Twee-fasen therapie met elkaar versterkende anti-tumorstoffen (Oxydant-fase A) dhr. A.M. van Oosten MBOG congres 2003 Zaterdag 4 oktober Argumenten voor twee fasen • • • • • • • • Schematische voorstelling van ROS en (anti-)oxydant enzymen betrokken bij ROS-geïnduceerde weefselschade Natuurstoffen kunnen elkaar tegenwerken Verhoogde interventie van de redox regeling Modificatie fase II verdedigingsenzymen Gerichte toepassing versterkende stoffen Per fase hogere doseringen Tumorcellen dwingen tot omschakeling Meer effectieve immunomodulatie Betere aansluiting bij reguliere therapie De werking van Fase I verdedigingsenzymen Z.g.n. oxydantenzymen, zoals cyt P450, cyp 1-3 families, subfamilies en monooxygenasen Ontsteking etc. * * * * O2 -. Effect van Fase A stoffen Deze geven een lichte tot matige stijging Effect van Fase B stoffen Deze kunnen zowel stijging als daling geven! Dat zijn o.a. visolie en isothiocyanaten O.a. genisteine, di-allyl sulfide en all-transretinolzuur: stijging superoxide dismutase Myeloperoxidase Catalase Glutathion peroxidase H2O2 H2O * MT proteine - HOCL OH - Stoffen uit grapefruit en kamille:daling Weefselschade De werking van Fase II verdedigingsenzymen Z.g.n. antioxydantenzymen, zoals catalase, superoxyde dismutase, diaphorase, glutathion-S-transferase Effect van Fase A stoffen Deze geven een lichte tot matige stijging Effect van Fase B stoffen Deze kunnen een sterke stijging geven, doch na piek kan daling volgen Het effect van oxydanten en antioxydanten op Fase I verdedigingsenzymen in normale en in tumorcellen 60 50 40 30 Basisnive au 20 Oxydanten 10 0 Normaal O.a. sulforafaan en andere isothiocyanaten O.a. quercetine, lycopeen, curcumine, zwavelverbindingen uit knoflook, epi gallo catechine gallaat Tumor 70 60 50 40 30 Basisniveau 20 Antioxydanten 10 0 Normaal Tumor 1 Het effect van oxydanten en antioxydanten op Fase II verdedigingsenzymen in normale en in tumorcellen De werking van P-glycoproteine in resistente tumorcellen - 60 Extracellulaire ruimte Verapamil 50 40 Plasma membraan 30 Basisniveau 20 Oxydanten ATP + 10 Intracellulaire ruimte 0 Normaal Tumor Chemotherapeuticum + 60 Natuurstoffen Chemosensitizers peptiden 50 40 Basisniveau Natuurstoffen 30 Antioxydanten 20 Biosynthese - P-glycoproteine Nucleus Transport 10 Regulering 0 N o rmaal Verhoogde gen expressie T umo r Fase A. Elkaar versterkende stoffen Basistherapeutica Omega-3-vetzuren en alkylglycerolethers Versterkende stoffen Isothiocyanaten , ijzer (II) zouten, vit. D3, vit. K3, indomethacine, chinonen, hypericine, ethanol (alcohol). Hoofdeffect: lipide peroxydatie. Ook: activeren van tumorremmers en anti-angiogenese Hoofdeffect: Generatie ROS deeltjes Remming BCL-x, cyclooxygenase activering MAPkinasen MAP kinase cascade van het FAS-apoptotische systeem Fase B. Elkaar versterkende stoffen Basistherapeutica Genisteine Hoofdeffect: Remt NF-kappa B, tyrosine kinase, topoisomerase II, CDK2, angiogenese. Quercetine Hoofdeffect: Remt telomerase, cyt p450, Bcl2, aromatase,tyrosine kinase Versterkende stoffen FT-ase remmers: perillyl alcohol, limoneen; Andere: epigallo cat. gallate (groene/zwarte thee); oleanoolzuur, ursool-zuur (rode biet); vit. A, C, E. FT-ase remmers (citrusvr.), Andere: Lovastatin (oesterzwam); epigallo cat. gallate (gr.thee); vit. D3 De aanvalsfronten van de twee-fasen therapie Apoptotische systemen Cytotoxische metabolieten Plasma membraan • Stimulering van apoptose routes (fase A en fase B) FAS Cyt C + Mitoch. • Remming angiogenese (fase A en fase B) Caspasen - ERK + Bcl2 Proteine kinase A + - Geactiveerde caspasen Raf-1 + Bag-1 • Versterking effect monoclonale antibodies (fase A en fase B) + NF-kappa B - • Fixatie cytoskelet (fase A of fase B) • Stimulering immuunsysteem (fase A en fase B) • Versterking effect chemotherapie en radiatie (fase A en fase B) C-JUN kinase Apoptosis Nucleus C-FOS kinase MA PK + + C-AMP • (Re)differentiatie van tumorcellen (fase A en fase B) Biosynthese/ bioactiviteit Regulering • Modulatie steroidreceptoren (fase B) • Remming van proteine prenylering (fase B) • Mevalonzuurdepletie (fase B) 2 Werkingswijze van Cytarabine en combinaties met natuurstoffen tegen AML Hoofdeffect: Peroxidatie en release cyt C; activering caspase-3 In fase A versterkt door: Visolie/sulforafaan/aspirine/ijzer (II)zouten/vit. C Levertraan (vit. A); vit. D3, hypericine Vermindering bijwerking door: Visolie, levertraan (vit. A), vit. C en vit. E (matig) In fase B versterkt door: Tyrosine kinase, proteine kinase C remmers: Genisteine, quercetine, curcumine, resveratrol en catechinen (hoge doses bij resistente cellen!) FT-ase remmers: Lovastatin, costunoliden, limoneen, hydroxy-kaneelaldehyden Bij niet-resistente cellen niet combineren met genisteine, curcumine, resveratrol (en quercetine) Werkingswijze van Interleukine-2 en combinaties met natuurstoffen tegen AML Hoofdeffect: Apoptose via FAS/APO-1 met MAPK-activering (oxydatief) In fase A versterkt door: Visolie/sulforafaan/aspirine/ijzer (II)zouten/vit. C (aredox balans) Melatonine + hom. Echinacaea + Lentinan Niet combineren met levertraan, hypericine, vit. D3 Aanpassing van fase B: Versterking van Interleukine-2: Hoge doses Melatonine en Echinacea. Lentinan en vit. E succinaat (FAS/APO-1) Vermindering bijwerkingen I-2: Vit. K1 en vit. K2 Niet combineren met Genisteine, quercetine, curcumine, resveratrol, vit. D3, FT-ase remmers: lovastatine, perillic acid, limoneen, custonoliden en h-kaneelaldeh. Epigallo catechine gallaat Werkingswijze van Rituximab en natuurstoffen tegen Non-Hodgkin’s lymfoma Hoofdeffect: Monoclonale antibody o.a. tegen EGF en VEGF receptoren; BCl2 (gen. ROS) In fase A versterkt door: Visolie/sulforafaan/aspirine/ijzer (II)zouten/vit. C (gen. ROS) Vit. D3/parthenolide (remming NF-kappa B) Neveneffect: Sensibilisatie van lymfoma cellen; spec. cytotoxiciteit Extra remming (versterking van effect Rituximab) in fase B door: Genisteine, quercetine, curcumine, resveratrol, epigallo catechine gallaat (o.a. remming EGF, VEGF, TNF-alfa, BCl2, tyrosine kinase) 3