Inhoud Zenuwstelsel 1 Inleiding 1 Overzicht van het zenuwstelsel Ontwikkeling en indeling Functiecircuits Ligging van het zenuwstelsel in het lichaam 2 2 2 4 Ontwikkeling en bouw van de hersenen 6 Ontwikkeling van de hersenen Bouw van de hersenen Evolutie van de hersenen 6 8 14 Basiselementen van het zenuwstelsel. Zenuwcel Methoden voor neuroanatomisch onderzoek Ultrastructuur van de zenuwcel Neuronale systemen Neuronale schakeling 32 34 36 36 20 22 24 24 24 24 26 26 28 30 30 Ultrastructuur van de mergschede Ontwikkeling van de mergschede in het perifere zenuwstelsel 38 Ontwikkeling van mergloze zenuwvezels 38 Bouw van de mergschede in het CZS .. 38 Perifere zenuw 40 Neuroglia 42 Bloedvaten 44 Ruggenmerg en ruggenmergzenuwen 47 Synapsen Lokalisatie Bouw Functie Soorten synapsen Neurotransmitters Axontransport Transmitterreceptoren Synaptische overdracht | 18 17 48 50 Bouw 50 Reflexbogen 50 Grijze stof en propriospinaal systeem . . 52 Dwarsdoorsneden van het ruggenmerg 54 Ascenderende banen 56 Descenderende banen 58 Zichtbaar maken van de banen 58 Bloedvaten van het ruggenmerg 60 Spinaal ganglion en achterwortel 62 Ruggenmergvliezen 64 Segmentale innervatie 66 Ruggenmergsyndromen 68 Overzicht Ruggenmerg http://d-nb.info/1046598937 Zenuwvezels Perifere zenuwen Plexus Plexus cervicalis (C1-C4) Rami dorsales (C1-C8) Plexus brachialis (C5-Thl) Pars supraclavicularis Pars infraclavicularis Zenuwen van de romp Rami dorsales Rami ventrales Plexus lumbosacralis Plexus lumbalis Plexus sacralis 70 70 72 72 74 74 74 84 84 84 86 86 90 Hersenstam en hersenzenuwen 99 Overzicht 100 Longitudinale organisatie van de hersenstam Hersenzenuwen Schedelbasis Ganglion oticum Ganglion submandibulare 102 102 104 Middenhersenen Hersenzenuwkernen Medulla oblongata Doorsnede ter hoogte van de nervus hypoglossus Doorsnede ter hoogte van de nervus vagus Pons Doorsnede ter hoogte van de facialisknie Doorsnede ter hoogte van de nervus trigeminus Hersenzenuwen (V, VII-XII) Nervus hypoglossus Nervus accessorius Nervus vagus Nervus glossopharyngeus Nervus vestibulocochlearis Nervus facialis Nervus trigeminus Parasympathische gangliën Ganglion ciliare Ganglion pterygopalatinum 106 108 108 108 110 110 110 112 112 112 114 118 120 122 124 128 128 128 Bouw Doorsnede door de onderste colliculi van de middenhersenen 132 Doorsnede door de bovenste colliculi van de middenhersenen 134 Doorsnede door het pretectale gebied van de middenhersenen 134 Nucleus ruberen substantia nigra .... 136 Oogspierzenuwen (hersenzenuwen III, IV en VI) N. abducens N. trochlearis N. oculomotorius Lange baansystemen Indeling Pendunculi en kernen Schors van de kleine hersenen Neuronale schakeling Functionele indeling Vezelprojectie Effecten van de prikkeling 138 138 138 138 •.... 140 Tractus corticospinalis en corticobulbaire vezels 140 Lemniscus medialis 140 Fasciculus longitudinalis medialis .... 142 Internucleaire verbindingen van de trigeminuskernen 142 Tractus tegmentalis centralis 144 Fasciculus longitudinalis dorsalis .... 144 Formatio reticularis 146 Histochemie van de hersenstam 148 Kleine hersenen Bouw 130 130 132 132 151 152 152 154 156 160 162 162 162 Verbindingen Pedunculus cerebellaris inferior (corpus restiforme) Pedunculus cerebellaris medius (brachium pontis) Pedunculus cerebellaris superior (brachium conjunctivum) 164 164 166 166 Tussenhersenen 169 Ontwikkeling van het prosencephalon 170 Telodiëncefale grens 170 Bouw 172 Frontale doorsnede door de rostrale thalamus Frontale doorsnede door de caudale thalamus Indeling 172 Subthalamus Doorsnede ter hoogte van het chiasma opticum 172 Doorsnede door het tuber cinereum . 174 Doorsnede ter hoogte van de corpora mamillaria 174 Epithalamus 176 Habenula 176 Epifyse 176 Thalamus dorsalis 178 Palliothalamus Truncothalamus Anteriore kerngroep Mediale kerngroep Nucleus centromedianus Laterale kerngroep Ventrale kerngroep Corpus geniculatum laterale Corpus geniculatum mediale Pulvinar 178 180 182 182 182 184 184 186 186 186 Eindhersenen Overzicht Rotatie van de hemisfeer Evolutie Hersenkwabben Palaeocortex en corpus amygdaloideum .. . Archicortex Corpus striatum Indeling Effecten van prikkeling van de subthalamus Mergarme hypothalamus Mergrijke hypothalamus Vaatverzorging Vezelverbindingen van de mergarme hypothalamus Vezelverbindingen van de mergrijke hypothalamus Functionele organisatie van de hypothalamus 226 226 228 230 232 232 234 234 ?3 238 190 192 192 192 194 194 194 196 196 196 Hypothalamus en hypofyse 198 200 Ontwikkeling en indeling van de hypofyse Infundibulum Vaten van de hypofyse Neuro-endocrien systeem 200 200 200 202 . 208 908 208 210 212 214 216 216 222 : Hypothalamus 188 .. 207 240 242 Schorslagen . . . .242 Verticale kolommen . ...242 Celvormen van de neocortex .... . . . . 2 4 4 Het moduleconcept . . . .244 Schorsvelden . . . .246 Frontalekwab ....248 Pariëtale kwab ....252 Temporale kwab . . . .254 Occipitale kwab ....256 Vezelbanen ....260 Hemisfeerasymmetrie . . . .264 Beeldvormende technieken . ...266 Röntgenopnamen met contrastmiddel ....266 Computertomografie ....266 Magneetresonantietomografie (kernspintomografie, MR1) ... . . . . 2 6 8 PETenSPECT ....268 271 Bloedvaten en liquor Bloedvaten Arteriën Arteria carotis interna Verzorgingsgebieden Venen Venae cerebri superficiales Venae cerebri profundae . 272 272 274 276 278 278 280 Liquor Overzicht Plexus choroideus Ependym Circumventriculaire organen Hersenvliezen Dura mater Arachnoidea Pia mater Vegetatief zenuwstelsel 294 294 296 298 298 Truncus sympathicus Cervicale en bovenste thoracale deel . 298 Onderste thoracale en abdominale 300 deel 300 Verzorging van de huid 293 Overzicht Vegetatieve perifere zenuwen Centraal vegetatief zenuwstelsel Perifeer vegetatief zenuwstelsel Neuronale schakeling Efferente vezels Sensibele vezels Intramurale plexus Vegetatieve neuronen Functionele systemen 308 310 310 Piramidebaan Extrapiramidaal-motorisch systeem . . 312 316 Motorische eindplaat 316 Peesorgaan 318 Spierspoelen 320 Final common pathway Werking van de hersenen Motorische systemen 282 282 284 286 288 290 290 290 290 302 302 302 302 304 307 Sensibele systemen Zintuigorganen van de huid Baan van de epikritische sensibiliteit Baan van de protopathische sensibiliteit Smaakorgaan Reukorgaan Limbisch systeem Overzicht Gyrus cinguli Septum 322 322 326 328 330 334 336 336 338 338 Zintuigen 341 Oog 341 Bouw 342 Oogleden, traanapparaat en orbita . .. 342 Oogspieren Bulbus oculi, overzicht Voorste deel van het oog Vaatverzorging Achtergrond van het oog 344 346 348 350 350 Retina Nervus opticus Fotoreceptoren 352 354 356 Visueel systeem en visuele reflexen . . 358 Organisatie van het visuele systeem . . 360 Visuele reflexen 362 Gehoor- en evenwichtsorgaan Bouw Overzicht Uitwendig oor Middenoor Binnenoor 365 366 366 366 368 372 Akoestische en vestibulaire systemen 382 Akoestisch systeem Vestibulair systeem 382 386 Literatuur 388 Register 395