Anatomie en fysiologie gewricht, kraakbeen

anatomie en fysiologie gewrichten
Els-Heidi Bakker-Voetman, medisch trainer
afdeling Medical Services, maart 2002
!
anatomie gewrichten
gewricht: plaats waar twee of meer botten samenkomen
diverse indelingen, bv:
• synartrose (fibreus,bindweefsel):
onbeweeglijk
• amfiartrose (kraakbeen):
enigszins beweegbaar
• diartrose (synoviaal):
vrij beweegbaar
synartrose
•
•
•
•
onbeweeglijk
bindweefselverbinding
fibreuze gewricht
voorbeeld:
schedelnaden
amfiartrose
• enigszins beweegbaar
• kraakbeenverbinding
• voorbeeld: symfyse
!
diartrose
• vrij beweeglijk
• synoviale gewrichten
• voorbeelden:
– heup
– knie
– schouder
– pols
– vingers
!
synoviaal gewricht (diartrose)
bot
gewrichtskapsel
subchondrale plaat
gewrichtsholte met
synoviaal vocht
synoviaal membraan
gewrichtskraakbeen
!
fysiologie synoviaal gewricht
kraakbeen (1)
Functie Kraakbeen:
• verdeling gewichtsbelasting over botvlakken
• verlagen wrijvingsweerstand
hyalien kraakbeen bestaat uit:
• 98% matrix:
– >60% water
– collageen, proteoglycanen
• 2%
cellen: chondrocyten
fysiologie synoviaal gewricht
kraakbeen (2)
• chondrocyten:
– metabool zeer actief
– productie en instandhouding extracellulaire matrix
– voeding vanuit subchondrale bot en synoviale vocht
• matrix:
– proteoglycanen: vormen conglomeraten (aggrecaan)
met negatieve lading, trekt water aan
– collageen: netwerk, houdt water en proteoglycanen
vast
fysiologie synoviaal gewricht
kraakbeen (3)
proteoglycaan
collageen type II
hyaluronaat
collageen type IX, cross-link
!
fysiologie synoviaal gewricht
kraakbeen (4)
•
•
•
•
•
evenwicht afbraak en synthese kraakbeenmatrix
door chondrocyten
regulatie door chemische boodschapperstoffen
langzaam proces
beperkte herstelcapaciteit
MATRIX
synthese
afbraak
fysiologie synoviaal gewricht
kraakbeen (5)
• synthese proteoglycanen: groeifactoren
– ‘insulin-like growth factor-1’ (IGF-1)
– ‘transforming growth factor ß’ (TGF-ß)
• afbraak matrix: proteïnasen
– stimulatie: interleukines, ‘tumornecrosefactor ’ (TNF-)
– remming: ‘tissue inhibitor of metalloproteïnasen’ (TIMP) en
‘plasminogen activator inhibitor’ (PAI)
fysiologie synoviaal gewricht
kraakbeen (6)
IGF
TGF
proteïnasen
(afbraakenzymen)
MATRIX
synthese
afbraak
fysiologie synoviaal gewricht
kraakbeen (6)
+
IGF
TGF
interleukine-1
proteïnasen
(afbraakenzymen)
+
-
MATRIX
synthese
afbraak
IL-6
TNF-
PAI-1
TIMP
!
fysiologie synoviaal gewricht
gewrichtskapsel en synoviaal vocht
functie:
• stabilisatie, op de plaast houden van botten
• voorkomen abnormale bewegingen
binnenbekleding : synoviaal membraan:
• aanmaak synoviaal vocht (knie: 2 ml aanwezig)
• voeding gewrichtskraakbeen
• synoviocyten type A: ‘macrofagen’ (afweer, afval)
• synoviocyten type B: ‘fibroblasten’ (smeermiddel)