Naar een integrale benadering van duurzame landbouw en

Naar een integrale benadering
van duurzame landbouw en
gezonde voeding
Wouter van der Weijden
Lid RIDL&V
Presentatie 8 maart 2013
Provinciale Staten Noord-Brabant
Problemen voeding
• Overgewicht
• 55% mannen, 50% vrouwen
• Welvaartsziekten
– diabetes mellitus
– hart- en vaatziekten
– kanker
– neemt wereldwijd toe tot in sloppenwijk India
• Toch ondervoeding
– micronutriënten, o.a. selenium, omega-3
Duurzaamheidsproblemen landbouw
• Ecologisch:
–
–
–
–
–
–
–
–
over- èn ondervoeding bodems
gebruik eindige voorraden energie, P etc.
watergebruik
landgebruik > biodiversiteit
biodiversiteit binnen landbouw
emissies N, P etc.
emissies broeikasgassen
diergezondheid en -welzijn
• Sociaal:
– inkomens/arbo boeren
– klein deel marge
– vervreemding/spanning boer/burger
Vele oorzaken,
één oorzaak sterk onderbelicht
Duurzaamheid = relatievraagstuk
Voedsel is losgeraakt(gemaakt) uit:
•ecologische context
•sociale context
Samenhangen en relaties zijn verloren gegaan.
Ecologische context
•
•
•
•
•
Landbouw deel van ecosysteem
Verregaand versimpeld/uitgekleed
Reductionistisch denken
Ten koste zelfregulerend vermogen
Sterk afhankelijk gemaakt van externe inputs:
–
–
–
–
veevoer uit Zuid Amerika
kunstmest
bestrijdingsmiddelen
diergeneesmiddelen
• Ten koste:
– milieu
– gezondheid (o.a. antibiotica)
Naar meer zelfregulering
Controle-model
•
•
•
•
•
focussen op probleem
variatie uitschakelen
continue monitoring
direct ingrijpen
statisch evenwicht.
Adaptatie-model
• focussen op systeem
• variatie benutten
• zelfregulering stimuleren,
• indirect sturen
• dynamisch evenwicht.
(Ten Napel et al., 2006; WUR/LBI)
Fungiciden o.a. in aa-teelt
•
•
•
•
Uitschakelen mycorrhiza’s
Milieudruk
Residuen in product > gezondheidsrisico
Fungicide-resistente schimmels
– plaag neemt weer toe
– resistente schimmels verspreid via lucht en/of
voedselketen tot in ziekenhuizen
– resistentie tegen “azool-fungiciden”
• ook gebruikt in ziekenhuizen > krachteloos
• ca. 1 dode per week in NL vgs Radboud Universiteit
• Schaadt:
– agro-ecosysteem
– voedselkwaliteit
– lucht t/m ziekenhuis
Cruciaal
• Herstel/versterking zelfregulerend vermogen
–
–
–
–
•
•
•
•
natuurlijke antagonisten
natuurlijke partners: bijen, mycorrhiza’s etc.
biologische stikstofbinding
kringlopen
Minder inputs nodig
Minder milieudruk
Minder schade gezondheid
Voorbeelden: zie bijlagen rapport
Sociale context
• Producent/consument uit elkaar gegroeid
•
•
•
•
verstedelijking
afnemend % boeren > minder contacten
industrialisering > hygiëne > contact riskant
globalisering > afstand producent/consument
• bijv. meeste vlees naar buitenland t/m Japan
• meer tussenschakels = blokkades
• Minder kennis, begrip, verantwoordelijkheid
• Meer onverschilligheid
Cruciaal
• Herstel communicatie in diverse vormen:
– Ontmoetingen
• open dagen
• boerenmarkten
• lokale projecten: Rotterdam, Tilburg etc.
• elk op zich klein, maar tezamen groot en groeiend
– Veelbelovend: sociale media
• Voedsel weg uit anonimiteit > gezicht en verhaal
• Pas als relatie: verantwoordelijk voelen voor
elkaar
• Consument bereid iets meer te betalen voor
duurzame, herkenbare producten
Voedselketen
Voedselketting
Koester koe in wei
• relatie met natuur > ecologische context
• relatie met samenleving > sociale context
Back to the context
Integrale aanpak
1. Sociaal + economisch + ecologisch
(PPP)
2. Hele keten
3. Duurzame landbouw + gezonde
voeding in samenhang
RIDLV vgl. Cie Van Doorn
• Beiden:
– gedeelde verantwoordelijkheid
– hogere prijzen voor boer
• RIDLV:
– niet alleen markt, ook horizontaal boer/burger
•
blij met community farming
– relatie ecologie/voedselkwaliteit
– dus meer integraal, aanvullend
•Denk integraal
•Plaats landbouw weer in sociale
en ecologische context
•Laat landbouw weer “wortelen”