magazine voor computer techniek

1/1 pagina (210 x 297 mm)
e 2950,-
1/2 pagina (210 x 148 mm of 105 x 297 mm)
e 1800,-
1/4 pagina (105 x 148 mm of 53 x 297 mm)
e 960,-
1/8 pagina (105 x 74 mm)
e 520,-
1/16 pagina (52 x 74 mm)
e 370,-
Nico Jurran
Shopping tarief
e 980,-
Met vier protocollen onder één dak
Spectacular shopping: + 40% extra ruimte
€ 1380,-
Reportage | Smart Home: ervaringen
Reportage | Smart Home: ervaringen
De controllersoftware draait op een
Mac mini. Links zie
je de Raspberry
Pi als EnOceanIP-bridge. Op de
voorgrond staan
de usb-dongles op
voetjes.
ren te krijgen zijn voor dit protocol. Maar het
werd ook duidelijk dat Z-Wave-producten
geen koopjes zijn. Een deur-/raamsensor
kost je al snel 50 euro.
Centrale
e 5000,-
In eerste instantie wilde ik voor de centrale
controller een kant-en-klaar systeem gebruiken, maar toen las ik op het forum van
de fabrikant over verschillende beperkingen
en bugs. Daarom ben ik eerst eens begonnen te testen met een Mac mini uit 2010, de
usb-dongle Z-Stick S2 van Aeon Labs en een
aantal Z-Wave-sensoren en -tussenstekkers.
Het aanbod aan domoticasoftware voor
Apple-computers is beperkt. Ik probeerde de
demoversie van Indigo 6 Pro uit, maar hield
in eerste instantie nog andere universele
programma's als IP-Symcon, FHEM en OpenHAB in het achterhoofd. Uiteindelijk bleef
ik bij Indigo, omdat het goed werkte, maar
ook omdat je met de geïntegreerde editor
een goed ogende bedieningsinterface kunt
maken voor in de browser. Bovendien krijg
je voor 220 euro alle functies die ik van een
controller verwacht. En je kunt hem ook nog
eens uitbreiden met plug-ins en scripts (in
AppleScript of Python).
Smart Home
Afstandsbedienings-apps bespioneren
p. 92
EnOcean-IP-bridge
p. 94
Aanwezigheidsdetectie
p. 95
Home smart home
Het is één ding om te filosoferen over domotica en verschillende technieken
voor een 'smart home', maar zelf zo'n huis inrichten en er in wonen is nog heel
wat anders. Wij probeerden het uit.
H
et is vrij normaal dat wij als redacteuren van c't ook in onze vrije tijd met
de besproken thema's bezig zijn. Er
worden bijvoorbeeld 3D-modellen geprint,
video's bewerkt en muziekstukken geremixt.
Maar als een collega zegt dat hij zich in een
bepaald thema 'aan het verdiepen' is, is er
meer aan de hand.
In mijn geval betekent het dat ik nu ongeveer een half jaar bezig ben om ons huis om
te bouwen naar een smart home. Inmiddels
heb ik meer dan 40 sensoren, modules en
schakelaars geïnstalleerd en kan ik verwarming, licht en homecinema met een iPad
bedienen.
Ik hoef niet per se alle apparaten in huis
smart te maken, maar er staat nog wel het
een en ander op mijn lijstje. Er komt dan
ook nog vrijwel elke week nieuw 'speelgoed' binnen uit alle hoeken van de wereld. Daarom twijfelde ik of ik nu 'al' een
artikel over mijn systeem moest schrijven.
Maar ik heb inmiddels een boel ervaringen
opgedaan die je wellicht kunnen helpen
om onnodige kosten en frustraties te voorkomen. Of misschien kan ik je gewoon op
ideeën brengen. In dit artikel geef ik een
overzicht van mijn systeem. De artikelen
hierna gaan nog wat dieper in op verschillende aspecten.
Warm nest
Aangespoord door de eerste resultaten
monteerde ik op alle ramen Z-Wave-sensoren en verving ik in vier kamers de radiatorthermostaten. Voorheen had ik modellen met schakelklokken die bij open ramen
automatisch de temperatuur lager moesten
zetten, maar dat werkte vrijwel nooit.
Het nieuwe systeem werkt betrouwbaar,
maar in de badkamer was de temperatuurregeling nog niet perfect. De nieuwe thermostaat zorgde wel tijdgestuurd voor de juiste
temperatuur als je vroeg opstond en gelijk
onder de douche sprong. Maar omdat onze
Vaillant-ketel nog niet eens een schakelklok
had, moest hij 's nachts doorwerken – en
sprong hij ook steeds aan om de temperatuur van het verwarmingswater op temperatuur te houden.
Dat zou opgelost moeten kunnen worden
met een schakelmodule van Vaillant. Die was
alleen nog tweedehands beschikbaar en bovendien zou ik hem niet in het domoticasysteem kunnen integreren. Compleet uitscha-
zo gegrepen zou worden door deze materie.
De toen beschikbare systemen zonder retourkanaal overtuigden me niet en ook van
latere propriëtaire concepten werd ik niet
warm. En open bidirectionele draadloze systemen kwamen lange tijd niet echt van de
grond.
Door collega Sven Hansen raakte ik wel
geïnteresseerd in ledlampen met netwerkfuncties, maar het thema smart home kwam
bij mij pas weer echt naar boven toen ik op
beurzen verschillende fabrikanten hun nieuwe systemen zag presenteren. Die gebruiken
bijna allemaal Z-Wave. Daarom ging ik toch
eens wat beter kijken naar geschikte apparaten op de markt en zo ontdekte ik dat er
inmiddels alle mogelijke modules en senso-
Uitbreiding
Vervolgens heb ik me op het thema veiligheid gestort. Een watersensor op de wasmachine meldt lekken. Een tussenstekker op de
stroomaansluiting van de koelkast geeft het
door als die uitvalt. Op de badkamer na hebben alle kamers rookmelders. Ik kon mijn IPcamera van Vivotek direct aan Indigo koppelen. Ook de telefoonmelding bij alarm is een
standaard feature van de controllersoftware.
In de keuken slaat in geval van nood een
Z-Wave-sirene met netwerkaansluiting van
Aeon Labs alarm. Die heeft verschillende
alarmsignalen beschikbaar. Hij werkt ook gelijk als repeater voor een multisensor op het
balkon die onder andere de buitentemperatuur meet. Z-Wave werkt als meshnetwerk:
elk apparaat op het netwerk stuurt signalen
door.
Veel domotica-geeks verkopen het idee
van een smart home aan hun partner met
een schakelaar waarmee ze alle verbruikers
GRATIS AppStore card t.w.v € 15,- bij
aanschaf van uw iOS-apparaat!
In Indigo kun je bedieningsinterfaces
maken waarop je
de toestand van alle
gekoppelde apparaten en alle variabelen als tekst of vrij
te kiezen graphics
kunt laten zien.
nieuw perspectief op
het mobiele besturingssysteem!
Erin gerold
Toen ik in 2007 meewerkte aan een artikel
over domotica en het een ander uitprobeerde, had ik niet verwacht dat ik ooit nog eens
kelen met een tussenstekker was ook geen
optie. Dat zou de elektronica van de ketel
beschadigen.
Schakelschema's, gesprekken met vaklui
en zoektochten op internet brachten uiteindelijk de oplossing. Ik heb de Flush On/
Off Thermostat-module van Qubino aangesloten op de schakeldraden van de Vaillant.
Die vond ik in een Belgische webshop voor
75 euro. Indigo zet de ketel nu tijdgestuurd
hoger en lager. Daarmee kun je hem ook
handmatig bedienen. In de automatische
modus kan de controller ook temperaturen
in verschillende kamers raadplegen. Die feature bieden commerciële 'slimme' thermostaten niet eens allemaal.
iOS7: een
Mooi, maar niet goedkoop: Danfoss' populaire Z-Wave-radiatorthermostaat LC13
kost zo'n 60 euro.
88
c’t 2015, Nr. 9
in huis die niet continu stand-by hoeven te
staan in een keer kunnen uitzetten, bijvoorbeeld 's nachts of als je het huis verlaat. Ik
ben wat dat betreft geen uitzondering, maar
heb zelfs gelijk twee van deze 'all-off' schakelaars geïnstalleerd: een bij de voordeur en
een Swiid snoerschakelaar op mijn nachtkastlampje die ik uit Frankrijk geïmporteerd
heb.
Ervaringen met Z-Wave
Ik hoor vaak dat je bij Z-Wave alle apparaten
onafhankelijk van de fabrikant kunt gebruiken. Ik heb gemerkt dat je wel een beetje
voorzichtig moet zijn met die uitspraak.
Apparaten als tussenstekkers, bewegingsen deur-/raamsensoren kun je inderdaad
meestal zonder probleem koppelen, wat
voor merk ze ook hebben. Maar als ontwikkelaars geavanceerdere functies toevoegen,
kan het wel eens lastig worden.
Dat merkte ik bijvoorbeeld bij de genoemde sirene. Loeien of stil blijven is daarbij simpelweg als aan/uit-schakelaar gedefinieerd. Maar de verschillende tonen kies je
via een eigen parameter. De waarden staan
in de handleiding, maar je moet de door jou
gewenste waarde wel eerst aan de sirene
doorgeven. Indigo biedt daarvoor een geschikte functie, maar bij andere controllers is
dat nog niet zo makkelijk.
Bij de genoemde tussenschakelaar moest
ik een truc gebruiken om ervoor te zorgen
dat hij als all-off schakelaar werkt. Dit commando is bedoeld voor een tweede Z-Waveapparaat en de controller krijgt daar normaal
gesproken niks van mee. Daarom koppelde
ik nog een tweede tussenstekker aan de
Swiid. Die wordt door de snoerschakelaar
uitgezet als je langer op de knop drukt. AanW E Rvan
K Pde
LE
K
gezien ik Indigo de toestand
tussenstekker laat controleren, krijgt de controller
PRINTING
een seintje als deze uitgeschakeld
wordt.
Dan zet hij het all-off programma
in R
werking.
NETWE
K
Aan het eind daarvan wordt de tussenstekker weer ingeschakeld.S O F T W A R E
Maar je kunt niet alles oplossen met
SE
V E RDat&blijkt
S TbijvoorORAGE
boordmiddelen
enRtrucs.
beeld bij een kamerthermostaat van Devolo.
Dat sinds kort verkrijgbare apparaat konden
we zonder problemen koppelen, maar geeft
aan Indigo alleen de gemeten temperatuur
door. De op de thermostaat in te stellen
doeltemperatuur wordt niet meegenomen.
c’t 2015, Nr. 9
89
WWW.ACESDIRECT.NL
Apple iOS7 is verkrijgbaar vanaf dit najaar.
t. 013 530 01 22 | e. [email protected]
AD_Apple-adv210x74.indd 1
Doelgroep indicatie
• Hoofdzakelijk mannen
• Zowel IT professionals, CIO’s als Prosumers
• Sociale klasse A, B1
• Leeftijd lezers: tussen de 18 en 65 jaar
• Willen graag kennis uitbreiden in alle aspecten van IT,
web en nieuwe media
Waarom adverteren in c’t magazine
COMBINATIEKORTINGEN
2 advertenties
3 advertenties
4 advertenties
5 of meer advertenties
8/26/13 9:20 AM
Reportage | Computex 2015: hardware
8%
12%
15%
20%
Reportage | Computex 2015: hardware
Toekomstshow
AMD, Intel en Nvidia hebben op Computex hun nieuwste processors en
high-end grafische kaarten gepresenteerd. Op de stands van de Aziatische
fabrikanten domineerden mini- en gaming-pc's. Hier en daar konden we ook al
een blik werpen op prototypen van toekomstige producten.
O
p de IT-beurs Computex in Taipei
komt het jaarlijks tot een ontmoeting
van de oosterse en westerse hardwarewereld. Al voor de beurs voerde AMD
de rij van productintroducties aan, maar alleen met een nieuw topmodel uit de Kaveriserie van APU's ('Accelerated Processing
Units' – cpu's met geïntegreerde grafische
unit). Intel lanceerde toen de vijfde generatie
van de Core i-processors voor desktop-pc's
en had de in 14nm-techniek gefabriceerde
Broadwell-processors bij zich. Core i5-5675C
en i7-5775C beschikken over de krachtige
grafische unit Iris Pro 6200. Die laatste is zo
snel omdat de processors een extra DRAMdie met een capaciteit van 128 MB bevatten,
die echter ook als Level 4-cache door de cpukernen gebruikt kan worden.
Ter plaatse konden we enkele benchmarks laten draaien op de snelste van de
twee cpu's. Bij de cpu-performance kon de
65-watt Broadwell Core i7-5775C (3,3 GHz,
turbo 3,7 GHz) zich niet meten met de snelste Haswell-processor Core i7-4790K. Die
Haswell mag echter tot 88 watt verbruiken
en haalt met de turbo dan maximaal 4,4 GHz
Op Computex
waren massa's moederborden voor de
komende zesde generatie Skylake van
de Core i-processors
te zien.
Thuisbioscoop
Intel bouwt in de Core
i7-5775C eDRAM-geheugen, wat vooral de
grafische prestaties ten
goede komt.
Dankzij moderne processors als Braswell
en Carrizo kunnen mini-pc's 4K-video's
vloeiend afspelen en hebben ze toch
geen ventilator nodig.
c’t 2015, Nr. 9
www.iiyama.com
c’t 2015, Nr. 9
23
Nieuws | Hardware
Nieuws | Hardware
Lima maakt je computerleven aangenamer
Dit kleine apparaatje – niet veel
groter dan een 9V-batterij –
kun je thuis via ethernet op je
router aansluiten en vervolgens
hang je aan zijn usb-poort een
externe harde schijf. Je hoeft
daarna alleen de verschillende
computers en mobiele apparaten die je thuis gebruikt te configureren en vanaf dat moment
wordt alles op de externe harde
schijf geback-upt. Op dezelfde
manier hebben alle apparaten
toegang tot de gegevens van
elk afzonderlijk apparaat.
De bedenker van dit idee,
Séverin Marcombes, heeft er
op Kickstarter 1,2 miljoen dollar
voor opgehaald. Zijn bedrijfje
telt inmiddels twintig medewerkers.
Met de Nest Cam heeft Nest nu
zijn derde product voor homeautomation geïntroduceerd.
Het grootste verschil met een
clouddienst is de manier waarop
Lima werkt, aldus Marcombes.
Je hoeft geen speciale mappenstructuur te hanteren. Wanneer
je bijvoorbeeld een video in een
map zet, hoef je zoals bij Dropbox niet te wachten totdat alles
met de cloud gesynchroniseerd
is voordat je die video weer van
de cloud naar je iPad kunt downloaden om te bekijken. Alles
moet op Lima meteen beschikbaar zijn.
De opslagruimte waar alle
apparaten over kunnen beschikken is alleen beperkt tot
de grootte van de usb-schijf.
Bovendien hou je als gebruiker de volledige controle over
je bestanden, want niets gaat
Nieuwe serie dashcams van Mio:
hier de MiVue 658 Touch.
Nieuwe serie dashcams van Mio
Mio, fabrikant van navigatiesystemen en dashcams, heeft haar
nieuwe 600-serie van 5 dashcams aangekondigd. Met zo'n
dashboardcamera kun je door
de voorruit precies vastleggen
wat er op de weg gebeurt en heb
je altijd bewijs. Daarnaast kun je
er ook de route en mooie landschappen van een vakantiereis
mee opnemen om te delen met
familie en vrienden.
Lima: een lokale cloud, maar dan makkelijk en goedkoop.
naar een cloudopslagdienst.
Je kunt ook onderweg of op je
werk via internet bij je bestanden. Lima moet aan het eind
van deze zomer in de handel
komen. Preorderen kan op
meetlima.com voor 99 euro.
(jmu)
Nest Labs (www.nest.com) kwam
eerder met de Nest Learning
Thermostat en de Nest Protect
rookmelder. Nu brengt het bedrijf in Europa zijn nieuwe cameramodule Nest Cam uit. Hij kan
live videostreamen naar je smartphone of computer. Nest heeft
vorig jaar het bedrijf achter de
Dropcam overgenomen. De Nest
Cam heeft een betere videokwaliteit en een nieuw ontwerp.
De voet is magnetisch en heeft
een schroefgat (1/4") voor een
universele driepoot. Hij kan gedraaid en gebogen of ondersteboven gemonteerd worden. De
camera levert beelden in 1080p
HD-kwaliteit via wifi. Videobe-
aansluiten. Het resultaat is verbluffend en te zien in diverse
YouTube-filmpjes. Met één acculading kun je 1 tot 1,5 uur filmen.
Het stitchen van de zes verschillende beelden gebeurt realtime,
zodat 360-gradenvideo's ook live
gestreamd kunnen worden met
een bandbreedte van 100 Mbps.
Aan de aluminium behuizing
kunnen pootjes geschroefd worden waarmee je hem tegen vallen
kunt beschermen. Hij past ook op
een normaal statief.
De prijs voor de Sphericam 2
ligt op 1399 dollar (1270 euro).
De eerste exemplaren moeten in
oktober aan de backers geleverd
worden. De productie vindt plaats
in Europa, niet in China.
(jmu)
De MiVue 638 Touch en MiVue
658 Touch starten met filmen
zodra je de auto start. De MiVue
638 Touch is voorzien van een
1080p Full HD-camera en de
MiVue 658 Touch is uitgerust met
een 1296p Extreme HD-camera.
Beide apparaten zijn voorzien
van een GPS-module, touchscreen (2,7", 16:9) en de mogelijkheid om een tweede SD-kaart te
plaatsen om altijd een back-up
van de opnames te hebben als je
een van de twee SD-kaarten na
een ongeval af moet staan aan
de politie. Via de MiVue Manager
pc-applicatie zijn de filmpjes te
delen via bijvoorbeeld Facebook
en YouTube.
De nieuwe modellen hebben
net als hun voorgangers glazen
lenzen met een 150 graden groothoeklens, zodat er zoveel mogelijk
van de verkeerssituatie in beeld
komt. De MiVue 658 Touch moet
volgens de fabrikant zelfs in het
donker nog beelden van een
hoge kwaliteit kunnen maken.
De MiVue 638 Touch heeft een
adviesprijs van 150 euro, de MiVue
658 Touch kost 170 euro. Met de
MiVue 658 wifi kun je opnames
meteen doorsturen naar je smartphone. Hij heeft een
adviesprijs van 200 euro.
Daarnaast introduceert Mio
nog twee instapmodellen met
minder mogelijkheden, de MiVue
600 en MiVue 608, voor een adviesprijs van 100 en 110 euro.
Het filmen met een dashcam is
in Nederland en België legaal en
valt onder de vrije nieuwsgaring,
maar in landen als Oostenrijk en
Griekenland loop je kans op een
zware boete. Zie de link hieronder voor een artikel van ICT-jurist
Arnoud Engelfriet over 'De legaliteit van dashcams'.
(jmu)
8 kleuren kunnen weergeven
en een trilmotor. De bedoeling is om jonge meisjes op een
leuke manier de beginselen van
programmeren te leren, zodat
ze later sneller voor een Bètaopleiding zullen kiezen. Het
armbandje kan in een bepaalde
kleur oplichten als er bijvoorbeeld een nieuwe post op hun
Instagram-account verschijnt of
ze kunnen het zo instellen dat
het armbandje gaat trillen als
hun vader in de buurt is om ze
op te halen. De Arduino's kunnen ook via Bluetooth rechtstreeks verbinding maken in
een meshnetwerk, zodat ze op
elkaar kunnen reageren.
Door de armband via de microusb-poort op de computer aan
te sluiten, kunnen er nieuwe programma's opgezet worden met
de Arduino-IDE. Op de bijbehorende website kunnen meisjes
listings vinden en die aanpassen
aan wat ze nodig hebben. Nieuwe listings en ideeën kunnen
online met de community gedeeld worden. Het project is een
maand voor de deadline al een
succes, want het beoogde doel
van 30.000 dollar is al meer dan
verdubbeld. De eerste Jewelbots
zullen pas in maart 2016 geleverd worden. De eerste backers
betalen 39 dollar voor een exemplaar.
(jmu)
www.ct.nl/softlink/1509008
Hightech armbandjes
standen kunnen gestreamd en
bewaard worden met een 2048bit RSA-versleuteling en verstuurd worden via een 128-bit
SSL-verbinding. De automatische
dag/nachtzichtmodus gebruikt
acht infraroodleds die zorgen
voor zicht in het donker en bewegingsdetectie. Daarnaast beschikt de camera over een microfoon en een luidspreker.
De cloudservice Nest Aware
slaat vanaf 10 euro per maand
de videogeschiedenis op om
terug te kijken. Nest Aware met
Videogeschiedenis markeert de
momenten waarop er beweging
of geluid was en laat de gebruiker zien wat er gebeurde. Je kunt
verschillende activiteitszones in
belangrijke ruimtes definiëren,
zodat je een melding krijgt wanneer er activiteit gedetecteerd
wordt in een specifieke zone,
bijvoorbeeld bij de deur. Volgens
het persbericht gebruikt Nest
Cam de cloud om steeds preciezere meldingen te kunnen geven
en om gebieden te detecteren
waar vaak een valse melding
wordt gegenereerd, zoals op het
plafond.
Nest Cam heeft een adviesverkoopprijs van 199 euro. Nest
Aware met Videogeschiedenis
is er in een 10-daagse of een
30-daagse variant voor 10 euro
en 30 euro per maand.
(jmu)
Een interessant project op Kickstarter is Jewelbots. De techniek
is niet nieuw, maar het idee
erachter wel. Jewelbots zijn
ENJOY
1 MILLIMETER
ATTRACTION
vriendschapsarmbandjes voor
meisjes, die ze via Bluetooth
met hun smartphone kunnen
pairen en via een app kunnen
instellen. De armbandjes bestaan uit een plastic bloemmotief aan een dun bandje. In
het bloempje zit een klein
rond printplaatje met
onder andere een Arduino, 4 ledjes die
Deze programmeerbare vriendschapsarmbandjes
zijn een leuk initiatief
om jonge meisjes voor
techniek te interesseren.
4K-videocamera met 360 graden
De Nederlandse start-up Sphericam heeft via het crowdfundingplatform Kickstarter zijn doel
van 150.000 dollar twee weken
voor de deadline al meer dan
bereikt (204.000 dollar). Met dat
geld willen de drie oprichters de
Sphericam 2 produceren. Dat
is een camera die 360-gradenvideo's in 4K-kwaliteit kan opnemen met 60 fps. De camera is
ontworpen om echte VR-content
te maken voor virtualrealitybrillen
zoals die van Oculus en Samsung.
De Sphericam 2 is met zijn
doorsnede van ongeveer 7 cm
niet groter dan een tennisbal
en weegt nog geen 400 gram.
Hij heeft zes camera's waarvan
de beelden naadloos op elkaar
afspelen, waren de toppers op de Computex
van dit jaar. Aan de onderkant van het prestatie- en prijzenscala zijn dat apparaten met
de nieuwste goedkope processors uit Intels
Braswell-reeks. We hebben het dan over
de Asrock Beebox, Asus Vivo-Mini UN45 en
Zotac ZBox nano met een Celeron N3150
of Pentium N3700. Die hebben dankzij hun
lage Thermal Design Power (TDP) van 6 watt
niet altijd een ventilator nodig. Als je ze voorziet van twee geheugenmodules, kunnen ze
4K-video's blijkbaar ook vloeiend afspelen.
Bij ECS en Zotac waren de eerste minicomputers met Core M te zien. Die zuinige
loot van de mobiele Core i-reeks zat tot nu
toe uitsluitend in tablets, 2-in-1-apparaten
en ultraplatte notebooks. Pluspunt is ook
hier het ontbreken van een ventilator.
Asus presenteerde met de VivoPC VC65 al
een mini-pc met de zesde Core i-generatie
Skylake. De door AMD voorgestelde Carrizo
mobiele processors (zie pagina 18), zullen in
de toekomst eveneens in mini-pc's te vinden
zijn, bijvoorbeeld bij Zotac. De ZBox MA760
met de oudere Kaveri-chip FX-7600P behoort tot de specialisten onder de mini-pc's.
Hij kan via DisplayPort vier 4K-monitoren
tegelijk aansturen. Verrassend veel van de
nieuwe mini's – ook in het onderste prijssegment – zijn al voorzien van USB type Caansluitingen, veel zelfs met twee.
(jmu)
g 7
pa 14
e n
Zi 3 e
,1
AANLEVERSPECIFICATIES ADVERTENTIES
Advertentie dient aangeleverd te worden met rondom 5 mm
afloop, in CMYK kleuren, 300 dpi. Meer info vindt u op:
www.fnl.nl/specificaties per e-mail naar [email protected]
Vette gaming-power
Dankzij drie
ventilatoren
kan Zotac de
gpu-snelheid
van de GeForce
GTX 980 Ti opdrijven van 1,0
tot 1,25 GHz.
Pc-gamers zullen de komende maanden Zuinige mini-pc's, die kleiner zijn dan mevolledig aan hun trekken komen. Kort voor nige wifirouter maar wel 4K-video's kunnen
het begin van de beurs liet Nvidia zijn nieuwe vlaggenschip GeForce GTX 980 Ti al van
stapel lopen. Die kan 4K-games op maximaal
detailniveau vloeiend weergeven (zie pagina
64). De stands van de fabrikanten van grafische kaarten waren daar royaal mee gevuld.
Om zich van de concurrenten te onderscheiden, zetten ze krachtigere koelers met twee
FEATURING:
of drie ventilatoren op de gpu. Dat moet hogere klokfrequenties mogelijk maken en het
• Black Tuner
geluidsniveau tegelijkertijd reduceren. Veel
• Direct Drive function
modellen zetten de ventilatoren bovendien
• 3 Customized user settings
stil bij een lage belasting.
• 5 screen (gaming) modes
Lisa Su, CEO van AMD, maakte de gamercommunity blij met de aankondiging van
de eerste Radeon-generatie met High BandProlite GE2488HS. Now available for every gaming fan.
width Memory (HBM). Ze toonde de gpumodule, waarbij de grafische chip en het geheugen een interposer delen waar meer dan
4000 datalijnen doorheen lopen.
Nest komt met bewakingscamera
BELANGRIJKE DATA
Editie
AdvertentieVerschijningsdeadline
datum
c't 3
11-jan-16
2-feb-16
c't 4
15-feb-16
8-mrt-16
c't 5
29-mrt-16
19-apr-16
c't 6
2-mei-16
24-mei-16
c't 7/8
6-jun-16
28-jun-16
c't 9
18-jul-16
9-aug-16
c't 10
15-aug-16
6-sep-16
c't 11
19-sep-16
11-okt-16
c't 12
24-okt-16
15-nov-16
c't 1/2-2017
28-nov-16
20-dec-16
• Deadline voor aanleveren van Shopping is een week voor
de advertentiedeadline.
• Abonnees ontvangen het magazine 4 dagen eerder dan
verschijningsdatum
• Reserveringsdatum is 2 dagen eerder dan advertentiedeadline
Asus, MSI en Zotac demonstreerden op hun
stands complete gaming-pc's, en dan met
name compacte systemen. De Steam Machine ZBox SN970 en de daar nauw aan verwante ZBox EN970 van Zotac zijn niet veel
groter dan een Mac mini. Ondanks de geringe afmetingen bouwt Zotac daar relatief
krachtige mobiele grafische kaarten van het
type GeForce GTX 970M en Skylake-processors in. Iets groter met een inhoud van 12,5
en 16 liter zijn de gaming-pc's Asus G20CB
en MSI Nightblade MI. Daar passen standaard grafische kaarten voor de desktop-pc
in.
MSI wil met de AX24 gamers aan de all-inone pc's krijgen. In plaats van met de gebruikelijke vastgesoldeerde gpu voorziet MSI die
pc's van een slot voor een PCIe-x16 grafische
kaart. Het maximale vermogen is met 300
watt ook voor een high-end kaart voldoende. Bij de tentoongestelde prototypen werd
het beeldsignaal nog via een HDMI-kabel
naar het display van de all-in-one gebracht.
In de definitieve versie moet dat intern via
PCI Express en de in de processor geïntegreerde gpu lopen.
BEST VALUE ALL-ROUND
GAMING MONITOR
Het is een beetje vreemd dat Intel de desktop-Broadwells überhaupt nog heeft getoond, want op vrijwel elke stand waren er al
moederborden of complete pc's met opvolger Skylake te vinden. Intel schreef de Taiwanese fabrikanten echter streng voor wat ze
van de zesde Core i-generatie vooraf mochten onthullen. Productaanduidingen van Intel-componenten waren net zo taboe als de
functies ervan, ook al was het niet moeilijk
om uit de moederbordnamen de chipsets
Z170, H170, B150 en H110 af te leiden.
Stilletjes bevestigden enkele exploitanten dan toch wat in de wandelgangen allang rondging. Bij Skylake volgt op de consumentenmarkt na acht jaar DDR3-RAM de
volgende geheugentechniek DDR4. Dankzij
modules van 16 GB wordt de maximale hoeveelheid geheugen bij vier geheugenslots
verdubbeld van 32 naar 64 GB. Bovendien
gaan de spanningsomvormers weer volledig
van de processor terug naar het moederbord. Blijkbaar waren er warmteproblemen.
Als je de geruchten mag geloven, zullen de
LGA1151-cpu's uit de serie Core i-6000 voor
desktopcomputers in augustus in de handel
komen.
De bijbehorende serie 100-chipsets krijgen een upgrade naar PCI Express 3.0, wat
vooral ten goede komt aan SSD's in het M.2formaat. Daarmee verdubbelt de snelheid
van dergelijke SSD-kaartjes met vier PCIelanes van 2 naar 4 GB/s. Vrijwel alle moederbordfabrikanten hebben M.2-adapters in het
assortiment voor PCIe-SSD's in 2,5"-formaat
met mini-SAS-aansluiting. Bovendien groeit
het aantal SATA-Express-aansluitingen zelfs
op goedkope moederborden naar twee of
drie, ook al zijn daar nog helemaal geen opslagmedia voor.
22
PCIe 3.0 x1 past ook prima bij USB 3.1 SuperSpeedPlus met 10 Gbit/s – ook USB 3.1 zal
bij Skylake doorbreken. Op veel LGA1151moederborden zitten al omkeerbare USB
type C-aansluitingen. Voor het upgraden van
bestaande systemen bieden Asus en Asrock
5,25"-frontjes met twee poorten. Asrock koppelt de zijne via SATA Express aan het moederbord. Asus belooft notebooks, smartphones en tablets via USB Power Delivery
met maximaal 100 watt te kunnen laden.
Sandisk presenteerde op Computex het
juiste opslagmedium om USB 3.1 volledig
te benutten. De Extreme 900 SSD met een
capaciteit van 1,92 TB is vooral bedoeld voor
professionele gebruikers zoals fotografen en
videomakers die op locatie snel moeten kunnen werken met grote hoeveelheden data.
De Extreme 900 SSD moet maximaal 850
MB/s overzetten, maar kost ruim 1000 euro.
De type C-aansluiting zal in de toekomst
ook nog voor een andere interface gebruikt
worden. Intel gaf op de beurs namelijk het
startschot voor Thunderbolt 3, die ook de
USB C-stekker zal gaan gebruiken. De snelheid wordt in vergelijking met de tweede
generatie verdubbeld naar 40 Gbit/s. Adapters zorgen voor een compatibiliteit met de
voorgaande Thunderbolt-versies. Bovendien
levert Thunderbolt 3 een vermogen van 100
watt. De eerste Skylake-moederborden met
de nieuwe interface waren al te zien: Gigabyte heeft zijn GA-Z170X-UD5 meteen twee
type C-aansluitingen meegegeven, die de
data via USB 3.1 SuperSpeedPlus of Thunderbolt 3 overzetten. Beide aansluitingen hangen aan een Alpine Ridge-chip van Intel.
PROLITE GE2488HS
Wedloop
Christian Hirsch
Hardware-highlights van Computex 2015
PROMOTIEMOGELIJKHEDEN
c’t biedt u als adverteerder de mogelijkheid om uw product,
dienst of merk via verschillende kanalen onder de aandacht
te brengen bij uw doelgroep. Uiteraard staan wij open voor
nieuwe en verfrissende ideeën. Wij kijken graag met u naar de
mogelijkheden en maken een op maat gemaakt plan.
Voorbeelden van mogelijkheden zijn:
• Advertenties
• Lezersacties
• Banner advertising
• Mail & win acties
• Advertorials
• Shopping
• Inserts
• Vacatures
• Prijsvragen
• Nieuwsbrief
• Werfpremies
• Product placement
• Meer informatie over de verschillende commerciële en
online mogelijkheden vindt u op www.fnl.nl/mogelijkheden
Snellere interfaces
(nominaal 4 GHz). Bij de grafische prestaties
is het beeld daarentegen omgekeerd: bij de
DirectX-11-benchmark 3DMark FireStrike is
de Iris Pro 6200 (1733 punten) 20 procent
sneller dan zijn directe voorganger Iris Pro
5200 en verslaat hij de HD 4600-graphics
(889 punten) van de Core i7-4790K met bijna
het dubbele. De desktop-Broadwells zijn
daardoor vooral interessant voor compacte
computers en all-in-one pc's die het zonder
grafische kaart moeten stellen.
11
De lezers van c’t magazine zijn zowel professionals als
gevorderde amateurs. De lezers bestaan uit een trouwe
groep van zowel abonnees als losse verkoop lezers. De
lezer kijkt kritisch en met interesse naar de nieuwsbrief
van c’t. Hij verdiept zich graag in verschillende ICT
vraagstukken en wordt door zijn omgeving gezien als
deskundige op gebied van ICT. Hij wordt regelmatig
gevraagd door vrienden, bekenden en collega’s om hen
te adviseren op het gebied van hardware en software.
Hierdoor is zijn invloed om de omgeving groot. De
ICT lezer is graag op de hoogte van de nieuwste
ontwikkelingen wat betreft gadgets en snufjes. Hij wil ze
het liefst als eerste in huis hebben en heeft hier meer dan
een gemiddeld budget voor over.
MOGELIJKHEDEN EN TARIEVEN
c’t is in Nederland en België al meer dan 15 jaar de
autoriteit op gebied van IT. De doelgroep bestaat
uit ervaren computergebruikers, die c’t voor zowel
zakelijke als privé-beslissingen raadplegen. Met het
laatste computernieuws, nieuwe technologieën,
uitgebreide tests en workshops biedt c’t een grote groep
koopkrachtige en hoog opgeleide consumenten de
juiste informatie om optimaal rendement te halen uit hun
apparatuur en software.
Prijzen
30% positioneringstarief op cover
20% positioneringstarief op aangevraagde plaats
magazine voor
computer
techniek
c’t
TARIEVEN
Formaten
2/1 pagina (420 x 297 mm)
Computer in stick-formaat
Een complete Windows-pc die en Lenovo Ideacentre Stick 300
niet veel groter is dan een flinke erg op elkaar: 2 GB RAM, 32 GB
usb-stick is handig. Je kunt hem flashopslag, wifi, Bluetooth en
direct op de HDMI-ingang van een microSD-cardreader. De apeen monitor, beamer of televisie paraatjes krijgen hun energie
aansluiten. Na de Intel Compute via een micro-usb-aansluiting.
Stick komen nu ook Archos en Het is nog niet duidelijk of ze
Lenovo met eigen HDMI-stick- een ventilator hebben. Bij tests
pc's. In die minuscule pc'tjes zit tot nu toe speelden dergelijke
de tabletprocessor Atom Z3735F Atom-sticks met een ventilator
(quadcore, 1,33 GHz), hoewel nu Full HD-video's vloeiender af
dan zonder.smalle
Lenovo
installeert
ook de volgende
generatie
De
EV2455Atom
met sensationeel
randen
voor grenzeloze beeldkwaliteit.
x7 met een structuurgrootte van op zijn apparaatje Windows 8.1
Kies
onseen
nieuwe32-bit,
24 inch
model
van de smalste schermranden die
maar
dat en
is geniet
te updaten
14 in plaats van
22voor
nm en
naar Windows
10. 1
Op
debreedte
pc-stickis dat zelfs voor een vlo minuscuul.
betere gpu beschikbaar
is. Met
EIZO ooit heeft
ontwikkeld.
Met maar
mm
de gebruikte processor leveren van Archos staat deze nieuwste
En biedt veel ruimte voor de beste beeldkwaliteit en innovatieve EcoView functies.
de sticks op HDMI maximaal Windows al. De Archos kost 120
www.eizo.nl/ultraslim
euro en moet net als de stick van
1920 × 1200 pixels.
Ook wat de overige hardware Lenovo (149 euro) vanaf eind juli Zuinige tablettechnieken maken Windows-pc's mogelijk die zelfs
(jmu) in het zakje van een overhemd passen.
betreft lijken de Archos PC Stick verkrijgbaar zijn.
De Sphericam 2 kan 360-gradenvideo's van ongeëvenaarde kwaliteit maken.
140850 Adv_Vlooien_Circus_420x148,5.indd
2
8
c’t 2015, Nr.07-11-14
9
12:40
140850 Adv_Vlooien_Circus_420x148,5.indd
3
c’t 2015, Nr. 9
ALGEMENE INFORMATIE
Frequentie:
Aantal pagina’s:
Prijs:
Uitgever:
Hoofdredacteur
07-11-14
9 12:40
10 keer per jaar
148
€ 6,45
F&L Publishing Group
Patrick Smits
Voor specifieke wensen en aanleverspecificaties, neem
contact op via telefoonnummer 024-2404555 of stuur
een email naar [email protected] • www.fnl.nl/corporate
Gezond eten