen hebben dan kunt u die bespreken met de verpleegkundige. Eventueel schakelen wij andere disciplines in om uw vragen te beantwoorden of om u bij te staan in de stervensfase van uw naaste. 1 Overlijden op de Intensive Care 06-10-2015 2 Beademing Bloeddruk en hartfunctie ondersteunende medicijnen Wanneer uw naaste afhankelijk is van de beademingsmachine dan zal het Wanneer uw naaste afhankelijk is van bloeddruk en hartfunctie ondersteunende overlijden waarschijnlijk snel intreden op het moment dat de medicijnen zal het overlijden snel intreden op het moment waarop die medicijnen beademingsmachine de ademhaling niet meer ondersteunt. De worden gestopt. De bloeddruk kan ineens wegvallen of geleidelijk aan steeds beademingsmachine zal uitgezet worden en de tube (het buisje in de keel) zal lager worden tot er geen bloedstroom meer is. Het hart zal langzamer gaan worden verwijderd. In enkele gevallen zal de tube blijven zitten en de machine pompen en uiteindelijk stilvallen. Door de verminderde bloedstroom in de niet uitgezet worden . De instellingen worden in deze gevallen zodanig hersenen zal het bewustzijn afnemen en uw naaste uiteindelijk buiten bewustzijn aangepast dat er geen sprake meer is van actieve ondersteuning. raken. Wanneer er symptomen zijn van angst, onrust, pijn of ondraaglijk lijden, zal er gestart worden met palliatieve sedatie (meer informatie hierover vindt u in Wanneer er nog een eigen ademhaling bestaat kan het enige tijd (tot wel enkele de folder ‘Palliatieve sedatie’) mits uw naaste niet al bewustzijns verlagende, uren) duren voordat uw naaste stopt met ademen. Hierover kunt u in de sederende medicijnen krijgt. Over het algemeen sluiten wij dan een pomp aan algemene folder “De stervensfase” lezen. U kunt bang zijn dat uw naaste met slaapmedicatie. Uw naaste zal dus niet meer wakker worden. Hierdoor zal benauwdheid ervaart of het gevoel heeft te stikken. Door het geven van sterke uw naaste niet lijden tijdens het stervensproces. De sedatieve medicatie medicijnen, waaronder morfine, kunnen we dit goed bestrijden. Uw naaste zal veroorzaakt of bespoedigt het overlijden niet, uw naaste overlijdt aan de dus niet lijden onder het wegvallen van de ademhalingsondersteuning. Morfine gevolgen van het ziek zijn en heeft een natuurlijk sterfbed. bespoedigt of veroorzaakt het overlijden niet en daarom blijft er sprake van een natuurlijk stervensproces. Wanneer er gestart wordt met End Of Life Care zal infuusvocht gereduceerd worden tot een absoluut minimum, voeding zal worden gestaakt. Honger en Soms hoopt zich slijm op in de keelholte of in de luchtpijp en dit kan leiden tot dorst zal uw naaste niet ervaren in de stervensfase. Vocht en voeding toediening een reutelend of snurkend geluid. Dit komt door het verdwijnen van de normale verlengen het stervensproces en dat is niet wenselijk. hoest- en slikprikkels. Omstanders kunnen denken dat de stervende dit als benauwd of verstikkend ervaart, maar dat is niet het geval. Het kan wel als Zuurstof toediening wordt gestopt en zo ook alle niet noodzakelijke medicijnen, onplezierig ervaren worden door de naasten die aanwezig zijn. Het reutelen behalve slaapmiddelen en morfine. Deze laatste twee middelen kunnen dan ook proberen wij te voorkomen of weg te nemen door het geven van medicatie. gestart worden, mochten deze nog niet aanwezig zijn maar wel noodzakelijk. Helaas kunnen wij niet garanderen dat dit ook altijd lukt. Bloedafname en röntgenonderzoek zullen niet meer plaatsvinden. In overleg met u, als naasten, zal besloten worden of de monitor bij het bed aan blijft of uit gaat. De normale zorg zal natuurlijk doorgaan maar daarin staat het comfort van uw naaste voorop. 3 Overlijden op de Intensive Care 4 U bent in deze fase 24/7 welkom op onze afdeling. U kunt ook overnachten op de afdeling. Er staat een tweepersoons slaapbank in de bezoekersruimte. Eventueel kan er een stretcher nabij uw naaste geplaatst worden. U kunt gebruik maken van koffie en thee, in overleg kunnen er (beperkt) maaltijden verschaft worden. U bent vrij om zelf eten en drinken mee te nemen, er is echter geen koelkast aanwezig. Over het algemeen proberen wij uw naaste op een kamer alleen te leggen zodat u in alle rust en vrijheid bij elkaar kunt zijn. Hier kan het licht gedimd worden en bent u vrij om muziek te draaien, te praten, te bidden, te zingen of op welke manier dan ook samen te zijn. U mag met meer dan twee personen aan bed waken, tenzij op verzoek van de verpleging hier anders mee om te gaan. Deze eenpersoonskamer is een kleine, inpandige kamer. Wanneer u wenst dat uw naaste daar niet komt te liggen kunt u dat aangeven. Wij zullen dan ons best doen de situatie op zaal zo passend mogelijk te maken. Sterven is een intiem en intensief proces, zowel voor uw naaste die sterven gaat, als voor uzelf. Indien gewenst kunt u bijgestaan worden door een geestelijk verzorger of andere hulpverlener. Bij betrokkenheid van kinderen kunnen wij de kinder-psychologen van de kinderafdeling vragen u te ondersteunen. Natuurlijk staat het u vrij om uw eigen geestelijke of andere zorgbieders te vragen om bij u te zijn. Mocht u vragen hebben, bespreek deze dan gerust met de verpleegkundige. 5 Overlijden op de Intensive Care 6