Bron: UWV, november 2004

Aan
: De vaste commissie voor Sociale zaken en Werkgelegenheid van de
Tweede Kamer
Postbus 20018
2500 EA Den Haag
Betreft
: dubbele herkeuring huidige WAO-ers
Groningen, 11 november 2004
Geachte commissie,
Vorige week ontvingen wij van het UWV informatie over een dubbele herkeuring van
bepaalde WAO-ers, inclusief een lijst met meer dan 80 diagnoses die daarvoor in
aanmerking komen (zie bijlage). Op deze lijst staan onder andere chronische
rugklachten, de meeste psychische ziektes, ME/CVS, fibromyalgie, whiplash-letsel,
RSI en bekkeninstabiliteit. Als een verzekeringsarts of arbeidskundige oordeelt dat
iemand uit deze categorie volledig arbeidsongeschikt is of geen volle werkweek of
werkdag kan werken, zal bij de keuring een tweede verzekeringsarts of
arbeidsdeskundige worden ingeschakeld.
Naar onze mening is deze maatregel discriminerend en leidt hij tot een nog groter
aantal gedupeerden dan met de Wet wijziging systematiek herbeoordelingen
arbeidsongeschiktheidswetten en het Aangepast Schattingbesluit al was voorzien.
De maatregel komt immers bovenop de aangescherpte regels van het Aangepaste
Schattingsbesluit. Zonder dat de medische regels voor arbeidsongeschiktheid zijn
veranderd kan er zo, bij gelijkgebleven gezondheidstoestand, toch een ander
medisch oordeel uitkomen. Dit zal tot gevolg hebben dat nog meer mensen dan de
tot nu toe genoemde 110.000 hun uitkering geheel of gedeeltelijk kwijtraken.
Voor een grotere zorgvuldigheid bij de herkeuringen is naar onze mening een andere
aanpak nodig. Wij pleiten in dit verband voor de invoering van het récht van de
keurling op een keuring door een tweede verzekeringsarts of arbeidsdeskundige in al
2
die gevallen waarin het optreden van de eerste als vooringenomen of intimiderend
wordt ervaren. Daarnaast zou naar onze mening een keurling die vindt dat bij het
gesprek met verzekeringsarts of arbeidsdeskundige niet alles wat van belang is naar
voren is gekomen, altijd recht moeten hebben op een vervolggesprek.
Wij doen een dringend beroep op u om uw invloed aan te wenden om de maatregel
van een dubbele keuring ongedaan te maken en de genoemde maatregelen die
meer zorgvuldigheid bij de keuring mogelijk maken door te voeren.
Met vriendelijke groet,
Namens de Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid,
Ynske Jansen, voorzitter.
Bijlagen:
-
Toelichting
-
‘Intensivering beoordeling arbeidsgeschiktheid WAO/WAZ/Wajong in het
kader van de herbeoordelingen aSB’ (UWV, november 2004)
-
en ‘Intensivering herbeoordeling op grond van aSB per 1-10-2004. Lijst met
diagnosecodes (UWV, 25 augustus 2004)
Giro 6833476 t.n.v. St. Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Groningen KvK 41013198
3
TOELICHTING
Dubbele keuring is strengere keuring
Het valt niet te ontkennen dat het belangrijkste doel van de dubbele herkeuring het
afschaffen of verlagen van de uitkering van mensen met een WAO-, WAJONG- of WAZuitkering is. De politieke druk om dit doel te bereiken is onontkoombaar van invloed op de
uitvoerende verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen. Bij twijfel zal iemand daardoor
eerder arbeidsgeschikt dan arbeidsongeschikt geacht worden. Een verzekeringsarts of
arbeidsdeskundige die iemand arbeidsongeschikt verklaart, heeft tegenwoordig heel wat
meer uit te leggen aan zijn collega’s en superieuren dan degene die iemand arbeidsgeschikt
verklaart.
De introductie van de dubbele keuring betekent een strengere keuring. Wanneer een
dubbele keuring plaatsvindt zal het eerste oordeel immers in een aantal gevallen worden
bijgesteld, met als uitkomst een lager arbeidsongeschiktheidspercentage. Een belangrijker
effect is dat veel verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen willen voorkomen dat hun
oordeel door superieuren en collega’s ter discussie wordt gesteld. Zij zullen dus geneigd zijn
om – ook bij twijfel – géén volledige arbeidsongeschiktheid of urenbeperking vast te stellen,
om zo een dubbele keuring te voorkomen.
Dubbele keuring is discriminerend
Het UWV heeft de lijst ziekten waarbij een dubbele herkeuring moet plaatsvinden in overleg
met het ministerie van SZW vastgesteld.* De lijst zou van toepassing zijn op meer dan de
helft van het aantal mensen dat een herkeuring moet ondergaan. De argumenten waarom de
ene ziekte wel op de lijst staat en de andere niet zijn ons niet bekend. Wel is duidelijk dat
mensen met een ziekte die op deze lijst staat bij voorbaat zijn gestigmatiseerd als ‘verdachte
gevallen’. Als een verzekeringsarts of arbeidsdeskundige iemand met zo’n ziekte ziet, zal er
automatisch een alarmbelletje rinkelen. Dit terwijl het bij andere ziekten vaak even lastig is
om goed vast te stellen wat de gevolgen ervan zijn voor iemands mogelijkheden om te
werken. Een dubbele herkeuring is daarom discriminerend.
Waarschijnlijk is het kenmerk van de ziekten waarbij een dubbele herkeuring plaatsvindt dat
verzekeringsartsen – al dan niet terecht – de beoordeling van de ernst ervan lastiger vinden.
Dat betekent in de praktijk echter niet dat ze tot minder arbeidsongeschiktheid leiden en
zeker niet dat er in deze gevallen meestal te soepel wordt gekeurd. Integendeel, vaak
worden de gevolgen van dergelijke ziekten juist onderschat of genegeerd. Dat zou opgelost
moeten worden door de ontwikkeling van betere beoordelingsmethoden en goede scholing
van verzekeringsartsen, in plaats van door het hanteren van een lijst met ziekten.
Giro 6833476 t.n.v. St. Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Groningen KvK 41013198
4
Het discriminerend karakter van de dubbele keuring zou vervallen als deze bij iedereen zou
worden toegepast.** Maar ook dan zal een dubbele keuring extra streng uitvallen.
Proefproject overtuigt niet
De maatregel om in bepaalde gevallen over te gaan tot ‘dubbele herkeuring’ wordt
gelegitimeerd met verwijzing naar een proefproject, onder andere bij het UWV Alkmaar.***
De resultaten van dit proefproject zijn echter om verschillende redenen onvoldoende
overtuigend:
• Het project had betrekking op een hele andere categorie: vrouwen beneden de 35 jaar die
aan het eind van hun eerste ziektejaar een WAO-keuring kregen. Het is – gezien het
ontslagverbod na twee jaar ziekte – aannemelijk dat de meesten van hen nog een
dienstverband hadden, zodat ze de uitkomst van de keuring konden gebruiken om bij hun
werkgever aangepast werk te bedingen. Bij de categorie die nú herkeurd wordt, gaat het om
mensen tot en met 57 jaar (leeftijd op moment van de herkeuring), die soms al meer dan tien
jaar in de WAO zitten en vaak allang door hun vroegere werkgever zijn ontslagen.
• Alle deelnemers aan het project kregen een tweede keuring, ongeacht de uitkomst van de
eerste. In theorie kon daardoor ook een te strenge beoordeling worden gecorrigeerd. Bij het
invoeren van de algemene herkeuring wordt de dubbele keuring echter beperkt tot degenen
die in eerste instantie als volledig arbeidsongeschiktheid beoordeeld zijn, of een
urenbeperking hebben gekregen. De dubbele keuring kan voor hen dus eigenlijk alleen maar
leiden tot een strengere keuring.
• Er is niet nagegaan wat er uiteindelijk geworden is van de vrouwen in het proefproject die
als gevolg van de dubbele keuring geheel of gedeeltelijk arbeidsgeschikt zijn verklaard. Zijn
ze inderdaad aan het werk gebleven, of weer aan het werk gekomen? Zo ja, hebben ze dat
ook kunnen volhouden? Of zijn ze, feitelijk niet of beperkt in staat te werken, afgevloeid via
WW en bijstand, voor zover ze daarvoor in aanmerking kwamen? Gezien het UWV-devies
‘werk boven uitkering’ zou dat toch het belangrijkste zijn wat onderzocht had moeten worden.
• De resultaten van het project zijn statistisch niet significant, zodat er niet veel uit te
concluderen valt.
Zorgvuldigheid is van groot belang
Een medische arbeidsongeschiktheidskeuring moet grondig en zeer zorgvuldig plaatsvinden.
Dat betekent onder andere dat de medische beperkingen van mensen goed en volledig in
kaart gebracht moeten worden. Ook de arbeidskundige keuring, waarbij bepaald wordt welke
functies iemand nog kan vervullen, moet met de grootste zorgvuldigheid gebeuren. Er hangt
Giro 6833476 t.n.v. St. Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Groningen KvK 41013198
5
immers zeer veel van de uitkomst af: deze bepaalt óf iemand een uitkering krijgt, en voor
welk percentage arbeidsongeschiktheid.
Soms kan een keuring door een tweede arts of arbeidsdeskundige bijdragen aan de
zorgvuldigheid. De Steungroep adviseert mensen in bepaalde gevallen te vragen om zo’n
tweede keuring, of om een vervolggesprek – voordat het tot een oordeel komt. Dergelijke
verzoeken worden echter door het UWV lang niet altijd ingewilligd. Wel is het mogelijk
achteraf bezwaar te maken of in beroep te gaan, maar dat zijn langdurige juridische
procedures die veel tijd en geld kosten. De Steungroep pleit daarom voor het recht op een
keuring door een andere verzekeringsarts of arbeidsdeskundige in die gevallen waarin het
eerste gesprek met de verzekeringsarts of arbeidsdeskundige als intimiderend of
vooringenomen wordt ervaren. Daarnaast pleit de Steungroep voor het recht op een
vervolggesprek als betrokkenen niet alles wat van belang is naar voren hebben kunnen
brengen.
Voorkomen dat mensen ten onrechte arbeidsgeschikt verklaard worden
Het beoordelen van arbeidsongeschiktheid is een lastig vak, met weinig houvast aan
beproefde meetmethoden en technieken. Mede daarom is de beoordeling zeer gevoelig voor
de politieke ‘conjunctuur’ en wordt er, afhankelijk daarvan, in de ene periode strenger en in
de andere minder streng gekeurd, zelfs als de regels hetzelfde zijn gebleven. Op dit moment
stuurt de politiek zo sterk aan op de verlaging van het aantal WAO-uitkeringen, dat het risico
dat iemand ten onrechte geen of een te lage WAO-uitkering krijgt toegekend, veel groter is
dan het risico dat hij of zij ten onrechte wel of een te hoge een WAO-uitkering krijgt
toegekend. De Steungroep vindt dan ook dat met prioriteit moet worden voorkomen dat
mensen geschikt worden verklaard voor functies die ze vanwege hun
gezondheidsproblemen niet kunnen vervullen.
Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid
Groningen, 11 november 2004
* ‘Intensivering beoordeling arbeidsgeschiktheid WAO/WAZ/Wajong in het kader van de
herbeoordelingen aSB’ (UWV, november 2004, bijgevoegd) en ‘Intensivering herbeoordeling op grond
van aSB per 1-10-2004. Lijst met diagnosecodes (UWV, 25 augustus 2004, bijgevoegd)
** PvdA en CDA: alle WAO-ers dubbel keuren. De Volkskrant, 14 oktober 2004
*** Eindrapport ‘Intensivering beoordeling arbeidsongeschiktheid’ versie 0.3, UWV, augustus 2004
Giro 6833476 t.n.v. St. Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Groningen KvK 41013198
6
Bron: UWV, november 2004
Intensivering beoordeling arbeidsgeschiktheid WAO/WAZ/Wajong
in het kader van de herbeoordelingen aSB
Voor de intensivering van de beoordeling gelden de volgende uitgangspunten.
1. Voor mannen en vrouwen, ongeacht de leeftijd, met moeilijk objectiveerbare
aandoeningen (zie lijst diagnosecodes) is een tweede beoordeling
aangewezen, afhankelijk van het resultaat van de eerste beoordeling.
2. Een tweede beoordeling wordt uitgevoerd als uit de eerste beoordeling blijkt
dat er sprake is van arbeidsduurbeperking, geen duurzaam benutbare
mogelijkheden (GDBM) of 80-100% medisch/arbeidsdeskundig
arbeidsongeschiktheid.
3. Als de verzekeringsarts concludeert dat er sprake is van GDBM of van een
arbeidsduurbeperking, wordt in principe een tweede
verzekeringsgeneeskundige beoordeling uitgevoerd door een andere arts.
4. Als de arbeidsdeskundige concludeert dat er sprake is van 80-100%
arbeidsongeschiktheid, wordt in principe een tweede beoordeling uitgevoerd
door een andere arbeidsdeskundige.
5. De cliënt wordt in de situaties genoemd bij 2 bij de eerste beoordeling door
de arts resp. de arbeidsdeskundige geïnformeerd over het feit dat in het
kader van een zorgvuldige beoordeling waarschijnlijk een tweede beoordeling
zal volgen.
6. Er wordt afgezien van een 2e beoordeling, als de staf-verzekeringsarts resp.
staf-arbeidsdeskundige gemotiveerd aangeeft dat dit niet zinvol is.
7. Bij verschil in de uitkomst van de beoordeling door de 1e en de 2e
verzekeringsarts heeft overleg plaats tussen de verzekeringsartsen en de
staf-verzekeringsarts om tot een definitieve conclusie te komen.
8. Bij verschil in de uitkomst van de beoordeling door de 1e en de 2e
arbeidsdeskundige heeft overleg plaats tussen de arbeidsdeskundigen en de
staf-arbeidsdeskundige.
Giro 6833476 t.n.v. St. Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Groningen KvK 41013198
7
Intensivering herbeoordeling op grond van aSB per 1-10-2004
Lijst met diagnose codes
Vastgesteld door Herman Kroneman, Medisch Adviseur, d.d. 25 augustus 2004
De volgende diagnosen vereisen een intensieve beoordeling conform werkproces “Intensivering
Herbeoordeling aSB” per 1-10-2004.
_________________________________________________________________________
Aandoeningen, niet elders
geclassificeerd
AOO Geen ziekte
AOOO Geen ziekte
Klachten, niet elders geclassificeerd A1
A100 Koorts
A101 Pijn
A102 Malaise en vermoeidheid
A109 Overige klachten, niet elders
geclassificeerd
A429 Ziekte van Pfeiffer
A639 Voedingsdeficiëntie
A640 Vetzucht (adipositas/obesitas)
A677 Allergische reactie
A689 Ziekte NNO
__________________________________________________________________________
Graviditeit, bevalling en kraambed
G710 Bekkeninstabiliteit (symfysiolyse)
G719 Overige aandoeningen in verband met
zwangerschap
__________________________________________________________________________
Ziekten van botspierstelsel
en bindweefsel
L100 nekpijn
L103 specifieke rugpijn chronisch
L104 acute ischialgie
L105 lumbago met ischialgie
L110 gewrichtspijn
L120 Spierpijn
L121 Pijn in bovenste extremiteit
L122 Pijn in onderste extremiteit
L139 overigen klachten van bot-speeierstelsel
L550 ‘Whiplash’-letsel
L595 Letsel van spieren en pezen van
schouder en arm
L622 overige discopathieen
L624 cervicobrachiaal syndroom
L684 Repetitive strain injury (RSI) van
schouder/bovenarm
L685 Repetitive strain injury (RSI) van
elleboog/onderarm
L686 Repetitive strain injury (RSI) van pols
en hand
L689 Overige aandoeningen van weke delen
door druk en (over)belasting
L698 Fibromyalgie (‘Reuma’)
L699 Overige aandoeningen van weke delen schouder en arm
____________________________________________________________________
Giro 6833476 t.n.v. St. Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Groningen KvK 41013198
8
Ziekten van zenuwstelsel
N100 Duizeligheid en draaierig
N105 Hoofdpijn
N606 Migraine
N607 Spanningshoofdpijn
N690 Vermoeidheidssyndroom na virusinfectie
Benigne myalgische encefalomyelitis
____________________________________________________________________
Ziekten van ademhalingsstelsel
R109 Overige klachten betreffende luchtwegen.
__________________________________________________________________________
Ziekten van spijsverteringsstelsel
S100 Pijn in buik en bekken
S101 Misselijkheid en braken
S102 Zuurbranden
S 643 Irritable bowel syndrome (IBS)
Psychische aandoeningen
en gedragsstoornissen
Diagnosen uit deze groep komen allemaal in aanmerking voor een intensieve beoordeling met
uitzondering van:
P679 Organische psychose
P680 Schizofrenie
P681 Schizo-affectieve stoornis
P697 zwakzinnigheid
Giro 6833476 t.n.v. St. Steungroep ME en Arbeidsongeschiktheid Groningen KvK 41013198