Laboratorium voor Pathologie

Laboratorium voor Pathologie
Rijnstate Arnhem
Jaarverslag 2015
Inhoud
1. Gebruikte afkortingen
2. Voorwoord
3. Personeel
3.1 Verdeling FTE
3.2 Leeftijdsverdeling medewerkers
3.3 Personele mutaties
4. Veiligheid, ARBO en Milieu
4.1 Veiligheid, ARBO en Milieu
4.2 Ziekteverzuim
4.3 Ergonomie
5. Investeringen
5.1 Apparatuur en software
5.2 Tijdschriften
6. Immunostainers
7. DNA
7.1 Sneldiagnostiek
8.1 B-opleiding tot patholoog
8.2 Stage MLO/HLO
9. Organisatiestructuur
9.1 Organisatiestructuur Rijnstate
9.2 Organisatiestructuur Laboratorium voor Pathologie
9.3 Pathologie-DNA B.V. locatie Arnhem
10. Overlegstructuren klinisch overleg
11. Moleculaire pathologie
12. CCKL accreditatie
13. Veilig Incidenten Melden
14. Kwaliteitsindicatoren
15. Lidmaatschappen
15.1 Pathologen
15.2 Medewerkers
16. Commissies / bestuurswerkzaamheden / werkgroepen
16.1 Pathologen
16.2 Medewerkers
17. Nascholing pathologen
18. Publicaties en voordrachten
19. Nascholing medewerkers
20. Productiecijfers
20.1 Productiecijfers Histologie
20.2 Productiecijfers Immunologie
20.3 Productiecijfers moleculaire pathologie
20.4 Productiecijfers Cytologie
20.5 Kwantitatieve pathologie
20.6 Revisies
20.7 Veterinaire coupes
21. Follow-up Cervixcytologie
21.1 Verdeling Pap-classificatie
21.2 Verdeling B1, B2 en B3
21.3 Follow-up Pap 0 en afwijkingen
21.4 HPV
21.5 Revisie
21.6 Leeftijdsverdeling
22. Follow-up niet-cervicale cytologie
23. Blik op de toekomst
Bijlagen
Bijlage 3.1
Bijlage 20.3
Bijlage 20.4.1
Bijlage 20.4.2
Bijlage 20.4.3
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
3
4
5
5
5
5
6
6
7
7
8
8
8
9
9
10
11
11
12
12
13
13
14
16
17
17
18
19
19
20
21
21
22
23
25
26
27
27
27
28
30
30
31
31
32
32
32
33
33
33
34
35
39
40
40
40
42
42
43
2
1. Gebruikte afkortingen
ADH
ARBO
BHMK
BVO
CBRN
CCKL
CIN
CISH
CWZ
DNA
EGFR
EU-GHS
FISH
FNAC
Fte
GVE
HLO
HOKI
HPV
HRB
IAC
IAP
ICT
IF
IKO
IKNL
IP
KNMG
KRAS
LVC
LvP
MFG
MLO
MPZ
MSDS
MSRC
MTO
NHL
NIAZ
NVML
NVVP
OMS
PALGA
PAMM
PAP
RI&E
SKML
SOP
SDZ
VAP
VIM
WCD
WHT
WIHC
WKPLL
WMDP
ZRA
Afdelingshoofd
Arbeidsomstandigheden
Baarmoederhalskanker
Bevolkingsonderzoek
Chemische, biologische, radiologische en nucleaire stoffen
Coördinatie Commissie ter bevordering van de Kwaliteitsbeheersing op het gebied
van Laboratoriumonderzoek
Cervicale Intraepitheliale Neoplasie
Chromogenis In Situ Hybridization
Canisius Wilhelmina Ziekenhuis
Samenwerkingsverband Den Bosch, Nieuwegein, Arnhem
Epidermal Growth Factor Receptor
European Globally Harmonised System
Fluorescent In Situ Hybridization
Fine Needle Aspiration Cytology
Fulltime-equivalent
Gelderse Vallei Ede
Hogere Laboratorium Opleiding
Hoofdenoverleg Kwaliteit en ICT
Humaan Papilloma Virus
Hormoon Receptor Bepaling
International Academy of Cytology
International Academy op Pathology
Informatie & Communicatie Technologie
Immunofluorescentie
Integraal Kankercentrum Oost
Integraal Kankercentrum Nederland
Immunopathologie
Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Geneeskunde
Kirsten rat sarcoma viral oncogene
Landelijke Visitatie Commissie
Laboratorium voor Pathologie
Medisch Facilitair Groep
Middelbare Laboratorium Opleiding
Milieuplatform Ziekenhuizen
Material Safety Data Sheet
Medisch Specialisten Registratie Commissie
Medewerkers tevredenheidonderzoek
Non Hodgkin Lymfoom
Nederlands Instituut voor Accreditatie in de Zorg
Nederlandse Vereniging voor biomedische laboratoriummedewerkers
Nederlandse Vereniging voor Pathologie
Orde van Medisch Specialisten
Pathologisch Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief
Pathologie en Medische Microbiologie
Papanicolaou
Risico Inventarisatie en Evaluatie
Stichting Kwaliteitsbewaking Medische Laboratoriumdiagnostiek
Standard Operating Procedure
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Vereniging Analisten Pathologie
Veilig Incidenten Melden
Werkgroep Cytodiagnostiek
Werkgroep Histotechniek
Werkgroep Immunohisto- en Cytochemie
Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen
Werkgroep Moleculaire Diagnostiek
Ziekenhuis Rijnstate Arnhem
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
3
2. Voorwoord
Het afgelopen jaar was voor onze afdeling een jaar met opvallend veel personele veranderingen.
Een aantal collega’s nam afscheid vanwege (vroeg)pensioen en een aantal collega’s koos voor een
nieuwe werkomgeving elders. In maart ging de heer Hans van Rossum (laborant Histologie) met
pensioen na een lange loopbaan in het Rijnstate. In juni nam de heer Dr. Dries Mulder (patholoog)
afscheid om in Rotterdam een nieuwe uitdaging aan te gaan. Wij wensen hem een goede tijd daar.
In augustus ging de heer Wim Griffioen, senior analist Immuunhistochemie ook met
(vroeg)pensioen na een lange loopbaan in Arnhem. In september was er een dubbel afscheid
vanwege nieuwe banen elders voor de dames Sabine Aalders en Jacqueline van den Toorn, beide
cytologisch analisten. Wij bedanken iedereen voor de goede samenwerking en hun bijdrage aan de
goede werksfeer in Arnhem.
Bij de aanvang van het jaar 2015 werd de maatschap pathologie-DNA opgeheven en omgezet in
pathologie-DNA B.V. en zijn de betrokken pathologen nu aandeelhouders.
In de loop van het jaar viel het besluit tot aanschaf van de nieuwe immunostainers van Roche
hetgeen samenging met een kleine verbouwing op de afdeling.
Aan de rand van onze afdeling was er veel bouwactiviteit vanwege de bouw van een nieuw
oncologisch centrum in Arnhem. Ondanks deze ongemakken werd er door de medewerkers met
veel inzet doorgewerkt om de dagelijks grote patiëntenstroom in goede banen te leiden.
De mamma sneldiagnostiek werd in de 3 ziekenhuizen (Doetinchem, Ede en Arnhem) ingevoerd.
Het aantal MDO’s (oncologisch Multidisciplinair overleg) nam hiermee verder toe. De pathologen
verkennen ondertussen de mogelijkheden van nieuwe technieken zoals video-conference ‘on
demand’ op de werkplek en het digitaal scannen van de coupes voor besprekingen, de DNA-panels
en onderlinge consultaties binnen pathologie-DNA.
In 2016 hopen wij met de verdere toepassing van deze technieken minder tijd te verliezen.
Pathologie-DNA B.V. heeft in 2015 (in samenwerking met het RadboudUMC een door de NVvP
erkende opleiding tot moleculair bioloog in de Klinische Pathologie verkregen.
Verder verheugen wij ons op de komst van twee nieuwe pathologen: dhr. Dr. Jan Willem Leeuwis
(per 01-01-2016) en dhr. Michiel van de Brand (per 01-06-2016).
Drs. R.A.C. Koot,
Voorzitter pathologen locatie Arnhem
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
4
3. Personeel
3.1 Verdeling FTE
In 2015 werkten er op het Laboratorium voor Pathologie 55 medewerkers in vast- of jaarverband.
Budgettair bedroeg de totale bezetting 44,49 FTE en de reële inzet bedroeg 44,65 FTE. Er is een
geringe overschrijding van 0,16 FTE gerealiseerd.
Er waren 2 Stagiaires op MLO niveau en 2 stagiaires op HBO niveau.
Er zijn 20 pathologen aandeelhouder in de B.V. en er is 1 patholoog werkzaam in loondienst van de
B.V.. Er zijn 8 pathologen op locatie Arnhem verdeeld over 6,7 FTE werkzaam en 1 arts-assistent.
3.2 Leeftijdsverdeling medewerkers
De leeftijdsverdeling is nagenoeg evenredig.
63,64% van de medewerkers werkt parttime, 36,36% werkt fulltime.
10 mannen = 18,18 %
45 vrouwen = 81,82 %
Tot 25 jaar
25 t/m 34 jaar
35 t/m 44 jaar
45 t/m 54 jaar
55 t/m 65 jaar
: 5
: 9
: 16
: 13
: 12
3.3 Personele mutaties
In 2015 zijn er 2 medewerkers en 2 pathologen naar elders vertrokken en 2 medewerkers zijn met
(vroeg)pensioen gegaan.
Per 1 april 2015 is er een histologisch laborant met vroegpensioen gegaan. Er zijn 2 cytologisch
analisten vertrokken per 30 september 2015. Beide hebben elders een baan geaccepteerd. Er is
een patholoog per 1 juni 2015 vertrokken. Hij heeft een baan in Rotterdam geaccepteerd.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
5
4. Veiligheid, ARBO en Milieu
4.1 Veiligheid, ARBO en Milieu
Vloer
Naar aanleiding van verschillende valincidenten in de gang van het Laboratorium voor Pathologie is
er een aanpassing gedaan op de afdeling. Er zijn plakmatten geplaatst om het gebied waar met
paraffine wordt gewerkt af te bakenen en zo de verspreiding van paraffine te verminderen.
Door deze aanpassing is het aantal valincidenten sterk verminderd, er loopt echter toch nog een
aanvraag om de vloer in de gang te vervangen om het aantal valincidenten te beperken tot vrijwel
nihil.
RI&E / bedrijfsveiligheidweek
Er is in mei een afdelings-brede RI&E geweest. Deze RI&E bestond uit een gezamenlijk RI&E
gesprek met de senior Adviseur arbeid en gezondheid, de Veiligheidskundig Adviseur en de
bedrijfsarts met de hoofden productieteams. Hierbij waren ook de veiligheidsfunctionaris en de
ergo-coach betrokken. Verder is er nog een rondgang geweest over de afdeling en naar aanleiding
van deze RI&E is er een rapport opgesteld en zijn er verbeterpunten opgesteld en aangepakt.
Uitneemkamer
De vernieuwde uitneemkamer is volop in gebruik. Er zijn in de loop van het jaar nog de nodige
aanpassingen gedaan ter verbetering. Zo zijn de pedalen voor de bediening van de kranen
verwijderd. Verder is er een aantal keer een lekkage geweest met de wateraansluitingen. De
bioptentafel is nog steeds niet in gebruik door verschillende oorzaken. De afzuiging van de tafel die
te wensen overliet is inmiddels aangepast maar nu is er een probleem met de waterleidingen die
door lekkage overlast bezorgen op de onderliggende verdieping. Aan dit probleem wordt gewerkt
maar is tot nu toe nog niet mogelijk om de tafel te gebruiken.
Jodiumzaadjes
In verband met het definitief kwijtraken van 3 jodiumzaadjes is er conform regelgeving van de
Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming in april een risicoanalyse-sessie gehouden
met alle betrokken afdelingen binnen het ziekenhuis.
Naar aanleiding hiervan zijn verbeterpunten opgesteld en aanpassingen gedaan.
Ontruimingsoefening
Er is een ontruiming- en blusoefening gehouden met alle medewerkers van de afdeling. Deze
oefening was verdeeld over drie dagen in verband met de grootte van de groep.
Er is door twee medewerkers van Bedrijfsveiligheid & Continuïteit een instructiepraatje gehouden
en een situatie opgesteld waar naar moest worden gehandeld.
Er zijn een aantal verbeterpunten uit naar voren gekomen, welke zijn opgepakt en aangepast.
Presentatie veiligheidsbewustzijn
In het labbreed overleg van 2 december heeft het Hoofd Beveiliging een praatje gehouden met
betrekking tot Veiligheidsbewustzijn.
Plofhok
De wijze inzamelen van vloeibaar chemisch afval is veranderd. Sinds dit jaar kunnen de volle 10
liter vaten met chemisch afval in het plofhok op de schappen worden geplaatst. Het grote voordeel
hiervan is dat men niet meer hoeft over te schenken in grote afvalvaten met alle risico’s die dit met
zich meebracht.
Veiligheidsronde
Er is een formulier opgesteld voor het kunnen lopen van een veiligheidsronde. Deze ronde is
bedoeld om jaarlijks te kunnen inventariseren wat de stand van zaken is in de praktijk op de
afdeling.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
6
Overige zaken aangaande Veiligheid, ARBO en Milieu
•
introductiegesprekken met nieuwe medewerkers/stagiaires aangaande Veiligheid, ARBO en
Milieu
•
plofhok op orde houden / nieuwe manier van afval verzamelen
•
inspectie laboratorium ruimten
•
xyleenbestendige handschoenen besteld
•
controleren EHBO-koffers
•
maken roosters doorspoelen nooddouches en dergelijke
4.2 Ziekteverzuim
De algemene norm van het ziekteverzuim is 4%.
Voor het Laboratorium voor Pathologie waren er 67 ziekmeldingen en het totaal aantal ziektedagen
bedroeg 697. Het ziekteverzuim inclusief gravida komt hiermee op 2,94 %.
Exclusief gravida komt het ziekteverzuim op 2,48%
4.3 Ergonomie
Er heeft een (korte) evaluatie plaats gevonden over de vernieuwde uitneemkamer.
De tafels zijn nu in hoogte verstelbaar, het toetsenbord en scherm zijn aan een ophangsysteem
geplaatst waardoor deze makkelijker naar wens zijn te positioneren, er is licht boven iedere
uitneemtafel en er is per tafel meer werkruimte.
Ook zijn er een aantal nadelen/opmerkingen:
•
het licht wordt door sommige medewerkers als te fel ervaren
•
de wasbak zit te ver weg waardoor men te ver moet reiken
De pedalen om de kranen te bedienen aan de tafel zijn inmiddels verwijderd omdat deze lastig te
bedienen waren.
Naar aanleiding van een werkplekonderzoek is er voor twee medewerkers een nieuwe bureaustoel
besteld en in gebruik genomen.
Naar aanleiding van een VIM-melding met betrekking tot klachten van de afdeling histologie is er
een werkplek-onderzoek ingesteld. De toenmalig bedrijfsfysiotherapeut is op de afdeling geweest
om te inventariseren wat de werkzaamheden zijn in combinatie met de houding die daarbij
aangenomen wordt.
Door vertrek van zowel de ergo-coach van de afdeling als de bedrijfsfysiotherapeut heeft dit
onderzoek vertraging opgelopen. Inmiddels is dit traject weer vervolgd door de nieuw aangestelde
ergo-coach en bedrijfsfysiotherapeut. Dit onderzoek zal in 2016 afgesloten worden.
Verder blijven natuurlijk de lopende zaken bestaan, zoals het informeren van nieuwe medewerkers
en het vervangen van eventuele hulpmiddelen, zoals klompen, stoelen en andere werkgerelateerde
zaken.
Marieke van Oss, ergo-coach (vanaf 1 oktober 2015)
Sabine Aalders, ergo-coach (tot en met 30 september 2015)
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
7
5. Investeringen
5.1 Apparatuur en software
Sinds 1 januari 2012 is de financiering van de ziekenhuiszorg sterk gewijzigd. De zorgverzekeraars
kopen zorgproducten (DOT’s) bij ziekenhuizen in en letten daarbij op kwaliteit en prijs van het
zorgproduct. Het is daarom belangrijk dat de totale kostprijs van een DOT zorgproduct een reële
kostprijs is, ook voor het aandeel van de pathologie.
Voor wat betreft het honorariumgedeelte van de pathologie was dat niet het geval.
De CBB heeft in samenspraak met de NZA een systeem voor gedifferentieerde normtijden
ontworpen: loon naar werken. In 2015 is die nieuwe (software-)systeem voor het aanleveren van
verrichtingencodes in gebruik genomen. Dit systeem is ingericht op basis van landelijke richtlijnen
van de NVVP.
M. Renes
Functioneel applicatiebeheerder
5.2 Tijdschriften
Abonnement tijdschriften:
•
The American journal of surgical pathology
•
Advances in anatomic pathology
•
Histopathology
•
Pediatric and developmental pathology
•
Nederlands tijdschrift voor geneeskunde
•
Modern pathology
•
Virchow's archive
•
Medisch contact
•
American Journal of Clinical Pathology
•
Acta Cytologica.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
8
6. Immunostainers
Verbouwing Immuunhistochemie
In 2014 is er een projectgroep gestart om te onderzoeken welke immunostainers in aanmerking
komen om de inmiddels afgeschreven Bond-immunostainers van Leica te vervangen.
De projectgroep is ook DNA breed opgezet omdat er afstemming moet plaats vinden over de
aanschaf van nieuwe apparatuur.
De keuze voor de nieuwe immunostainer was geen makkelijk traject, vele factoren zijn tegen
elkaar afgewogen. De keuze is uiteindelijk gevallen op de Benchmark Ultra van Roche. Hiervoor
moest echter wel de immuunhistochemie verbouwd worden. Dit is gebeurd in 2 fases.
Eerst is de moleculaire ruimte verplaatst, zodat deze ruimte aangepast kon worden om hier de
Benchmark Ultra immunostainers te plaatsen. Daarna is de immuunhistochemie ruimte verbouwd,
hier zijn een LAF-kast, diverse werkbladen en een wasbak weggehaald. Een aqua-dest kraan is
verplaatst en er is een nieuwe stortbak met aqua-dest kraan gemonteerd. Daarnaast zijn er extra
stroom- en datapunten geplaatst en is ook de luchtbeheersing aangepast. Als laatste zijn de muren
ook nog mooi gewit.
Begin november is de eerste Benchmark Ultra met succes geïnstalleerd, waarna eind november en
begin december de overige 5 zijn geïnstalleerd.
In december is er gestart met het valideren van de antilichamen. Dit is een erg omvangrijke klus
en zal enige tijd in beslag nemen. Zo gauw dit is afgerond zullen de nieuwe immunostainers in
gebruik worden genomen. We hopen dat dit in het eerste kwartaal van 2016 zal plaats vinden.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
9
7. DNA
Op initiatief van de pathologen en managers van de Laboratoria voor Pathologie van het Jeroen
Bosch Ziekenhuis te Den Bosch, St. Antonius Ziekenhuis te Utrecht/Nieuwegein en het Rijnstate te
Arnhem is er een samenwerkingsverband aangegaan, genaamd Pathologie-DNA. In 2013 zijn de
maatschappen officieel gefuseerd en in 2014 heeft deze fusie verder vorm gekregen. De Raden
van Bestuur van de drie ziekenhuizen waarin de laboratoria gehuisvest zijn hebben de
samenwerking in 2014 ook versterkt door een ondertekende samenwerkingsovereenkomst.
Per 1 januari 2015 is de maatschap pathologie-DNA omgezet in een besloten vennootschap:
Pathologie-DNA B.V., welke weer verbonden is aan de diverse medisch specialistische bedrijven in
de ziekenhuizen. In 2015 verkreeg Pathologie-DNA B.V. haar eigen fiscale erkenning van de
Belastingdienst. In 2015 waren 21 pathologen werkzaam in deze organisatie (20 aandeelhouders
en 1 patholoog in dienstverband). In 2015 waren er met enkele partijen in de regio gesprekken om
te komen tot een samenwerking.
In 2015 hebben de pathologen in Pathologie-DNA B.V. een verdere ontwikkeling ingezet naar
subspecialisaties en aandachtsgebieden om de kwaliteit van de patiëntenzorg verder te verhogen.
Daarnaast kunnen de pathologen in deze groep elkaar nu routinematig laagdrempelig consulteren
en werden de eigen diagnostische panels verder geconsolideerd (voor melanoomdiagnostiek,
lymfoomdiagnostiek en diagnostiek van interstitiële longafwijkingen). Het panel voor melanoom
diagnostiek is IKNL erkend en ondersteund. In 2014 werden op de 3 locaties Philips beeldscanners
geplaatst welke nu regulier gebruikt worden voor deze panels, voor onderlinge consultatie en de
diverse patiëntenbesprekingen.
De diverse orgaan-gebonden kwaliteitsprotocollen staan nu centraal in iProva en kunnen op alle
locaties worden ingezien. In 2015 werd er reeds een eerste audit verricht op de naleving van
enkele van deze protocollen. Ook werden er afspraken gemaakt om uniforme verslaglegging na te
streven door middel van de Palga protocolmodules voor colon maligniteiten, mamma maligniteiten
en melanoom. Andere modules zullen volgen.
Meerdere malen per jaar wordt er, ondersteund door Roche, een thema-avond georganiseerd,
waarbij deskundigen uit alle betrokken vakgebieden worden uitgenodigd. Deze avonden krijgen
inmiddels bekendheid onder pathologen in de regio.
De pathologen werken mee aan onderwijs, wetenschap en opleiding. In samenwerking met het
RadboudUMC en UMC Utrecht wordt de B-opleiding verzorgd. Het RadboudUMC en de pathologen
van Pathologie-DNA B.V. willen de samenwerking verder uitbreiden op meerdere deelgebieden
zoals de moleculaire pathologie, leverdiagnostiek en afstemming bij toekomstige digitalisering.
In het kader van de opleiding werken artsen in opleiding tot patholoog 9 maanden op een van de 3
locaties van de B.V..
Pathologie-DNA locatie Den Bosch heeft in 2015 (in samenwerking met het RadboudUMC) een door
de NVVP-erkende opleiding tot moleculair bioloog in de klinische pathologie verkregen.
Rob Koot, Patholoog
7.1 Sneldiagnostiek
In 2014 is gestart met sneldiagnostiek bij mammabiopten afkomstig uit Rijnstate. Sneldiagnostiek
houdt in dat na het maken van een afspraak door de huisarts op de mammapoli op één dag
onderzoek plaats vindt door chirurg, radioloog en na het eventueel nemen van biopten, door de
patholoog. Aan het einde van elke werkdag vindt er een multidisciplinair overleg plaats waar de
chirurg, radioloog, mammacareverpleegkundige en patholoog aanwezig zijn. Meer dan 90% van
de patiënten krijgt binnen 1 dag de diagnose. Soms moeten er voor de biopten aanvullende
kleuringen worden verricht, waardoor de uitslag langer kan duren. Er hebben al enkele evaluaties
plaatsgevonden waaruit blijkt dat de patiënten erg tevreden zijn over deze snelle vorm van
diagnostiek. Per 2015 is deze vorm van sneldiagnostiek ook voor de mammabiopten afkomstig uit
het Slingeland Ziekenhuis Doetinchem en Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede beschikbaar.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
10
8. Opleidingen
8.1 B-opleiding tot patholoog
Sinds 1996 leiden we assistent-geneeskundigen op tot patholoog in samenwerking
met het Instituut voor Pathologie van het RadboudUMC te Nijmegen, de
afdeling Pathologie van het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis te Nijmegen, de afdeling
Pathologie van de PAMM te Eindhoven en het Jeroen Bosch Ziekenhuis te Den
Bosch.
Het betreft het B-deel van de opleiding waarvan de arts-assistenten een periode van gemiddeld
negen maanden bij ons doorbrengen.
De assistenten ervaren onze B-opleiding als zeer waardevol, zoals meerdere malen
is aangegeven in de opleidingsvisitaties.
De opleiding is een gezamenlijk door de vakgroep gedragen activiteit en alle pathologen zijn per
toerbeurt supervisor.
De opleiding werd gevisiteerd in juli 2013 en heeft zonder voorwaarden of adviezen weer
opleidingsbevoegdheid voor 5 jaar gekregen.
De opleider vanaf 01-10-2008 is dr. Jos Meijer. Plaatsvervangend opleider is drs. Rob Koot.
De maatschap is blij dat op deze manier wordt bijgedragen aan de opleiding tot
patholoog. De assistent-geneeskundigen nemen op deze manier kennis van het
werken buiten de academische wereld en stimuleren door hun enthousiasme de
pathologen.
Tot 01-07-2015
Vanaf 01-07-2015 tot 01-10-2015
Vanaf 01-07-2015
Drs. Jim Knuiman
Drs. Elza Friedländer
Drs. Chella van der Post
8.2 Stage MLO/HLO
MLO:
In het jaar 2015 hebben we 2 stagiaires begeleid van het ROC RijnIJssel College, richting
Laboratorium/Research MLO.
Inde periode van 09-02-2015 t/m/ 19-06-2015 heeft Lynn Bongers de histologiestage doorlopen en
deze afgerond.
Manouk van den Berg heeft stage gelopen van 09-02-2015 t/m 19-06-2015. De stage zou in
september 2015 voortgezet worden, maar is om persoonlijke omstandigheden door Manouk
afgebroken.
Dide van Koot heeft stage gelopen van 01-09-2014 t/m 16-01-2015 op de afdeling histologie. Haar
stage-opdracht was: ‘Het week maken van een nagel’. Ze heeft deze met een voldoende afgerond.
HLO:
Ook in het jaar 2015 hebben we 2 stagiaires begeleid van het HLO, medisch cytologie/histologie te
Nijmegen.
Sanne de Haan en Lisanne Schriever hebben in de periode van 02-02-2015 t/m 04-07-2015 20
weken stage gelopen tijdens hun derde studiejaar.
De te maken stage-opdracht was: ‘Screeningsonderzoek lymfeklieren – de relevantie van het
restmateriaal bij lymfeklierpuncties’. De opdracht is met ruim voldoende afgerond door beide
stagiaires.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
11
9. Organisatiestructuur
9.1 Organisatiestructuur Rijnstate
Raad van Toezicht
Raad van Bestuur
Voorzitter
lid RvB
Capaciteit en Zorglogistiek
manager
Servicecentrum informatisering &
Medische techniek
centrummanager
Ondernemingsraad
voorzitter
F, I&A Servicecentrum
centrummanager
Centrale clientenraad
voorzitter
HR Servicecentrum
centrummanager
Medische staf
voorzitter
Facilitair Servicecentrum
Verpleegkundige adviesraad
manager
Leerhuis
manager / decaan
Zorg
manager bedrijfsvoering
medisch manager
Zorghold
Acuut en Medisch Facilitair
manager
Manager bedrijfsvoering
Medisch manager
Vitalys klinieken
manager
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
12
9.2 Organisatiestructuur Laboratorium voor Pathologie
9.3 Pathologie-DNA B.V. locatie Arnhem
Aandeelhouders locatie Arnhem
R.P. Aliredjo
Dr. M.C.R.F. van Dijk
R.A.C. Koot
Dr. J.W.R. Meijer
Dr. A.H. Mulder tot 01-06-2015
Dr. T.E.G. Ruijter
J.M. Wiersma – van Tilburg
C.P. de Wild
Patholoog,
Patholoog,
Patholoog,
Patholoog,
Patholoog,
Patholoog,
Patholoog,
Patholoog,
cytologie
aandachtsgebied secretariaat
aandachtsgebied moleculaire pathologie
aandachtsgebied histologie, secretaris maatschap
aandachtsgebied immunologie
aandachtsgebied cytologie
specialist manager
voorzitter maatschap
aandachtsgebied histologie en per 01-06-2015 ook
Waarnemend pathologen
M.E.I. Schipper per 15-06-2015
A.H. van Hattum per 14-04-2014
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
13
10. Overlegstructuren klinisch overleg
DAG
Maandag
BESPREKING
Regionaal Weke delen panel
RZA Sneldx mamma
RZA LongMDO
RZA UrologieMDO
RZA Stafraad
GVE Staf
GVE Gyn
FREQUENTIE
1e / 1 mnd
1x / wk
1x/ 1wk
1x/ 1 wk
1x/ 1 mnd
1x / 1 mnd
1x / 1 mnd
LOKATIE
Nijmegen UMC
RZA radiologie
RZA
RZA Jansbeekzaal
RZA auditorium
GVE
GVE
PATHOLOOG
ER
iedereen
JL RA
RK ER
ER MB
JWL MD
JWL MD
TYPE
panel
SD
MDO
MDO
staf
staf
bespreking cps
Dinsdag
GVE Interne
GVE MDO mamma GE long
RZA MDO Gynaecologie
RZA Interne
RZA GE
RZA Sneldx + MDO mamma mel sarc
Hematologie
SDZ MDO IKO
Regionale hematologie
RZA GE MDO
1x
1x
1x
1x
1x
1x
3x
1x
1x
1x
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
2 wk
1 wk
1 wk
1 mnd
2 wk
wk
1 mnd
1 wk
1 mnd
1 wk
GVE Schaffelaarsebos
GVE Laarsbergen
RZA arti
RZA collegezaal
RZA pathologie
RZA Jansbeekzaal
RZA pathologie
teleconf
RZA pathologie
RZA chirurgie
JWL MD
JWL MD
MB RA
iedereen
iedereen
iedereen
JWL JM MB
RK CW
JWL JM MB
iedereen
bespreking cps
MDO
MDO
onderwijs
bespreking cps
MDO
bespreking cps
MDO
panel?
MDO
Woensdag DNA Stuurgroep
RZA Sneldx mamma
RZA Reuma cps
DNA Lymfoompanel
DNA Longpanel
SDZ Stafvergadering
DNA Bestuursvergadering
1x /
1x /
1x /
1x /
4e /
1x /
1x /
1 mnd
1 wk
1 mnd
2 wkn
2 mnd
1mnd
1mnd
Rouleerd DNA
RZA radiologie
RZA pathologie
RZA pathologie/DNA
DNA
SDZ
DNA
ER
iedereen
MB MD
JM JWL CW
MB RA
RK CW
RK
DNA
SD
bespreking cps
panel
panel
staf
DNA
Donderdag ILD teleconferentie
GVE Interne
IKO Lymfoompanel
GVE MDO mamma
RZA Necrologie
RZA Hoofd-Hals
RZA Sneldx mamma
DNA Melanoompanel
GVE Dermatologie
RZA Dermatologie
RZA SK/NET MDO
1x
1x
1x
1x
1x
1x
1x
1x
1x
1x
1x
6 wk
1 wk
2 wk
1 wk
1 mnd
1 wk
1 wk
1 mnd
1 mnd
1 mnd
1mnd
RZA Jansbeekzaal
GVE
Nijmegen UMC
RZA arti
RZA
RZA arti
RZA radiologie
JBZ
GVE Schaffelaarsebos
RZA pathologie
RZA Jansbeekzaal
MB RA
JWL MD
JWL JM CW
MD JWL
bespreking
bespreking cps
panel
MDO
JM
iedereen
CW MD
CW
CW
RA CW
MDO
SD
panel
bespreking cps
bespreking cps
MDO
Vrijdag
1x/ 1 wk
4e/ 1 mnd
1x / 1 wk
RZA Jansbeekzaal
SDZ
RZA pathologie
MD JWL
RK CW
iedereen
MDO
bespreking cps
SD
?
1x / 3mnd
Utrecht
GVE MDO GE
SDZ Interne
RZA Sneldx mamma
Incidenteel ANILD
WKPLL
RZA Incidenteel
Chirurgen RZA
Dermatologie SZD
Necrologie Chir SZD
Geriatrie RZA
Necrologie GVE
Onderwijs interne GVE
Onderwijs neuropath AZN
Opleidingsvisitatie
Regionale Opleidingscommissie
PKKK
Overleg Medisch managers DNA
Introductie A(N)IOS JBZ
VMS BH
ZEVKP
RZAST
GVEKN
RZA kaak
SDZ hemato
Perinatale audit
RZA longonderwijs
KNO GVE
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
/
MB RA
MD
JM
JM
werkgroep
iedereen
ER
1 x / 1 mnd
MD
ER RK
1 x /mnd
1x/ 1mnd
RZA pathologie
SDZ
Arnhem,Ede of Doetinchem
RZA pathologie
Ede
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
iedereen
JM CW
MD
MB RA
MD
coupes
audit
onderwijs
14
Afdeling
•
Overleg “10 uur”, pathologen en assistent
•
Coupebespreking, patholoog en specialisten
•
Maatschapoverleg pathologen
•
Kolomoverleg, capaciteitsmanager MFG, manager werkeenheid en specialist manager
•
Bilateraal overleg, capaciteitsmanager MFG, manager werkeenheid
•
Manageroverleg, capaciteitsmanager MFG en managers MFG
•
Labbreed overleg, manager werkeenheid, pathologen, afdelingshoofden en alle
medewerkers
•
Hoofdenoverleg MTO + Kwaliteit, manager werkeenheid, specialist manager,
afdelingshoofden en indien Kwaliteit, ook de kwaliteitsfunctionaris en aandachtspatholoog
Kwaliteit
•
ICT overleg, ICT functionaris en keyusers
•
Supervisoren overleg, afdelingshoofd cytologie, senior medewerkers en
aandachtspatholoog
•
Cytologie casusbesprekingen
•
Overleg cytologie volgens kaizen (vanaf 1 juni 2014)
•
Overleg histologie volgens kaizen (vanaf 1 juni 2014)
•
Overleg immunologie volgens kaizen (vanaf 1 juni 2014)
•
Overleg Obductie/mortuarium, afdelingshoofd histologie, medewerkers obductie,
medewerkers Mortuarium Beheer BV.
•
Overleg Kwantitatieve Pathologie, aandachtspatholoog Kwantitatieve Pathologie en
medewerkers Kwantitatieve Pathologie
•
Overleg stage, stagebegeleiders en incidenteel afdelingshoofden
•
VIM overleg, coördinator kwaliteitszorg, leden van alle afdelingen, aandachtspatholoog
•
Projectgroep Digitale Telepathologie DNA
•
Overleg DNA Kwaliteitswerkgroep DNA
•
Projectgroep Architectuur DNA
•
Overleg DNA cytologie
•
Overleg EDC
•
Overleg DNA stuurgroep
•
Overleg DNA ICT werkgroep
•
Overleg DNA Communicatie werkgroep
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
15
11. Moleculaire pathologie
Diagnostiek:
In 2015 zijn er 466 moleculaire bepalingen uitgevoerd. Voor de diverse genen is een literatuur
vergelijking gemaakt, evenals een vergelijking met voorgaande jaren. In hoofdstuk 20.3 is een
productie overzicht weergegeven van alle uitgevoerde bepalingen.
Nieuwe testen:
In 2015 heeft de focus op de afdeling moleculaire pathologie, naast de diagnostiek, ook gelegen op
de toekomstige centralisatie van de moleculaire diagnostiek binnen Pathologie-DNA.
Daarnaast is er in 2015 gewerkt aan het opzetten van de volgende testen:
Next Generation Sequencing gebaseerde testen (op locatie Antonius Ziekenhuis
Nieuwegein): mutatie analyse met het Cancer Hotspot Panel, translocatie analyse met NGS
en het opzetten van een lymfoom-NGS panel.
MLPA voor MLH1 promotor hypermethylatie ( in samenwerking met het Jeroen Bosch
Ziekenhuis)
Formatie en overlegstructuren:
De formatie van 2015 is ongewijzigd ten opzichte van 2014. Er wordt maandelijks overleg
gehouden over de moleculaire pathologie intern, er is periodiek overleg tussen de analisten
moleculaire pathologie van Pathologie-DNA en er is jaarlijks overleg met de longartsen van de
regio.
Kwaliteitsborging:
Om de kwaliteit van de testen te waarborgen worden er regelmatig DNA samples uitgewisseld
binnen DNA, met name voor validatie en nieuwe testen. Ook is er meegedaan aan de volgende
rondzendingen in 2015:
ESP Lung EQA: score nog niet bekend (resultaten zijn november 2015 opgestuurd)
ESP Colon EQA 2014/2015: score 100%
UK NEQAS GIST: score 100%
Bijscholing:
De analisten moleculaire pathologie zijn in 2015 bijgeschoold middels symposia/congres:
Congres European Meeting on Moleculair Diagnostics (EMMD en Roche) te Noordwijk aan
Zee
Symposium 9e moleculaire dag (Nederlandse Vereniging voor Pathologie) te Utrecht
Cursus MLPA (MRC Holland) te Amsterdam.
Symposium Therapeutic innovation in B-cell malignancies; present en future (Cygnea) te
Utrecht
Nabije toekomst:
In 2016 zal de focus voor de moleculaire diagnostiek liggen op het centraliseren van de moleculaire
diagnostiek binnen de Pathologie-DNA.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
16
12. CCKL accreditatie
Op 22 oktober 2015 heeft er op het Laboratorium voor Pathologie een controlebezoek van de CCKL
plaatsgevonden. Hierbij waren 1 teamleider en 2 vak deskundigen aanwezig.
Een maand na dit bezoek is er een rapport uitgebracht waarin 1 score 3 betreffende de
temperatuurborging van apparatuur opgenomen was. Deze is niet 24/7 geborgd. Calamiteiten
worden hierdoor niet ondervangen.
Deze score 3 wordt middels 4-o systematiek (oorzaak, omvang, oplossing en operationaliteit)
aangepakt. Dit moet binnen 2 maanden naar de CCKL worden opgestuurd. Waarna reactie zal
volgen.
De transitie naar ISO 15189 zal voor het Laboratorium voor Pathologie in 2016/2017 plaatsvinden.
Emiel Ruijter
Specialist Manager
Esther van den Heuvel
Kwaliteitsfunctionaris
13. Veilig Incidenten Melden
Er hebben in 2015 enkele wijzigingen in de samenstelling van het VIM-team plaatsgevonden. In de
plaats van patholoog Anne Wiersma heeft de patholoog Riena Aliredjo zitting genomen in de
commissie en in de plaats van senior cytologisch analist Marcha Raayman is cytologisch analist
Hanny ter Braak gekomen. Carin Vollenberg senior histologisch analist heeft zitting genomen in de
plaats van het hoofd productie histologie Ingrid Kammers. Allen hebben hiervoor een training
gevolgd. Er is door de patholoog Anne Wiersma labbreed een presentatie gegeven. Hierbij werd
o.a. uitgelegd wanneer je een VIM aanmaakt en wanneer dit een (ver)hoog(d) risico/calamiteit is.
Als take home message werd er aangegeven dat we bovenal laagdrempelig moeten blijven melden.
Dit is net als voorgaande jaren ook ter harte genomen door de medewerkers van het laboratorium.
In 2015 zijn er 112 VIM meldingen gedaan. Dit zijn er 20 minder dan in 2014. De gemiddelde
doorlooptijd van het afhandelen van VIM meldingen bedraagt 23,2 dagen (norm is binnen 31
dagen). De gemiddelde looptijd van het in behandeling nemen van de melding bedraagt 2 dagen
(norm is binnen 7 dagen). Er wordt ook gemeld in het jaarverslag VIM waar een melding
afgehandeld is, die met een verbetering is toegelicht. Hiervoor hebben we een score van 79,1 %
(norm is 70%). Het doel voor 2016 is om bij zoveel mogelijk meldingen een verbetering toe te
lichten. Dit kan bijvoorbeeld zijn door het (risico) bewustzijn te vergroten bij medewerkers,
scholing te geven of protocollen aan te passen. Er is 1 hoog risico melding gedaan, die na
uitgebreide analyse een aantal verbetermaatregelen heeft opgeleverd. Aanvrager en patiënt zijn
hiervan op de hoogte gesteld.
Naar aanleiding van een aantal VIM meldingen, waarbij er kans was op potentiële verwisseling is
de routing van binnenkomst/registratie van het patiëntmateriaal nog eens onder de loep genomen.
Hierbij kwamen enkele verbetermaatregelen naar voren, zoals de werkdruk wegnemen op het
einde van de dag bij ontvangst van het materiaal. Tevens wordt de mogelijkheid onderzocht van
aanpassingen in het laboratorium informatiesysteem. Als verbetermaatregel is er ook een stuk
geschreven in de nieuwsbrief voor verwijzers en nieuws voor doktersassistenten, waarbij wordt
gevraagd om de verzendenveloppe te vullen met materiaal van slechts één patiënt. Ten einde
hiermee de kans op potentiële verwisselingen te verkleinen, alvorens het materiaal op ons
laboratorium binnenkomt.
Esther van den Heuvel
Kwaliteitsfunctionaris
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
17
14. Kwaliteitsindicatoren
ADAS indicatoren:
In de kwaliteitswerkgroep DNA worden jaarlijks de ADAS indicatoren vergeleken van de drie DNA
locaties. Deze indicatoren zijn nog niet landelijk uitgerold, maar geeft ons een goed beeld in
elkaars cijfers. Daar waar nodig worden verbetermaatregelen op de DNA locaties getroffen.
Interne audits:
Er zijn 12 interne audits gehouden. 2 audits worden nog ingehaald, deze waren door storingen in
het computersysteem en vanwege de werkdruk niet gehouden. De interne audits zullen i.v.m. de
overgang naar ISO 15189 vanaf 2016 op de ISO wijze plaatsvinden. Alle intern auditoren (DNA
breed) krijgen hiervoor een training.
Klachten:
Er zijn dit jaar geen klachten gemeld via het klachtenbureau van Rijnstate. Er zijn echter wel twee
klachten binnengekomen vanuit het Slingeland Ziekenhuis Doetinchem. Deze klachten zijn in
behandeling genomen en daar waar nodig zijn er verbetermaatregelen getroffen.
VIM:
Er zijn 112 VIM meldingen gedaan, deze zijn allen besproken in de VIM commissie en afgehandeld
in iTask. Deze worden ook met verbeteringen toegelicht.
Meldingen Laboratorium:
Per 1 augustus 2015 is het VIM formulier melding laboratorium geïmplementeerd. Hier kunnen de
medewerkers hun suggesties, klachten van aanvragers en afwijkingen registreren. Middels dit
formulier kunnen de kosten ook bijgehouden worden, bijvoorbeeld wanneer er reagentia over de
datum zijn en weggegooid worden.
Verbetervoorstel:
In 2015 is het verbetervoorstel formulier geïmplementeerd. Er zijn 124 verbetervoorstellen
gedaan. Deze worden afgehandeld middels PDCA cyclus.
Kwaliteitskompas:
Elk kwartaal worden de cijfers van het kwaliteitskompas gemonitord en gecommuniceerd door de
manager werkeenheid en de specialist manager richting de manager samenwerkende diensten
(afdeling acuut en medisch facilitair algemeen). Het kwaliteitskompas bevat o.a. de doorlooptijden
en enkele Rijnstate indicatoren, zoals telefonische bereikbaarheid en werktevredenheid.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
18
15. Lidmaatschappen
15.1 Pathologen
R.P. Aliredjo
• KNMG, OMS
• NVVP
• European Society of Pathology
• Medische staf Rijnstate
Dr. M.C.R.F. van Dijk
• KNMG, OMS
• NVVP
• Medische staf Rijnstate
• Medische staf Gelderse Vallei Ede
• VAP
• WKPLL
R.A.C.
•
•
•
•
•
•
Koot
KNMG, OMS
NVVP
Vertegenwoordiger Medische staf Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Artsenvereniging Oude IJssel
Oncologiecommissie Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
VIM-commissie Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Dr. J.W.R. Meijer
• KNMG, OMS
• American and Canadian Society of Pathology
• European Society of Pathology
• NVVP, sectie Klinische Pathologie
Dr. A.H. Mulder
•
KNMG, OMS
•
NVVP
•
Vertegenwoordiger Medische staf GVE
•
WKPLL
Dr. T.E.G. Ruijter
•
KNMG, OMS
•
NVVP
•
Vertegenwoordiger Medische staf Rijnstate
•
European Association Cardiovascular Pathology
J.M. Wiersma – van Tilburg
•
KNMG, OMS
•
NVVP
•
Vertegenwoordiger Medische staf Rijnstate
•
VAP
•
British Division of the IAP
•
Kwaliteitscommissie
•
VIM commissie afdeling
C.P. de
•
•
•
•
•
Wild
KNMG. OMS
NVVP
European Society of Pathology
Medische staf Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Medische staf Rijnstate
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
19
15.2 Medewerkers
•
•
•
•
•
•
Bedrijfshulpverlening
IAC
VAP
Nederlandse Vereniging voor bioMedische Laboratoriummedewerkers
Werkgroep Immunohistochemie (WIHC)
Werkgroep HistoTechniek (WHT)
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
20
16. Commissies / bestuurswerkzaamheden / werkgroepen
16.1 Pathologen
R.P. Aliredjo
•
IKNL werkgroep Pathologie
•
IKNL werkgroep Long
•
IKNL werkgroep Gynaecologie
•
IKNL werkgroep Schildklier
•
Landelijke Longenclub
•
DNA panel Longpathologie
Dr. M.C.R.F. van Dijk
•
Stafcommissie Voeding en Beweging Gelderse Vallei Ede
R.A.C.
•
•
•
•
Koot
Bestuurslid Pathologie-DNA B.V.
Voorzitter pathologen locatie Arnhem
IKNL werkgroep Pathologie
IKNL werkgroep Mamma
Dr. J.W.R. Meijer
• Voorzitter Palga
• Opleider Pathologie
• Regionaal coordinerend Patholoog BVO Darmkanker
• Lid bestuur DNA bv
• Lid van visitatiecommissie NVVP
• Lid van juridische taakgroep NVVP
• Lid NVVP commissie ad hoc Pathology Image exchange (PIE)
• Lid overleg structuur PUN (PALGA-UMC-NVVP)
• Lid tumorwerkgroep IKO MDL
• Lid IKO Haematologie
Dr. A.H. Mulder
•
Stuurgroep DNA
•
IKO werkgroep Gynaecologie
•
IKO Lymfomenpanel
Dr. T.E.G. Ruijter
•
IKO weke delen tumoren
•
European Society of Pathology (ESP): lid working group urologic- soft tissue- en
carciovascular pathology
J.M. Wiersma – van Tilburg
•
IKNL werkgroep longen
•
Kwaliteitscommissie
•
VIM commissie
•
DNA longenclub
•
Landelijke longenclub
•
IKNL werkgroep gynaecologie
•
Auditor IFMS Rijnstate
C.P. de
•
•
•
•
•
Wild
Melanoompanel Zuidoost Nederland
IKNL Melanoompanel Midden Nederland
Nederlandse Werkgroep dermatopathologie
IKNL Lymfomenpanel (UMC St. Radboud)
IKNL werkgroep Pathologie
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
21
16.2 Medewerkers
Commissies
•
VIM commissie
•
Kwaliteitsplatform
Bestuurlijke activiteiten
•
Bestuurslid WHT
Werkgroepen
•
WIHC werkgroep regio Noordoost Nederland
•
Intern auditor Rijnstate
•
Werkgroep ARBO/veiligheidszaken
•
EDC
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
22
17. Nascholing pathologen
R.P. Aliredjo
•
Nascholing Pathologie Werkgroep longtumoren IKNL (ID nummer 197321) te Nijmegen, 26
januari 2015
•
Nascholing Pathologie Longpanel DNA (ID nummer 222256), 29 april 2015
•
Update in Gynecologic Pathology, Medical College of Wisconsin te Florence, 20-22 mei 2015
•
Nascholing Pathologie Longpanel DNA (ID nummer 222256), 24 juni 2015
•
Nascholing Pathologie Symposium Immuno- en targeted Zuid-Oost Nederland (ID nummer
223195), 14 september 2015
•
Nascholing Pathologie Werkgroep longtumoren IKNL Nijmegen 21092015 (ID nummer
225900), 21 september 2015
•
Nascholing Pathologie Longpanel DNA (ID nummer 222256), 20 oktober 2015
•
Nascholing Pathologie 14 AVL mammacarcinoom symposium (ID nummer 222227), 28
oktober 2015
•
Nascholing Pathologie Diagnostiek en nieuwe ontwikkelingen binnen de uropathologie (ID
nummer 231083), 3 november 2015
•
Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologiedagen: Next Generation Pathology (ID
nummer 232681) 20 november 2015
Dr. M.C.R.F. van Dijk
• Nascholing Pathologie Melanoompanel DNA (ID nummer 206774) 20 januari 2015
• Algemene scholing cluster 2 Management developmentt collectief – Ziekenhuis ondernemen
en clinical governance (ID nummer 207763) 31 maart 2015
• Nascholing Pathologie Pathologendagen 2015 (ID nummer 212244) 23 april 2015
• Nascholing Pathologie The position of live digital microscopy, in routine pathology setting
(ID nummer 214165) 3 juni 2015
• Nascholing Pathologie Cursus Blaarziekten (ID nummer 202152) 25-26 juni 2015
• Nascholing Pathologie Advances in the Combat Against Pancreatic Cancer (ID nummer
210104) 17 september 2015
• Nascholing Pathologie Diagnostiek en nieuwe ontwikkelingen binnen de uropathologie (ID
nummer 231083) 3 november 2015
• Nascholing Pathologie 15e Landelijke cursus Kinderpathologie (ID nummer 229939) 10
december 2015
R.A.C.
•
•
•
Koot
USCAP 2015 te Boston, MA, USA, 21-27 maart 2015
NVVP Pathologendagen Figi te Zeist, 23 april 2015
Diagnostiek en nieuwe ontwikkelingen binnen de uropathologie, Roche-avond PathologieDNA te Rhenen, 3 november 2015
Dr. J.W.R. Meijer
• Pathologendagen 2015
• Regionale coupe avonden
• Regionale MDL besprekingen
• Regionale Tumorwerkgroep Gastro-enterologie
• USCAP 2015 te Boston, MA USA, 21-27 maart 2015
• Praktische aspecten rondom implementatie digitale diagnostiek
• Diagnostiek en nieuwe ontwikkelingen binnen de uropathologie
Dr. T.E.G. Ruijter
•
Acute hartdood in de klinische pathologie te Amsterdam, 12-13 maart 2015
•
Surgical and molecular pathology of the lung te Trento, 21-22 september 2015
•
Evolving Views in Uropathology te Barcelona, 5-6 november 2015
•
IKO weke delen panel (ID nummer 139671), maandelijks
J.M. Wiersma – van Tilburg
• NVVP bijeenkomst, 24 april 2015
• Update in Gynecologic Pathology, Medical College of Wisconsin te Florence, 20-22 mei 2015
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
23
C.P. de
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Wild
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 8 januari
Symposium Melanoom IKNL, Scandic Sanadome te Nijmegen, 8 januari
Tutorial on Neoplastic Hematopathology te Naples Florida, 19 – 23 januari
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 12 februari
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 26 februari
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 12 maart
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 26 maart
Diagnostiek en behandeling van het maligne lymfoom, Pathologie DNA te Elst (Rhenen), 7
april
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 9 april
Pathologendagen, Figi te Zeist, 22 april
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 30 april
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 28 mei
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 11 juni
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 25 juni
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 23 juli
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 27 augustus
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 10 september
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 24 september
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 8 oktober
WHT themadag te Nieuwegein, 15 oktober
Belgian Week of Pathology te Gent België, 21 – 24 oktober
Disgnostiek en nieuwe ontwikkelingen binnen de uropathologie, Pathologie DNA te Elst
(Rhenen), 3 november
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 12 november
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 26 november
Landelijke werkgroep Beenmerg Pathologie
Lymfoompanel, Radboud UMC te Nijmegen, 10 december
IKNL Melanoompanel midden Nederland te Den Bosch, 22 december
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
24
18. Publicaties en voordrachten
Publicaties
R.P. Aliredjo
van Spil WE1, Nooijen S, de Jong PY, Aliredjo RP, de Sévaux RG, Verhave JC.
[Cryptococcal meningitis] Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:A8478. PubMed PMID: 25827149.
Dr. M.C.R.F. van Dijk
Göçeroğlu A, Rahmattulla C, Berden AE, Reinders ME, Wolterbeek R, Steenbergen EJ, Hilbrands LB,
Noorlander I, Berger SP, Peutz-Kootstra CJ, Christiaans MH, van Dijk MC, de Joode AA,
Goldschmeding R, van Zuilen AD, Harper L, Little MA, Hagen EC, Bruijn JA, Bajema IM. The Dutch
Transplantation in Vasculitis (DUTRAVAS) Study: Outcome of Renal Transplantation in
Antineutrophil Cytoplasmic Antibody-associated Glomerulonephritis. Transplantation. 2015 Sep
14. [Epub ahead of print] PubMed PMID: 26371598.
Adepu S, Rosman CW, Dam W, van Dijk MC, Navis G, van Goor H, Bakker SJ, van den Born J.
Incipient renal transplant dysfunction associates with tubular syndecan-1 expression and shedding.
Am J Physiol Renal Physiol. 2015 Jul 15;309(2):F137-45. doi: 10.1152/ajprenal.00127.2015. Epub
2015 May 13. PubMed PMID: 25972509.
Boersema M, van den Born JC, van Ark J, Harms G, Seelen MA, van Dijk MC, van Goor H, Navis
GJ, Popa ER, Hillebrands JL. CD16⁺ monocytes with smooth muscle cell characteristics are reduced
in human renal chronic transplant dysfunction. Immunobiology. 2015 May;220(5):673-83. doi:
10.1016/j.imbio.2014.11.011. Epub 2014 Nov 21. PubMed PMID: 25476849.
de Vries MC, Koekkoek KW, van der Veen MJ, van Dijk MC, Tjan DH. [Thrombus in a patent
foramen ovale]. Ned Tijdschr Geneeskd. 2015;159:A9491. Dutch. PubMed PMID: 26606584.
Voordrachten
Dr. M.C.R.F. van Dijk
•
16-04-2015: Het nut van obductie bij IUVD op het minisymposium ‘De zorg omtrent IUVD
en zwangerschapsafbreking’.
C.P. de Wild
• 15-10-2015: Voordracht over alopecia op de 10e WHT themadag ‘Neoplasieën met huid en
haar verslonden’ te Nieuwegein
Dr. J.W.R. Meijer
•
15-11-2015: Presentatie EQA op het NVVP Pathologendag Kwaliteitssymposium
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
25
19. Nascholing medewerkers
Congressen / symposia
•
•
•
•
•
•
16 januari Symposium 9e moleculaire dag (Nederlandse Vereniging voor Pathologie) te
Utrecht
19-20 maart VAP Pathologie 3-daagse, Hoofd- halsgebied te Nunspeet
13 april RCP Second Opinion Panel te Arnhem
7 oktober VAP WCD dag te Amersfoort
14 t/m 16 oktober Congres European Meeting on Moleculair Diagnostics (EMMD en Roche)
te Noordwijk aan Zee
3 november Symposium Therapeutic innovation in B-cell malignancies; present en future
(Cygnea) te Utrecht
Cursus / opleiding
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
19 januari: Info Mijn HR, Intern Rijnstate, Arnhem
23 januari: Energiek in je werk, Intern Rijnstate, Arnhem
25-26 maart: Training lokale protocolontwikkelingen, ICT Automatisering, Eindhoven
30 maart: HR plein, Intern Rijnstate, Arnhem
April: Prince2, Intern Rijnstate, Arnhem
20-21 mei: Longpathologie, WIHC/VAP, Den Dolder
8-12 juni: Fine needle aspiration cytology for practicing cytopathologist and
cytotechnologist, Lund Zweden
3 september: MPLA (MRC Holland), Amsterdam
14 september: Van CCKL naar ISO 15189, LabAcademy, Tiel
5-6 november Pancreas, mediast, weke delen, mamma, VBAP, Noordwijkerhout
Voordrachten en presentaties
•
•
•
•
•
•
•
•
9 januari: Week maken van nagels, intern LvP Rijnstate, Arnhem
9 januari: Maligne Pleuravocht, intern LvP Rijnstate, Arnhem
22 januari: Prostaat, intern LvP Rijnstate, Arnhem
12 februari: Alopecia, intern LvP Rijnstate, Arnhem
4 maart: Uitsnijden placenta’s, intern LvP Rijnstate, Arnhem
3 april: Casusbespreking Second Opinion Panel, Arnhem
2 juni: Zwaarteweging, intern LvP Rijnstate, Arnhem
9 oktober: Immunostainers, intern LvP Rijnstate, Arnhem
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
26
20. Productiecijfers
20.1 Productiecijfers Histologie
Per 01-01-2015 zijn er nieuwe verrichtingencodes ten behoeve van de verrichtingen Laboratorium
voor Pathologie in gebruik genomen. Om meer recht te doen aan het soort te verrichten onderzoek
en daarmee samenhangend de werkbelasting is het tariefstelsel aangepast op voorspraak van de
NVVP. De invoering van de zwaarteweging is hiermee een feit.
Hierdoor zijn de cijfers ten opzichte van voorgaande jaren niet meer met elkaar te vergelijken.
Rijnstate Arnhem
Rijnstate ziekenhuis Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overigen
2013
26.485
366
14.347
11.014
6.734
248
2014
26.874
1
14.603
11.223
6.512
263
2015
24516
0
14301
10255
5541
425
Totaal histologische onderzoeken
Stijging / daling
59.194
- 0,4%
59.476
+0,5%
55038
Productie obducties
De oorzaak van de toename van 2013-2014 kan worden gevonden in de hersenobducties die vanaf
2014 worden verricht voor het Jeroen Bosch Ziekenhuis en het St. Antonius Ziekenhuis.
2013
81
1
45
37
1
1
2014
75
0
41
39
3
42
2015
78
0
36
28
0
23
166
- 9.8%
200
+20,5%
165
Rijnstate Arnhem
Rijnstate ziekenhuis Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overigen
2013
3.809
40
2.188
1.548
290
38
2014
4.006
0
2.376
1.736
248
32
2015
4013
0
2486
1788
258
49
Totaal immunologische onderzoek.
Stijging / daling
7.913
+ 3,9%
8.398
+6,1%
8594
Rijnstate Arnhem
Rijnstate ziekenhuis Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overigen
Totaal obducties
Stijging / daling
20.2 Productiecijfers Immunologie
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
27
20.3 Productiecijfers moleculaire pathologie
Mutatieanalyse
Literatuur
Long
KRAS
15-35%
Exon 2
Exon 3
93%
7%
EGFR
10%
Exon
Exon
Exon
Exon
3%
52,7%
12,0%
35,0%
2012
36,9%
(103/279)
92,2%
7,8%
10,4%
(29/279)
10,3%
34,5%
24,1%
31,0%
1-4%
nd
nd
11%
59%
2-4%
83-100%
nd
nd
nd
nd
nd
nd
2014
34,1%
(94/276)
95,7%
4,3%
8,7%
(24/276)
0%
66,7%
8,3%
25%
2,3%
(1/44)
100%
0%
(0/9)
nd
nd
0%
2015
39,5%
(118/299)
93,2%
6,8%
10,4%
(31/299)
6,5%
38,7%
25,8%
29,0%
3,4%
(5/148)
60%
40%
(0/15)
0%
54,8%
153/279)
42,3%
(33/78)
97,0%
3,0%
nd
57,2%
(158/276)
47,9%
(56/117)
91,2%
0,2%
7,1%
10,3%
(12/117)
100%
3,4%
(4/117)
75%
25%
0%
38,5%
(45/117)
33,3%
(4/12)
100%
66,7%
(8/12)
52%
(13/25)
100%
28%
(7/25)
14,3%
85,7%
20%
(5/25)
45,2%
(135/299)
37,5%
(33/88)
87,9%
6,1%
6,1%
8,0%
(7/88)
100%
6,8%
(6/88)
16,7%
83,3%
0%
47,7%
(42/88)
63,6%
(7/11)
100%
36,4%
(4/11)
52,9%
(9/17)
100%
11,8%
(2/17)
0%
100%
35,3%
(6/17)
18
19
20
21
BRAF
Exon 11
Exon 15
HER-2
Exon 20
8-15%
nd
96%
nd
54,4%
(142/261)
43,3%
(42/97)
97,9%
2,1%
nd
11,2%
(10/89)
100%
1-6%
nd
nd
0-1%
nd
nd
nd
57,7%
(45/78)
40-45%
nd
98%
nd
55-60%
nd
50%
nd
nd
nd
nd
nd
46,4%
(45/97)
33,3%
(3/9)
100%
66,7%
(6/9)
34,8%
(8/23)
100%
nd
nd
nd
nd
nd
nd
65,2%
(15/23)
Wildtype
Colon
KRAS
36-40%
Exon 2
Exon 3
Exon 4
BRAF
Exon 15
NRAS
Exon 2
Exon 3
Exon 4
Wildtype
Schildklier
BRAF
Exon 15
Wildtype
Melanoom
BRAF
Exon 15
NRAS
13-25%
Exon 2
Exon 3
Wildtype
2013
36,8%
(96/261)
94,8%
3,1%
10,3%
(27/261)
11,1%
37,0%
18,5%
33,3%
50%
nd
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
28
GIST
KIT
Exon
Exon
Exon
Exon
Exon
Exon
Exon
Desmoïd
tumor (type
fibromatose)
85%
8
9
11
13
14
17
18
10-15%
70%
1-3%
0.0%
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
nd
55,6%
(5/9)
nd
0%
100%
0%
0%
0%
0%
22,2%
(2/9)
50%
50%
0%
22,2%
(2/9)
PDGFRA
5%
nd
Exon 12
Exon 14
Exon 18
1%
<1%
5%
nd
nd
nd
Wildtype
12-15%
nd
CTNNB1
>80%
nd
nd
Exon 3
nd
nd
Wildtype
nd
nd
257
399
Totaal aantal mutatie analyse
aanvragen
42,9%
(6/14)
0%
16,7%
83,3%
0%
0%
0%
0%
21,4%
(3/14)
33,3%
0%
66,7%
35,7%
(5/14)
83,3%
(10/12)
100%
16,7%
(2/12)
43,5%
(10/23)
0%
0%
80%
0%
0%
20%
0%
21,7%
(5/23)
40%
0%
60%
34,8%
(8/23)
57,1%
(8/14)
100%
42,9%
(6/14)
483
466
FISH
kleuring
CHROM 1
BCL2 FI
aantal
51
155
BCL-2
412
ALKFISH
193
MYCFISH
76
BCL1 FI
10
BCL-6
ROS1 FI
HERFISH
375
23
107
MDMFISH
26
CHROM A
351
BCL6 FI
74
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
29
20.4 Productiecijfers Cytologie
Cervixcytologie
Uitsplitsing van de cervixcytologie in bevolking en indicatief onderzoek kunt U vinden in bijlage
20.4.1.
Rijnstate Arnhem
Rijnstate ziekenhuis Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overig
BVO
Totaal cervicale onderzoeken
Stijging/daling
2013
2685
110
1865
807
5206
21
25.046
2014
2.826
1
1.647
751
5.005
16
23.730
2015
2964
0
1550
711
5043
4
24180
35.517
+0,002%
33.976
-4,3%
34352
Niet-cervicale cytologie
Een uitsplitsing in de verschillende soorten onderzoeken vindt U in bijlage 20.4.2 en 20.4.3.
Rijnstate Arnhem
Rijnstate ziekenhuis Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overig
2013
6.145
38
1.926
1.486
39
14
2014
6.042
2
1.831
1.625
39
12
2015
5644
0
1869
1557
29
0
Totaal niet-cervicale onderzoeken
Stijging/daling
9.648
- 8,5%
9.551
-1,0%
9117
20.5 Kwantitatieve pathologie
Het aantal verrichtte onderzoeken is in 2015 met 3,6% gestegen ten opzichte van 2014.
Rijnstate Arnhem
Rijnstate ziekenhuis Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overig
Totaal onderzoeken KP
Stijging/daling
2013
310
0
214
135
0
4
2014
338
0
222
129
0
1
2015
306
0
267
142
0
0
663
- 10,3%
690
+4.1%
715
+3,6%
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
30
20.6 Revisies
In 2015 hebben er 885 revisies plaats gevonden.
Revisies intern
B-onderzoeken
C-onderzoeken
T-onderzoeken
Concordant
313
41
2
Discordant
31
8
9
Revisies extern
B-onderzoeken
C-onderzoeken
T-onderzoeken
Concordant
2
29
419
Discordant
0
3
28
20.7 Veterinaire coupes
Deze coupes worden sinds 2005 in ons laboratorium vervaardigd. De veterinaire patholoog de heer
H. Kraus verricht zelf de macroscopie en microscopie. Het verwerken van het uitgenomen weefsel
tot gekleurde coupe wordt door de medewerkers van het laboratorium verricht. Over 2015 zijn er
455 cassettes verwerkt. Dat is een afname van 42% (330 cassettes) ten opzichte van 2014.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
31
21. Follow-up Cervixcytologie
21.1 Verdeling Pap-classificatie
In de onderstaande tabel worden de verschillende pap-classificaties weergegeven.
PAP-klasse
Pap 0
Pap 1
Pap 2
Pap 3a
Pap 3a1
Pap 3a2
Pap 3b
Pap 4
Pap 5
Aantal
704
30437
1973
39
628
290
223
19
39
%
2,05
88,6
5,74
0,11
1,83
0,84
0,65
0,06
0,11
21.2 Verdeling B1, B2 en B3
De kwaliteit van de uitstrijken wordt beoordeeld met behulp van de klassen B1 (goed
beoordeelbaar), B2 (verminderd beoordeelbaar) en B3 (niet beoordeelbaar). Het niet voorkomen
van endocervicaal epitheel wordt weergegeven met een j. De overige redenen van beperkte of niet
beoordeelbaarheid worden weergegeven met een x. Deze worden niet verder uitgesplitst.
Beoordeling
B1
B2j
B2x
B3j
B3x
Totaal
Aantal
29489
4154
2
272
432
34352
%
85,84
12,09
0,01
0,79
1,26
100
Endocervicaal epitheel
Aantal ec-
Aantal
4426
%
12,89
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
32
21.3 Follow-up Pap 0 en afwijkingen
Voor alle onderzoeken uit 2015 waarbij de uitslag geen Pap 1 was, werd een follow-up traject
gestart. De onderstaande tabel geeft de eerst volgende uitslag weer. De uitslagen met een Pap 2
en een geringe dysplasie (Pap 3a1) samengevoegd, de matige dysplasie (Pap 3a2) plus hogere
afwijkingen zijn ook samengevoegd.
Uitgevoerd
Totaal
Met follow-up
Zonder follow-up
Aantal
2645
1606
1039
%
100
60,72
39,28
Follow-up - uitkomsten 1e vervolgonderzoek
Cytologie
Pap 0
Pap 1
Pap 2/3a1
>=Pap 3a2
Totaal cytologische follow up
Aantal
%
8
647
514
63
1232
0,5
40,29
32
3,92
76,71
Histologie
Onvoldoende kwaliteit
CIN 0
CIN 1/NOS
>=CIN 2
Totaal histologie
Aantal
10
167
115
82
374
%
0,62
10,4
7,16
5,11
23,29
Aantal
13
225
1
172
104
37
12
564
%
2,3
39,89
0,18
30,5
18,44
6,56
2,13
Histologie (einddiagnose)
Onvoldoende kwaliteit
CIN 0
CIN NOS/GCIN 1-2
CIN 1
CIN 2
CIN 3/AIS
Maligne
Totaal histologie
21.4 HPV
Uitgevoerd
Positief
Negatief
Onbekend
Aantal
1603
669
922
12
%
100
41,72
57,52
0,76
21.5 Revisie
Gereviseerd
Concordant
Discordant
Onbekend
Aantal
346
315
31
0
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
%
100
91,04
8,96
0
33
21.6 Leeftijdsverdeling
Leeftijd
<20
20-24
25-29
30-34
35-39
40-44
45-49
50-54
55-59
60-64
65-69
70-74
75-79
80-84
>84
Totaal
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
%
n
Totaal
3084
8,98
510
1,48
1851
5,39
3702
10,78
3509
10,22
5027
14,64
6594
19,2
2595
7,56
3939
11,47
2986
8,69
263
0,77
140
0,41
81
0,24
42
0,12
22
0,06
34345
Pap 0
85
12,07
11
1,56
48
6,82
51
7,24
72
10,23
107
15,2
132
18,75
53
7,53
71
10,09
42
5,97
13
1,85
7
0,99
6
0,85
2
0,28
4
0,57
704
Pap 1
2314
7,6
379
1,25
1520
5
3229
10,61
3114
10,23
4517
14,84
5994
19,7
2343
7,7
3694
12,14
2866
9,42
225
0,74
120
0,39
69
0,23
32
0,11
14
0,05
30430
Pap 2
377
19,11
82
4,16
152
7,7
233
11,81
203
10,29
246
12,47
344
17,44
149
7,55
113
5,73
53
2,69
9
0,46
6
0,3
1
0,05
3
0,15
2
0,1
1973
Pap 3a
9
23,08
0
0
1
2,56
3
7,69
4
10,26
3
7,69
2
5,13
4
10,26
3
7,69
3
7,69
3
7,69
0
0
1
2,56
1
2,56
2
5,13
39
Pap 3a1
186
29,62
19
3,03
52
8,28
89
14,17
59
9,39
79
12,58
72
11,46
21
3,34
33
5,25
14
2,23
4
0,64
0
0
0
0
0
0
0
0
628
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
Pap 3a2
70
24,14
14
4,83
34
11,72
51
17,59
31
10,69
40
13,79
20
6,9
13
4,48
13
4,48
4
1,38
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
290
Pap 3b
31
13,9
4
1,79
42
18,83
44
19,73
23
10,31
32
14,35
27
12,11
8
3,59
7
3,14
2
0,9
1
0,45
2
0,9
0
0
0
0
0
0
223
Pap 4
0
0
1
5,26
0
0
1
5,26
2
10,53
3
15,79
2
10,53
2
10,53
5
26,32
0
0
2
10,53
0
0
0
0
1
5,26
0
0
19
Pap 5
12
30,77
0
0
2
5,13
1
2,56
1
2,56
0
0
1
2,56
2
5,13
0
0
2
5,13
6
15,38
5
12,82
4
10,26
3
7,69
0
0
39
34
22. Follow-up niet-cervicale cytologie
Hoofd/hals
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Histologie
Totaal aanwezig
14
22
1
10
47
2
3
1
3
9
Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
0
1
0
1
0
3
0
0
0
1
0
0
0
0
0
3
Correct
6
Fout - negatief
0
Fout - positief
0
Totaal*
6
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Long
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Histologie
Totaal aanwezig
2
1
0
13
16
1
1
0
4
6
Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
0
0
0
1
0
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
Correct
5
Fout - negatief
0
Fout - positief
0
Totaal*
5
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Lymfklier
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Histologie
Totaal aanwezig
Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
159
36
0
29
0
7
537
146
0
127
0
19
28
7
0
4
0
3
390
61
1
4
0
56
1114
250
Correct
183
Fout - negatief
19
Fout - positief
4
Totaal*
206
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
35
Mamma
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Histologie
Totaal aanwezig
Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
17
9
1
6
0
2
126
23
0
20
1
2
5
2
0
2
0
0
15
13
0
0
1
12
163
47
Correct
32
Fout - negatief
2
Fout - positief
0
Totaal*
34
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Schildklier
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Histologie
Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
Totaal aanwezig
101
9
0
8
0
1
236
20
0
18
0
2
16
9
1
6
0
2
20
10
0
2
0
8
373
48
Correct
26
Fout - negatief
2
Fout - positief
2
Totaal*
30
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Speekselklier
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Histologie
Totaal aanwezig
Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
19
4
0
3
0
1
114
28
0
28
0
0
8
3
0
3
0
0
12
7
0
3
0
4
153
42
Correct
32
Fout - negatief
0
Fout - positief
3
Totaal*
35
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
36
Brush/spoeling
Totaal
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Correct
Fout - negatief
Fout - positief
Totaal*
4
731
83
190
1008
Histologie
aanwezig Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
2
0
0
0
2
195
0
94
4
97
47
0
16
1
30
127
2
7
6
112
371
206
97
7
310
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Sputum
Totaal
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
0
0
0
0
0
Correct
Fout - negatief
Fout - positief
Totaal*
0
0
0
0
Histologie
aanwezig Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Anders
Totaal
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Correct
Fout - negatief
Fout - positief
Totaal*
12
160
7
3
182
Histologie
aanwezig Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
37
Urine
Totaal
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Correct
Fout - negatief
Fout - positief
Totaal*
7
3529
378
401
4315
Histologie
aanwezig Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
0
0
0
0
0
159
3
71
4
81
84
0
20
11
53
199
0
41
41
134
442
205
81
24
310
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Vochten
Totaal
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
4
814
76
258
1152
Correct
Fout - negatief
Fout - positief
Totaal*
Histologie
aanwezig Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
0
0
0
0
0
60
0
36
1
23
10
0
4
0
6
33
0
4
0
29
103
65
23
4
92
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Overige
Totaal
Onvoldoende
Benigne
Atypie
Maligne
Totaal
Correct
Fout - negatief
Fout - positief
Totaal*
13
358
32
36
439
Histologie
aanwezig Onvoldoende Benigne Atypie
Maligne
13
0
0
0
0
32
1
25
3
3
9
1
5
0
3
11
0
4
3
4
65
29
3
4
36
* Onvoldoende kwaliteit en atypie worden buiten beschouwing gelaten
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
38
23. Blik op de toekomst
Ontwikkelingen binnen het Laboratorium voor Pathologie en Rijnstate die in 2016 worden
voortgezet of worden gestart, zijn:
•
De oprichting van Resultaat Verantwoordelijke Eenheden (RVE’s) en Capaciteitsgroepen
waarbij soortgelijke afdelingen, bijvoorbeeld laboratoria worden samengevoegd tot een
RVE.
•
Verder oprichting van Zeker Weten, het eerstelijns diagnostisch centrum van ziekenhuis
Rijnstate, waarbij de Rijnstate laboratoria en de Radiologie samenwerken met gelieerde
specialismen.
•
Het verder optimaliseren van de bedrijfsprocessen in een way of life LEAN cultuur van het
Laboratorium voor Pathologie.
•
Transitie van de CCKL Praktijkrichtlijn accreditatie naar de ISO 15189:2012 accreditatie
leidend tot aantoonbaar succes in de vorm van een positief advies voor deze accreditatie,
of start van de voorbereidingen hiertoe.
•
Het treffen van voorbereidingen ten behoeve van een nieuw LIMS in DNA-verband.
•
Het implementeren van een organisatorische verandering binnen het Laboratorium voor
Pathologie ter verandering en optimalisatie van werkprocessen, waarin
verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie, bij de medewerkers, wordt
gelegd en zodoende optimaal gebruik wordt gemaakt van de persoonlijke kwaliteiten,
kennis en vaardigheden en competenties van medewerkers.
•
Samenwerking Den Bosch - Nieuwegein - Arnhem (DNA):
De vennootschap Pathologie-DNA BV zal het voornemen om de BV uit te breiden met het
Laboratorium voor Pathologie van het Diakonessenhuis in Utrecht verder exploreren en
uitwerken.
•
De diagnostiek moleculaire pathologie zal worden gecentraliseerd in het DNAsamenwerkingsverband.
•
De validatie van de gezamenlijke aanschaf van de Immunostainers zal in het begin van
2016 worden afgerond, hetgeen bijdraagt aan het streven naar eenzelfde apparatuur lijn
binnen de DNA locaties. Verder wordt intensivering van de DNA samenwerking onderzocht
met ondersteuning van een organisatieadviesbureau, waaronder de haalbaarheid en
mogelijkheden van een gecentraliseerd laboratorium. De DNA locaties zijn voornemens
over te gaan naar één gezamenlijk Laboratorium Management Systeem (LMS). Onderzoek
en indien mogelijk, zal implementatie van eenzelfde LMS op de DNA locaties plaatsvinden.
•
Een extern- en intern DNA communicatieplan wordt nader uitgewerkt en als onderdeel van
het DNA strategisch beleidsplan opgenomen.
•
Bevolkingsonderzoek (BVO) baarmoederhalskanker:
Naar verwachting zal de aanbesteding van het BVO in 2016 verder uitgewerkt worden en
zal gunning plaatsvinden. Pathologie-DNA zal aan het aanbestedingstraject deelnemen. In
de loop van 2016 zal duidelijk worden per wanneer het BVO 'nieuwe stijl' wordt ingevoerd
en of Pathologie-DNA wordt gegund en daarmee wordt belast met de uitvoering. Dit heeft
gevolgen voor de personele formatie cytologisch analist en secretariaat op het
Laboratorium voor Pathologie. Middels een (reorganisatie)plan zal deze
formatieverandering worden opgevangen en uitgevoerd.
•
Veranderingen organisatiestructuur van het laboratorium:
Het managementteam (MT) van het Laboratorium voor Pathologie wenst meer gebruik te
maken van de competenties en potentieel van haar medewerkers. Tevens vindt het MT het
noodzaak de afdelingen van het LvP te ont-schotten ofwel de bestaande verzuiling tegen te
gaan. Hiertoe zullen organisatorische wijzigingen worden voorgesteld en ingevoerd in 2016.
Nieuwe collega's:
Na het vertrek van collega-pathologen de heer A.H. Mulder en mevrouw J.M. Wiersma-van Tilburg
zal in 2016 de Pathologie-DNA BV worden versterkt door Jan Willem Leeuwis (per 1-1-2016) en
Michiel van de Brand (per 1-7-2016). Beide collega's hebben hun opleiding per datum toetreding
net beëindigd. Zij beschikken beiden over o.a. de subspecialisatie hematopathologie en zijn beiden
gepromoveerd.
Emiel Ruijter
Specialist Manager
Casper van Meerendonk
Manager werkeenheid
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
39
Bijlagen
Bijlage 3.1
Afdeling
Algemeen
Cytologie
Histologie
Secretariaat
Totaal
Budgettair fte
Reële inzet fte
2,82
11,53
22,53
7,61
44,49
3,75
11,23
22,36
7,31
44,65
Bijlage 20.3
Totalen moleculaire diagnostiek 2015
Uitgevoerd in de periode 01-01-2015 t/m 31-12-2015
Inleiding
Dit document beschrijft het aantal uitgevoerde onderzoeken voor de moleculaire diagnostiek.
Hierbij is onderscheid gemaakt in aard materiaal in combinatie met aanvraag. De aantallen worden
weergegeven in tabellen, waarna ze vergeleken worden met de literatuur en voorgaande jaren in
bijlage I.
Aantallen moleculaire diagnostiek long
In tabel 1 is een overzicht weergegeven van het aantal geteste samples voor EGFR en KRAS (long
gerelateerd), waarbij onderscheid is gemaakt tussen cytologisch materiaal en paraffine materiaal.
De samples die geen mutatie hadden in EGFR en KRAS zijn voor sommige samples eveneens getest
voor BRAF (n=148) en HER-2 (n=15).
Tabel 1. Overzicht aantal geteste samples long gerelateerd
KRAS
EGFR
HER2
2
3
18
19
20
21
20
T
93
5
2
9
5
7
0
C
17
3
0
3
3
2
0
Totaal
110
8
2
12
8
9
0
BRAF
11
3
3
3
WT
15
2
2
2
114
21
135
240
59
299
DNA samples met dubbel mutatie
1992 2x ex 21 mutatie
1938 ex 18 en 20 mutatie
Aantallen moleculaire diagnostiek colon
In tabel 3 is een overzicht weergegeven van het aantal geteste samples voor KRAS, BRAF en NRAS
(colon).
Tabel 3. Overzicht aantal geteste samples colon
KRAS
BRAF NRAS
2
3
4
15
2
T
29
2
2
7
1
Totaal
29
2
2
7
1
gerelateerd
WT
3
5
5
4
0
0
42
42
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
88
88
40
Aantallen moleculaire diagnostiek colon voor AZN
In tabel 4 is een overzicht weergegeven van het aantal geteste samples voor KRAS en NRAS
(colon).
Tabel 4. Overzicht aantal geteste samples colon gerelateerd uit AZN
KRAS NRAS
WT
4
2
3
4
T
0
0
0
0
12
12
Totaal
0
0
0
0
12
12
Aantallen moleculaire diagnostiek schildklier
In tabel 5 is een overzicht weergegeven van het aantal samples getest voor BRAF bij een
(vermoedelijk) papillair schildkliercarcinoom. Hiervan zijn er vier op cytologisch materiaal getest en
zeven op paraffine materiaal.
Tabel 5. Overzicht aantal geteste samples schildklier gerelateerd
BRAF
WT
15
T
7
4
11
Totaal
7
4
11
Aantallen moleculaire diagnostiek melanoom
In tabel 6 is een overzicht weergegeven van het aantal samples getest voor BRAF en NRAS bij een
melanoom.
Tabel 6. Overzicht aantal geteste samples melanoom gerelateerd
WT
BRAF NRAS
15
2
3
T
9
0
2
6
17
Totaal
9
0
2
6
17
Er is tevens één melanoom op HRAS getest (geen mutaties).
Aantallen moleculaire diagnostiek GIST
In tabel 7 is een overzicht weergegeven van het aantal samples getest voor KIT en PDGFRA bij een
GIST.
Tabel 7. Overzicht aantal geteste samples GIST gerelateerd
CKIT
PDGFRa
8
9
11
13
14
17
18
12
T
0
0
8
0
0
2
0
2
Totaal 0
0
8
0
0
2
0
2
WT
14
0
0
18
3
3
8
8
23
23
Aantallen moleculaire diagnostiek desmoïd tumoren type fibromatose
In tabel 8 is een overzicht weergegeven van het aantal samples getest voor CTNNB1 bij een
(vermoedelijke) desmoïd tumor.
Tabel 8 Overzicht aantal geteste samples CTNNB1
CTNNB1
WT
3
T
8
6
14
Totaal
8
6
14
Totaal voor 466 onderzoeken mutatie analyse ingezet!
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
41
Literatuur
[1]
My Cancer Genome, www.mycancergenome.org (2013)
[2]
Quest Diagnostics, Lung Cancer Mutation Panel (EGFR, KRAS, ALK), Quest Diagnostics
(2012)
[3]
N.E. Faulkner et al., KRAS mutation analyses of more than 2,700 lung carcinomas, ASCO
(2010)
[4]
Alexander J.J. Smits et al., EGFR and KRAS mutations in lung carcinomas in the Dutch
population: increased EGFR mutation frequency in malignant pleural effusion of lung
adenocarcinoma, Cellular Oncololy (2012)
[5]
Heinrich M.C. et al., Kinase mutations and imatinib response in patients with metastatic
gastrointestinal stromal tumor, Clinical Oncology (2003)
Bijlage 20.4.1
Cervix Curatief
Rijnstate Arnhem
Rijnstate Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overig
Totaal
Stijging/daling
2013
2593
100
1805
761
5206
6
2014
2706
0
1580
707
5005
4
2015
2864
10.471
10.002
-4,5%
10.172
+1,7%
2013
92
10
60
46
24.823
15
2014
120
1
67
44
23.730
12
2015
114
65
46
23.950
5
25.046
23.974
-4,3%
24.180
+0,9%
1550
711
5043
4
Cervix Bevolkingsonderzoek
Rijnstate Arnhem
Rijnstate Zevenaar
Gelderse Vallei Ede
Slingeland Ziekenhuis Doetinchem
Huisartsen
Overig
Totaal
Stijging/daling
Bijlage 20.4.2
Aard materiaal
Br. Ductus Chol.
Liquor
Tepelvocht
Vagina uitstrijk
Anders
Totaal
Aantal
105
124
88
107
15
439
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
%
23,92
28,25
20,05
24,37
3,42
100
42
Bijlage 20.4.3
Groep
Dep
Longen
Punctie
Urine
Vochten
Overige
Totaal
Aantal
0
1190
2057
4315
1080
439
9116
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
%
0
13,05
22,56
47,33
11,85
4,82
100
43
Dit jaarverslag is tot stand gekomen dankzij bijdragen van:
Beek-Burger, J. van
Buis-Uffing, I.
Heuvel, E. van den
Katwaroe, L.
Koot, R.
Laar, L. van
Meerendonk, C. van
Meijer, J.
Menting-Hendriks, M.
Oss, M. van
Renes, M.
Ruijter, E.
Tax-Thomassen, I.
Veldkamp-Janszen, C.
Redactie:
Gans-Hoogerwerf, S.
Wever-Wennekes, J.
Onze dank gaat in het bijzonder uit naar Dries Mulder en Anne Wiersma-v. Tilburg die de moeite
hebben genomen om na hun vertrek gegevens aan te leveren ter completering van het jaarverslag.
Laboratorium voor Pathologie jaarverslag 2015
44