Dikkedarmkanker / Coloncarcinoom

Dikkedarmkanker
Coloncarcinoom
Dr. B. Van Overberghe
Sint-Elisabethziekenhuis
Zottegem
+/-400.000 nieuwe gevallen
van CRC per jaar in Europa
6.500 nieuwe gevallen
van CRC per jaar in België
2° kanker bij de vrouw
3° kanker bij de man
NS 1182/03-08

Risicofactoren:



Erfelijkheid
Familiale voorgeschiedenis
Persoonlijke voorgeschiedenis




Ziekte van Crohn, Colitis ulcerosa
Kanker thv. borst, eierstokken, baarmoeder, dikke darm
Dikke darmpoliepen
=Sporadisch coloncarcinoom


Meest frequent
Niet erfelijk??

Beïnvloedende factoren:



Lichaamsbeweging
Geneesmiddelen
 Ontstekingsremmers
 hormonen
Voeding:
 (vlees, vetten, eiwitten)
 (Vezels, groenten, fruit)
 (alcohol)
 (tabak)

Symptomen:
zeer uiteenlopend !!
o.a. buikpijn, constipatie, diarree, bloedverlies, obstructie,
geen !!

Vaak laattijdig


Voorkomen is beter dan genezen
Preventief onderzoek
Bevolkingsscreening ??
Screening voor CRC: waarom ?

Frequente ziekte!
Kans op CRC: 5% (90 % > 50 jaar)
Screening voor CRC: waarom?


Mortaliteit 500 000/ jaar (wereldwijd)
2000/ jaar (Vlaanderen)
Mortaliteit ↓
cf National Polyp Study Work Group
1418 ptn – 6 jaar
- 90 % CRC
Sreening voor CRC: waarom ?


Preventie is mogelijk!
Adenomen: 18-36 %
Percent of adenomas containing invasive cancer
Screening voor CRC: waarom ?

Behandelbaar!






Endoscopische resectie
Heelkunde
Radiotherapie
Chemotherapie
Immunotherapie
…
Screening voor CRC: hoe ?

Ideale screeningsmethode =
Goedkoop
Uitvoerbaar, beschikbaar
Sensitiviteit + Specificiteit
Tolerabel
Preventie !
Dx / R/
Herhaling !
Follow-up !
Screening voor CRC: hoe ?








FOB ?
FIT ?
Faecaal DNA ?
Bariumclysma ?
Sigmoidoscopie ?
Coloscopie ?
Virtuele coloscopie (CT, NMR) ?
…
Screening voor CRC: hoe ?

Faeces occult bloed (FOB) (guaiac-Hb reactie)
- mortaliteit ↓ 15-33%
- sensitiviteit +- 30 % – 80 %
- jaarlijks
- +: 2% CA (↑ aantal coloscopieën)
- vals positieven
TABLE 3 - 51. ADVANTAGES AND LIMITATIONS OF THE GUAIAC - IMPREGNATED SLIDE TEST FOR
FECAL OCCULT BLOOD TESTING
Advantages
Readily available
Convenient
Inexpensive
Good patient compliance in motivated groups
Disadvantages
Depends on degree of fecal hydration
Affected by storage (hemoglobin degradation)
Affected by tumor location
False - positive tests !!
Exogenous peroxidase activity
Red meat (nonhuman hemoglobin)
Uncooked fruits and vegetables (vegetable peroxidase)
Any source of gastrointestinal blood loss (epistaxis, gingival bleeding, upper gastrointestinal tract
pathology, hemorrhoids, etc.)
Medications
Topical iodine
Aspirin, nonsteroidal anti – inflammatory agents (induce upper gastrointestinal bleeding)
False – negative tests !!
Storage of slides
Ascorbic acid (vitamin C)
Improper sampling/developing
Lesion not bleeding at time of stool collection
Degradation of hemoglobin by colonic bacteria
Screening voor CRC: hoe ?

Faecal immunohistochemical tests (FIT)
- sensitiviteit +- idem, hogere specificiteit
- geen dieetrestricties
 Faecaal DNA DNA markers ∆ carcinogenesis
- vals negatieven (onvolledige DNA sets, stg degradatie, partiële collectie,
transport op ijs)
- vals positieven ? (upper GI CA, premaligne letsels)
- sensitiviteit 52 – 91 % - specificiteit 93 – 97 %
- duur
Screening voor CRC: hoe ?

Bariumclysma
- sensitiviteit 39 % (50 % > 1 cm)
- vals positieven (stg, lucht)

Sigmoidoscopie
- mortaliteit: ↓ 33% (↓70 % linkszijdig)
- specificiteit 98 % sensitiviteit 35-70 %
- voordelen
- nadelen
Screening voor CRC: hoe ?

Coloscopie
Gouden standaard
- volledig
- resectie / biopten
- incidentie CRC: ↓ 72 %
- mortaliteit ↓ 90 %
- Nadeel:
* duur
* risico 0.1 % bloedingen en perforatie
0.7 % biopten/poliepectomie
* voorbereiding
* flat – depressed lesions
- Sensitiviteit: 98 % adenomen > 1 cm
75-85 %
< 0.5 cm
- Specificiteit: > 95 %
Screening voor CRC: hoe ?

CT coloscopie (CTC) (2 en 3D-scan, tagging, CO2)
- > 1 cm: sensitiviteit 93 % specificiteit 97 %
0.6 – 1 cm: sensitiviteit 86 % specificiteit 86 %
- Voordelen: minder invasief
voorbereiding
= voor grotere poliepen (> 1 cm)
- Nadelen:
Lucht/ CO2
geen biopten/ resectie
RX
aansluitend coloscopie indien +
vals + (stg,…)
kostprijs

Screening voor CRC: bij wie ?


‘Normaal’ risico
Verhoogd risico





CRC, polyposis
IBD
Familiaal CRC (1° X2)
FAP
HNPCC
sporadic CRC
HNPCC
FAP
Hamartomous
syndromes
Familiaal CRC
Screening – ‘Normaal risico’
Asymptomatische personen > 50 jaar
Sigmoidoscopie / 5jaar
OF
Coloscopie / 10 jaar
OF
CTcoloscopie / 5 jaar
FOB (3) / 1 jaar
OF
FIT (2) / 1 jaar
OF
Faecaal DNA / ? jaar
Carcinoom
Poliepen
Carcinoom
Screening – ‘Normaal risico’

WGO (2007)
Coloscopie / 10 jaar vanaf 50 jaar
Screening - verhoogd risico
CRC, polyposis
 IBD

Familiaal CRC
 FAP
 HNPCC

genetica
omgeving
Screening - verhoogd risico

Familiaal CRC
Familial setting
RR
95 % CI
One first-degree relative with CRC
2.25
2.00 to 2.53
< 45 y
3.87
2.40 to 6.22
45 – 59 y
2.25
1.85 to 2.72
> 59 y
1.82
1.47 to 2.25
Two or more first-degree relatives with CRC
4.25
3.01 to 6.02
Only two first-degree relatives
3.76
2.56 to 5.51
One second- or third-degree relative with CRC
1.50
Two second-degree relatives with CRC
2.30
One first-degree relative with an adenoma < 60 y
1.99
1.55 to 2.55
Screening - verhoogd risico

Familiaal CRC
1° > 60 j:vanaf 40 jaar / 10 jaar
1° < 60 j of meerdere 1°: vanaf 40 jaar / 3 – 5 jaar
of 10 jaar voor Dx
Screening - verhoogd risico

Inflammatoir darmlijden (IBD)
Risico ~ duur CU / CD
~ uitgebreidheid
~ beginleeftijd
~ PSC
CU = CD !
=> jaarlijkse coloscopie + biopten na 8 -10 j
(indien uitgebreid > milthoek)
Dysplasie + => HK
Screening - hoog risico

Hereditary Non-Polyposis Colorectal Cancer
(HNPCC)
- MSI- high -> MMR
MSI-low
MSS
-lage specificteit voor HNPCC 15 % sporadic CRC
Screening - hoog risico

HNPCC Lynch I syndroom (CRC)
Lynch II syndroom (> endometrium, ovarium, maag,
dundarm, pancreas, hepatobiliair, nier, urether)
- autosomaal dominant (penetrantie 80 %)
- jonge leeftijd (48 jaar)
- CRC rechtszijdig
Amsterdam criteria:
* 3 relatives with CRC or other HNPCC-related
cancers, one of whom is a first-degree relative of the
other two
* At least two successive generations are affected
* At least one case diagnosed before age of 50 years
Screening - hoog risico

HNPCC Screening
- Amsterdam criteria
MSI
MMR
- 20 j: coloscopie / 1 – 2 jaar
of 10 jaar voor Dx
- 30 – 35 j: endometriumCA, ovariumCA / jaar
(KO, uitstrijkje, TVUS)
profylactisch hysterectomie??
- 25-35 j: urine cytologie / jaar
- gastroscopie? Capsule enteroscopie?
Screening – hoog risico

Familiale Adenomateuze polyposis (FAP)
autosomaal dominant
APC gen (5q21-q22)
stopcodon, incomplete APC proteine, ↑ß-catenin
routine screening 10-30% APC -
Screening – hoog risico

(A)FAP
-
100den - 1000den poliepen (AFAP < 100)
Vanaf +- 8- 34 jaar (gemiddeld 16 jaar) (AFAP 40 j)
100 % maligne 45 j (AFAP 80 % maligne 70 j)
Extracolon CA: papilla Vateri, duodenum (45-90%), schildklier, maag, hepatoblastoma, medulloblastoma
-
Screening:
-
Pt: endoscopie
APC+
APCgen
1° verwanten vanaf +- 10j/jaar (AFAP 20 j)
APC - coloscopie
extracolisch: gastro, SKpalpatie
Screening CRC –take home message
Screening = nodig
= kosten – batenanalyse
= herhaald, follow-up
‘Normaal’ risico vs Verhoogd risico
Erfelijke vormen HNPCC, FAP
Ideale methode???