Manueel therapeutisch behandelprotocol

Coxarthrose
‘Best-Evidence Protocol’
Een manueel therapeutisch behandelprotocol voor
patiënten met coxarthrose in de eerstelijns
gezondheidszorg
Behandelprotocol
Februari 2008
Professional Master fysiotherapie- Orthopedische Manueel Therapie;
Cohort 2005
Auteurs:
A. Kleijn
Fysiotherapeut Gezondheidscentrum de Roerdomp Nieuwegein, Professional Master Orthopedisch Manueel
Therapeut i.o. Hogeschool Utrecht/Academie voor Gezondheidszorg Utrecht, Fysiotherapie.
M. van der Hart
Fysiotherapeut Gezond Plus Wormerveer, docent lichamelijke opvoeding, Physical rehabilitation trainer,
Professional Master Orthopedisch Manueel Therapeut i.o. Hogeschool Utrecht/Academie voor
Gezondheidszorg Utrecht, Fysiotherapie.
R. Schuurmans
Fysiotherapeut Preventie Centrum Almere, Professional Master Orthopedisch Manueel Therapeut i.o.
Hogeschool Utrecht/Academie voor Gezondheidszorg Utrecht, Fysiotherapie.
S. Hartman
Fysiotherapeut Meander Medisch Centrum Amersfoort, Professional Master Orthopedisch Manueel
Therapeut i.o. Hogeschool Utrecht/Academie voor Gezondheidszorg Utrecht, Fysiotherapie.
J. de Boer
Fysiotherapeut Den Ommelanden, CIOS, Professional Master Orthopedisch Manueel Therapeut i.o.
Hogeschool Utrecht/Academie voor Gezondheidszorg Utrecht, Fysiotherapie.
D. van Nunen
Fysiotherapeut Club Fysiotherapie 's-Hertogenbosch en Nieuwegein, Professional Master Orthopedisch
Manueel Therapeut i.o. Hogeschool Utrecht/Academie voor Gezondheidszorg Utrecht, Fysiotherapie.
Projectbegeleider:
Drs. E.J. de Raaij
Fysiotherapeut, Manueel therapeut, Fysiotherapiewetenschapper Ad Fysio De Lier.
Projectbegeleider Professional Master Orthopedische Manuele Therapie, Hogeschool Utrecht
Projectcoördinator:
Drs. R.P.S. van Peppen
Stafmedewerker Onderwijsontwikkeling Professional Master Fysiotherapie, Hogeschool Utrecht
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
2
INHOUD
ALGEMENE INFORMATIE
4
Principe
4
Inclusiecriteria
4
Frequentie van bezoeken en duur van de behandeling
4
Eerste bezoek
4
Follow-up bezoek
4
Boostersessie
5
Schematisch overzicht gehele behandelperiode
5
MANUELE VERRICHTINGEN
6
MEDISCHE TRAINING
15
Behandelprotocol voor patiënten met een VAS-Score van 0 - 30
15
Behandelprotocol voor patiënten met een VAS-Score van 31 - 60
17
Behandelprotocol voor patiënten met een VAS-Score van 61 +
20
MEETINSTRUMENTEN
23
Dutch WOMAC
23
VAS Score
25
Ziekteperceptie Vragenlijst IPQ-K
26
BIJLAGEN
27
Gebruik van goniometer
27
Patiëntendossier / Registratieformulier
31
Logboek / Huisoefenschema
32
Flowchart
35
Meetregistratie formulier
36
Begrippenlijst
37
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
3
ALGEMENE INFORMATIE
Principe
De patiënten worden behandeld met manuele verrichtingen en medische training middels het
protocol. In het geval dat deze behandeling op welke manier dan ook schadelijk is voor de gezondheid
van de patiënt is afwijking van het protocol toegestaan. Deze afwijkingen dienen te worden
gemotiveerd en geregistreerd op de registratieformulieren.
Inclusiecriteria
- Aangetoonde CA of;
- Verwezen via orthopeed of;
Via HA / DTF + aanwezigheid van 4/7
klinische symptomen (voor matig tot
ernstige arthrose)
Frequentie van bezoeken en duur van de
behandeling
- De duur van een bezoek is 25 minuten.
- De duur van een behandelperiode is
maximaal 6 weken, of korter indien de
opgestelde behandeldoelen en gewenste
uitkomsten zijn behaald.
- De frequentie van bezoeken is 2 maal per
week, in combinatie met thuisoefeningen.
Gewrichtsspleet
≤ 2.5 mm
- leeftijd ≥ 60
jaar
- pijnduur ≥ 3
maanden
- geen
pijnverergering
bij zitten
- pijn bij
palpatie in de
lies
- verminderde
exorotatie
Gewrichtsspleet ≤
1.5 mm
- leeftijd ≥ 60 jaar
- pijn bij palpatie
over lig. inguinale
- verminderde
exorotatie
- verminderde
endorotatie
- verminderde
adductie
- benig eindgevoel
- spierkrachtverlies
van abductie van de
heup
Eerste bezoek
- Anamnese en manueel therapeutisch lichamelijk onderzoek ter vaststelling van de range of
motion (capsulair patroon) van het heupgewricht met gebruik van een goniometer (zie bijlage;
Gebruik van Goniometer) en indicatiestelling op basis van klinische symptomatologie (zie
inclusiecriteria).
- Bepalen van baseline middels VAS-stijfheid, VAS-pijn, WOMAC en de IPQ-K (voor evaluatief
gebruik). Op basis van de VAS-pijn worden de patiënten gecategoriseerd in drie groepen voor
de intensiteit en frequentie van de medische training / huiswerkoefeningen.
- Geef thuisoefeningen en adviezen voor activiteiten van het dagelijks leven en het werk. De
promotie van veilig en regelmatig oefenen is van groot belang voor een optimale uitkomst van
de behandeling.
- In het geval van inflammatie dient de graad van deze inflammatie te worden bepaald. Naast
pijnmedicatie kunnen rust en oefeningen binnen de pijnvrije zone worden aangeboden.
- Informatie verstrekking over arthrose, het belang van lichamelijke beweging, voeding en de
inhoud van het behandelprotocol
Follow-up bezoek
- Herbepaal de pijn van de patiënt elke twee weken middels de VAS. Indien nodig kunnen de
behandeldoelen en interventies worden aangepast en bijgesteld.
- Gebruik het protocol (zie overzicht).
- Geef thuisoefeningen, patiënteducatie en adviezen voor activiteiten van het dagelijks leven en
het werk. De promotie van veilig en regelmatig oefenen is van groot belang voor een optimale
uitkomst van het behandeling.
- Herbepaal in de laatste week van de behandelperiode eventuele veranderingen middels
goniometer, WOMAC, IPQ-K en VAS-pijn en VAS-stijfheid.
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
4
Boostersessie
- Vindt plaats aan het einde van de behandelperiode.
- Vindt telefonisch plaats 8 weken na het beëindigen van de behandeling.
- Herhaal en promoot het belang van activiteiten als wandelen, fietsen en zwemmen.
- Herhaal de thuisoefeningen, de patiënteducatie en adviezen voor activiteiten van het
dagelijks leven en het werk.
Faseplanning en legenda
Fase
Wanneer
1 Voorlichting
Week 1
2 Metingen
Week 1
Week 2
Week 4
Week 6
3 Interventie 1
4 Interventie 2
4.1 Interventie 3
5 Booster
Wat
Voorlichting / uitleg protocollen:
- Algemeen arthrose, bewegen, voeding
- Manuele Verrichtingen programma
- Medisch Trainingsprogramma
- Lichamelijk onderzoek
- VAS
- Goniometer
- Dutch WOMAC
- IPQ-K
Manuele Verrichtingen (max 9 keer)
Medische Training / Huiswerkoefeningen
Week 1 t/m 5
Week 2 t/m 6
Indien van
toepassing Week 2
t/m 5
Medische Training VAS > 3.0 / Huiswerkoefeningen
Voorlichting en instructie ter bevordering van
therapietrouw en thuis-oefeningen
Week 6
Schematisch overzicht gehele behandelperiode
Fase
1
Week 1
Week 2
Week 3
Week 4
Week 5
Week 6
2
3
4
5
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
5
MANUELE VERRICHTINGEN
Manipulatie
Uitgangshouding van de patiënt is ruglig met
ontbloot bovenlichaam, om verschuivingen te
voorkomen.
De manipulatie wordt uitgevoerd volgens de
tractie manipulatie techniek. De handen van
de therapeut worden net boven het
enkelgewricht geplaatst. Alle manipulaties
worden uitgevoerd in lichte abductie ter
voorkoming dat de femurkop in het
acetabulaire oppervlak slaat.
De eerste manipulatie wordt uitgevoerd in de
maximum loose packed position van het
heupgewricht. Met elke volgende manipulatie
wordt het heupgewricht in een meer beperkte
stand geplaatst (hetgeen per patiënt
verschilt).
In totaal kan een maximum van 5
manipulaties toegediend worden. De laatste
manipulatie wordt uitgevoerd in de meest
beperkte positie van het heupgewricht.
Tussen de manipulaties door kunnen geleidactieve bewegingen van het heupgewricht
worden uitgevoerd ter ontspanning.
Ter beoordeling van het succes van een
manipulatie kan na elke manipulatie het
‘eindgevoel’ van het heupgewricht getest
worden middels een tractietest en passieve
heupflexie. Dit wordt vergeleken de
contralaterale heup.
Indien het eindgevoel van de behandelde
heup overeenkomt met de contralaterale
heup, dan wordt geconcludeerd dat er een
optimaal resultaat is behaald.
Figuur 1. Tractiemanipulatie vanuit de maximum loose packed
position (30° flexie, 30° abductie, 15° exorotatie)
Figuur 2, tractie manipulatie met eventuele lumbale
vergrendeling
Spierrekken
Het rekken van musculatuur is een geïntegreerd onderdeel van het manuele verrichtingen
programma. Elke behandeling start met het rekken van verkorte spieren. De volgende musculatuur
(groepen) worden gerekt:
m. iliopsoas, m. quadriceps, femoris, m. tensor fascia latae, m. sartorius, m.m. adductors and m.
gracilis.
De uitgangshouding is in lig. De patiënt dient een reksensatie te ervaren. Het daadwerkelijke rekken
wordt 8 tot 10 seconden vastgehouden. Het rekken van de musculatuur (groepen) wordt twee maal
herhaald.
Totale tijd: 10–15 minuten
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
6
1 Therapie voor de iliopsoas. Spier duidelijk verkort
Uitgangshouding: Patiënt (P): ligt met het
heupgewricht enigszins naar voren ten aanzien van
het behandelbank scharnier (zodat het voeteneinde
van de behandelbank omhoog kan worden gezet);
rechter been over de rand van de bank, voet op de
vloer; ter voorkoming van lumbale lordose (wat
pijnlijk kan zijn), kan de voet voorwaarts op de vloer
geplaatst worden en door de therapeut (T) zijn voet
worden gestabiliseerd. Dit flecteert de heup verder,
vlakt de lordose af en voorkomt dat P de rek kan
vermijden; een kussen kan onder de buik worden
geplaatst voor toename van flexie van de lumbale
wervelkolom (en daarmee het effect van de rek); het
bekken wordt gestabiliseerd met een band. T: staat
met het gezicht naar P’s rechter zijde ter hoogte van
P’s rechter knie.
Handvatting: T’s linker hand stelt de hoek in van het
voeteneinde van de bank. T’s rechter hand wordt op
de dorsale zijde van P’s linker dij geplaatst, net
distaal van het tuberositas ischiadicum.
Uitvoering: Gebruikmakend van deze handvatting,
T’s linker hand beweegt langzaam het voeteneinde
van de bank omhoog en extendeert daarmee
geleidelijk aan volledig P’s heup.
Stimulatie van Antagonisten: T beweegt zijn linker Fig. 1 a. Startpositie
hand naar de dorsale zijde van het bovenbeen net
proximaal van de knie. T vraagt P om verder te
bewegen in de richting van de rek, en geeft
weerstand aan die beweging ter stimulatie van P’s
antagonisten.
Opmerkingen: Indien het voeteneinde van de bank
niet omhoog kan worden gezet, T gebruikt zijn linker
hand voor het dragen van P’s been net boven de
knie, en kan zo geleidelijk aan het been omhoog
brengen en daarmee de heup extenderen.
Indien 0° in de heup (buikligging) niet mogelijk is,
techniek eventueel uitvoeren in ruglig via korte zijde
van de bank met afhangend been.
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
7
1.1 Therapie voor de iliopsoas. Maximale rek
Uitgangshouding: Patiënt (P): Buiklig; de romp in een
rechts lateraal flexie; rechter been over de rand van
de bank met de voet op de vloer; ter voorkoming van
lumbale lordose (wat pijnlijk kan zijn), kan de voet
voorwaarts op de vloer geplaatst worden en door de
therapeut (T) zijn voet worden gestabiliseerd. Dit
flecteert de heup verder, vlakt de lordose af en
voorkomt dat P de rek kan vermijden; de positie van
de rechter voet reguleert de lumbale lordose,
hetgeen belangrijk is bij het behandelen van
patiënten met lage rugklachten; een kussen kan
onder de buik worden geplaatst voor toename van
flexie van de lumbale wervelkolom (en daarmee het
effect van de rek); het bekken wordt gestabiliseerd
met een band; de linker knie is geflecteerd met de
linker heup volledig in endorotatie. T; staat schuin,
kijkend naar P’s rechter zijde, ter hoogte van P’s
bovenbeen.
Handvatting: T’s linker hand omvat P’s onderbeen,
net boven de enkel. Na het omhoog brengen van het
voeteneinde van de bank (zie uitvoering), T’s rechter
hand kan gebruikt worden ter stabilisatie van P’s
linker bovenbeen aan de dorsale zijde, net distaal
van het tuberositas ischiadicum; hiermee neemt de
rek toe.
Uitvoering: Gebruikmakend van deze handvatting, T Fig. 1 a. Startpositie
gebruikt zijn rechter hand voor het langzaam
omhoog brengen van het voeteneinde van de bank,
en extendeert en endoroteert geleidelijk en volledig
P’s heup.
Stimulatie van Antagonisten: T beweegt zijn linker
hand naar de dorsale zijde van het bovenbeen net
proximaal van de knie. T vraagt P om verder te
bewegen in de richting van de rek, en geeft
weerstand aan die beweging ter stimulatie van P’s
antagonisten.
Opmerkingen: Indien de band ter stabilisatie van het
bekken niet in staat is om P’s bekken op de plaats te
houden nadat het voeteneinde van de bank omhoog
is gebracht, kan T’s rechter hand over P’s rechter
bovenbeen worden geplaatst om zo het bekken naar
ventraal richting de bank te duwen.
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
8
2 Therapie voor de rectus femoris. Spier duidelijk
verkort
Uitgangshouding: Patiënt (P): Buiklig; bekken (en
daarmee de origo van de rectus femoris) gefixeerd
op de behandelbank met een band; rechter been
over de rand van de bank, voet op de vloer; ter
voorkoming van lumbale lordose (wat ook pijnlijk kan
zijn), kan de voet voorwaarts op de vloer geplaatst
worden en door de therapeut (T) zijn voet worden
gestabiliseerd. Dit flecteert de heup verder, vlakt de
lordose af en voorkomt dat de P rek kan vermijden;
een kussen kan onder de buik worden geplaatst voor
toename van flexie van de lumbale wervelkolom (en
daarmee het effect van de rek); rechter knie is
gebogen. T: Staat aan de rechter zijde van P aan het
uiteinde van de bank.
Handvatting: T’s linker hand omvat de ventrale zijde
van P’s enkel. T’s rechter hand stabiliseert P’s
bovenbeen net distaal van het tuberositas
ischiadicum.
Uitvoering: Gebruikmakend van deze handvatting, T
flecteert geleidelijk en volledig P’s knie totdat de hiel
de bil raakt.
Opmerkingen: Stimulatie van Antagonisten: niet
aangeraden; kan kramp veroorzaken.
Fig. 1 a. Startpositie
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
9
2.1 Therapie voor de rectus femoris. Maximale rek
Uitgangshouding: Patiënt (P): Buiklig; bekken (en
daarmee de origo van de rectus femoris) gefixeerd
op de behandelbank met een band; rechter been
over de rand van de bank, voet op de vloer; ter
voorkoming van lumbale lordose (wat ook pijnlijk kan
zijn), kan de voet voorwaarts op de vloer geplaatst
worden en door de therapeut (T) zijn voet worden
gestabiliseerd. Dit flecteert de heup verder, vlakt de
lordose af en voorkomt dat de P rek kan vermijden;
een kussen kan onder de buik worden geplaatst voor
toename van flexie van de lumbale wervelkolom (en
daarmee het effect van de rek); de linker heup wordt
in hyperextensie gehouden door middel van het
omhoog brengen van het voeteneinde van de bank;
de linker knie is gebogen. T: Staat schuin aan de
rechter zijde van P aan het uiteinde van de bank.
Handvatting: T’s linker hand omvat de ventrale zijde
van P’s enkel. T’s rechter hand stabiliseert P’s
bovenbeen net distaal van het tuberositas
ischiadicum.
Uitvoering: Gebruikmakend van deze handvatting, T
flecteert geleidelijk en volledig P’s knie totdat rek
optreedt en houdt de knie in deze positie.
Vervolgens wordt meer rek opgegeven door het
geleidelijk extenderen van de heup
Opmerkingen: Stimulatie van Antagonisten: niet
aangeraden; kan kramp veroorzaken.
Fig. 1 a. Startpositie
Eenmaal in de eindstand kan verdere rek worden
verkregen door het meer omhoog brengen van het
voeteneinde van de bank.
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
10
3 Therapie voor de tensor fascia latae
Uitgangshouding: Patiënt (P): ligt op de linker zijde;
rechter heup en knie zijn 90° geflecteerd, het
onderbeen en voet liggen op de bank of een kussen;
linker heup is geëxtendeerd en geëxoroteerd met de
knie in ongeveer 90° flexie; het bekken is gefixeerd
met een band; een stevig kussen onder het middel
ondersteunt het bekken en de lage rug. T staat
achter P ter hoogte van P bovenbeen.
Handvatting: T’s rechter hand omvat van de
ventrale-laterale zijde P’s knie en bovenbeen en de
onderarm ondersteunt de laterale zijde van het
onderbeen van P. T’s linker hand fixeert en
controleert het bekken.
Uitvoering: Gebruikmakend van deze handvatting, T
extendeert, adduceert en exoroteert geleidelijk en
volledig P’s heup.
Stimulatie van Antagonisten: T beweegt zijn linker
hand naar de mediale-dosale zijde van het
bovenbeen, net proximaal van de knie. T vraagt P om
verder te bewegen in de richting van de rek en geeft
weerstand aan die beweging ter stimulatie van P’s
antagonisten.
Opmerkingen: Maximale rek wordt verkregen
wanneer P’s linker knie maximaal is geflecteerd.
Fig. 1 a. Startpositie
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
11
4 Therapie voor de diepe spieren (sartorius)
Uitgangshouding: Patiënt (P): ligt op de linker zijde;
rechter heup en knie beide circa 90° gebogen, terwijl
de knie, het onderbeen en de voet op de bank of
kussen rusten; linker heup volledig geëxtendeerd
met de knie circa 90° gebogen; bekken is
gestabiliseerd met een band; eventueel kan een
kussen onder de zijde geplaatst worden ter
ondersteuning van het bekken en de lumbale
wervelkolom. Therapeut (T) staat achter de P aan het
uiteinde van de bank, ongeveer ter hoogte van P’s
bovenbeen.
Handvatting: T’s linker hand omvat P’s rechter knie
en bovenbeen vanaf de ventrale/laterale zijde. T’s
rechter hand omvat P’s onderbeen net boven de
enkel.
Uitvoering: Gebruikmakend van deze handvatting, T
extendeert adduceert en endoroteert geleidelijk en
volledig P’s heup.
Stimulatie van Antagonisten: T houdt dezelfde
handvatting. T vraagt P om verder te bewegen in de
richting van het rekken, en geeft weerstand aan deze
beweging om P’s antagonisten te stimuleren.
Opmerkingen: de iliopsoas, gluteus medius en
minimus en tensor fascia latae worden ook licht Fig. 1 a. Startpositie
gerekt in bovenstaande procedure.
De sartorius kan ook gerekt worden met deze
techniek als P’s linker knie is geëxtendeerd in plaats
van geflecteerd.
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
12
5 Therapie voor de adductoren (Hoofdzakelijk het
rekken van de lange adductoren,
uitgezonderd de gracilis. Heup 45º geflecteerd.
Uitgangshouding: Patiënt (P): ruglig; linker heup
geflecteerd in ongeveer 45° met de voet op de bank;
rechter heup in extensie en abductie; de band fixeert
het bekken; rechter onderbeen hangt over de rand
van de bank; voor het voorkomen van lordose wordt
de lumbale wervelkolom geflecteerd met een kussen
onder de thorax of door het hoofdeind omhoog te
zetten. Therapeut (T): Staat aan de rechter zijde van
de P.
Handvatting: T’s linker hand omvat de mediale zijde
van P’s onderbeen net boven de enkel; linker
onderarm ligt op de mediale zijde van P’s onderbeen
en knie; T’s rechter hand stabiliseert en controleert
P’s bekken aan de heterolaterale zijde.
Uitvoering: Gebruikmakend van deze handvatting, T
abduceert geleidelijk en volledig de heup van P.
Stimulatie van Antagonisten: T’s linker hand
beweegt naar de laterale zijde van P’s knie.
T vraagt P om verder te bewegen in de richting van
het rekken, en geeft weerstand aan deze beweging
om P’s antagonisten te stimuleren.
Opmerkingen: T kan, indien nodig, variëren in de Fig. 1 a. Startpositie
mate van abductie door middel van een variërende
positie van P’s voet op de bank.
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
13
6 Therapie voor de adductoren (inclusief de gracilis)
Uitgangshouding: Patiënt (P): ligt op de rechter zijde;
rechter heup en knie zijn volledig geflecteerd; linker
been is geëxtendeerd; het bekken is gestabiliseerd
met een band. P kan eventueel zijn eigen rechter
knie met twee handen omvatten (dit helpt lordose te
voorkomen). T: Staat achter de patiënt aan het
uiteinde van de bank.
Handvatting A: T’s linker hand omvat van mediaaldorsaal P’s enkel. T’s rechter hand omvat van dorsaal
P’s bovenbeen, net proximaal van de knie en reikt
naar de mediale-ventrale zijde (zie afbeelding).
Handvatting B: T’s linker hand omvat van mediaaldorsaal P’s enkel.
T’s rechter hand fixeert P’s linker bekken.
T plaatst zijn rechter voet ter steunname op de bank
ter plaatse van P’s bekken. T’s knie fixeert P’s bekken
samen met T’s hand.
Uitvoering A: Gebruikmakend van deze handvatting,
T adduceert, endoroteert en extendeert geleidelijk en
volledig P’s heup.
Uitvoering B: Gebruikmakend van deze handvatting,
T verlengd P’s linker been en adduceert, endoroteert
en extendeert geleidelijk en volledig P’s heup.
Stimulatie van Antagonisten: T verplaatst beide
handen naar de laterale zijde van het been. T vraagt
P om verder te bewegen in de richting van het
rekken, en geeft weerstand aan deze beweging om
P’s antagonisten te stimuleren.
Fig. 1 a. Startpositie
Opmerkingen: Flecteren van de knie excludeert de
gracilis bij het rekken. Omdat de exacte functie van
de adductoren afhangt van de heup positie dient
altijd gerekt te worden in de meest beperkte positie.
Fig. 1 b. Eindpositie
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
14
MEDISCHE TRAINING
BEHANDELPROTOCOL VOOR PATIËNTEN MET EEN VAS-SCORE VAN 0 - 30
Frequentie: 1 x per week.
1.
Functiestoornis:
Interventie:
Spierfunctie
Actieve oefeningen
Functiestoornis
Uitgangshouding
Actie
Doel
Functiestoornis in
spierfunctie
Dimensie: Actieve
stabiliteit en
coördinatie
Stand op knie
Eén been gebogen in
heup 90 graden en knie
90 graden, met de voet
plat op de vloer, met
andere
been in knielende positie
Een voet voor de andere
voet
Stand
Provoceren gewichtverplaatsing door
oefeningen met
bal, oefentol etc.
Volledig gewicht dragen
Verbeteren van
spierfunctie
Functiestoornis in
spierfunctie
Dimensie: Kracht
Zie boven
Zie boven, als ook passen
met aangedane been
eerst etc.
Volledig gewicht dragen
Verbeteren van
spierfunctie
2.
Beperkingen:
Interventie:
Coördinatie / elementaire sensormotorische vaardigheden
Actieve oefeningen van vaardigheden
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in coördinatie
/ elementaire
sensormotorische
vaardigheden
Stand/zit
Loopoefeningen met
toenemende graad van
complexiteit
Bestijgen van trap
Afstemming van
looppatroon
Afstemming zitten,
opkomen uit stoel
Buigen, hurken
Verbeteren van
coördinatie / elementaire
sensormotorische
vaardigheden
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
15
3.
Beperkingen:
Interventie:
Bewegend functioneren
Actieve oefeningen van vaardigheden
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in bewegen:
lopen / fietsen
Stand/zit
Lopen, fietsen, indien
gewenst een
fietsergometer of
loopband
Verbeteren van
bewegend functioneren
4.
Patiënteducatie, adviezen en thuisoefeningen
A. Het promoten van oefeningen in het algemeen is van groot belang. Dit betreft activiteiten zoals
lopen, fietsen en zwemmen.
B.
Advies voor het afstemmen van activiteiten.
Met betrekking tot sporten:
- reductie van sport of training met momenten van springen
- aanpassen van sport of training met langdurige dynamische belasting
Met betrekking tot huishouden, werk en vrijetijdsbesteding:
- voorkom langdurige statische belasting
C.
Thuisoefeningen, afgeleid van de oefeningen zoals gespecificeerd in 1 tot 3, zijn van groot belang
voor een optimale uitkomst van de behandeling.
D. Instructie over belastbaarheid en belasting van de heup en knieregio.
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
16
MEDISCHE TRAINING
BEHANDELPROTOCOL VOOR PATIËNTEN MET EEN VAS-SCORE VAN 31 - 60
Frequentie: 2 x per week.
1.
Functiestoornis:
Interventie:
Spierfunctie
Actieve oefeningen
Functiestoornis
Uitgangshouding
Actie
Doel
Functiestoornis in
spierfunctie
Dimensie: Actieve
stabiliteit en
coördinatie
Ruglig
‘Bruggetje maken’ met
weerstand op bekken,
een of twee voeten voor
steunname grond
Voet voor steunname op
grond of muur,
weerstand op bekken
Niet-aangedane been
strekken, weerstand op
bekken /been
In de hoek van de vloer,
aangedane been op
‘rola’, weerstand tegen
been
Weerstand tegen
bekken, lateraal,
voorwaarts en
achterwaarts
Behoud van bekkenstand
(horizontaal)
Verbeteren van
spierfunctie
Omrollen met gebruik
van het been
Driedimensionale
beweegpatronen met het
been
Driedimensionale
beweegpatronen met het
been
Verbeteren van
spierfunctie
Idem
Zijlig
Kruiphouding
Zit
Stand/Stand op 1 been
Dimensie: Kracht
Ruglig/Zijlig
Ruglig
Kruiphouding
2.
Beperkingen:
Interventie:
Idem
Idem
Idem
Idem
Idem
Coördinatie / elementaire sensormotorische vaardigheden
Actieve oefeningen van vaardigheden
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in coördinatie
/ elementaire
sensormotorische
vaardigheden
Stand/Zit/Lig
Afstemming van
looppatroon
Afstemming zitten, gaan
liggen, opkomen uit
stoel, uit bed
Buigen, hurken, knielen
Verbeteren van
coördinatie / elementaire
sensormotorische
vaardigheden
3.
Beperkingen:
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Bewegend functioneren
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
17
Interventie:
Interventies voor verminderen van belasting
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in bewegen:
lopen
Stand
Voorschrijven en
aanleren van een
wandelstok
(contralateraal), in
overeenstemming tot de
behoeften van de patiënt
en de visie van de
therapeut
Verminderen van
belasting
4.
Beperkingen:
Interventie:
Persoonlijke verzorging
Actieve oefeningen van vaardigheden
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in het
aankleden
Stand/zit
Oefenen van aankleden,
in het bijzonder het
aantrekken van rok,
broeken, sokken, kousen
en schoenen inclusief
schoenveters
Verbeteren van
persoonlijke verzorgingsvaardigheden
5.
Beperkingen:
Interventie:
huishoudelijke vaardigheden
Actieve oefeningen van vaardigheden
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in
huishoudelijke
activiteiten
Stand/zit
Oefenen van
boodschappen doen,
koken etc.
Verbeteren van
huishoudelijke
activiteiten
6.
Patiënteducatie, adviezen en thuisoefeningen
A. Het promoten van oefeningen in het algemeen is van groot belang. Dit betreft activiteiten zoals
lopen, fietsen en zwemmen. Alle oefeningen moeten worden uitgevoerd binnen de belastbaarheid
van de patiënt.
B.
Advies voor het afstemmen van activiteiten.
Met betrekking tot sporten:
- beëindiging van sport of training met momenten van springen
- beëindiging van sport of training met momenten van rennen
- reductie van sport of training met langdurige dynamische belasting
Met betrekking tot huishouden, werk en vrijetijdsbesteding:
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
18
C.
reductie van trappen beklimmen
reductie van momenten van tillen of dragen, beide met het oog op de omvang en duur
voorkom langdurige statische belasting
voorkom langdurige dynamische belasting
Thuisoefeningen, afgeleid van de oefeningen zoals gespecificeerd in 1 tot 5, zijn van groot belang
voor een optimale uitkomst van de behandeling.
D. Instructie over belastbaarheid en belasting van de heup en knieregio.
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
19
MEDISCHE TRAINING
BEHANDELPROTOCOL VOOR PATIËNTEN MET EEN VAS-SCORE VAN 61 +
Frequentie: 2 x per week.
1.
Functiestoornis:
Interventie:
Bewegingsuitslag
Actief gestuurde oefeningen
Functiestoornis
Uitgangshouding
Actie
Doel
Functiestoornis in
bewegingsuitslag
Dimensie: Arthrogeen en
myogeen
Zijlig
In de richting van flexie
en extensie, met
manuele ondersteuning
van het been
Tot de grens van de
bewegingsuitslag
Abductie zoals boven
beschreven
Tot de grens van de
bewegingsuitslag
Behoud van
bewegingsuitslag
Ruglig
2.
Functiestoornis:
Interventie:
Idem
Spierfunctie
Actieve oefeningen
Functiestoornis
Uitgangshouding
Actie
Doel
Functiestoornis in
spierfunctie
Dimensie: Kracht
Ruglig
Isometrisch, in het
bijzonder richting
extensie en abductie
Lichte manuele
weerstand
Behoud van spierfunctie
Functiestoornis in
spierfunctie
Dimensie: Actieve
stabiliteit
Ruglig, knie geflecteerd
tot 90 graden, voet op de
vloer
Weerstand dichtbij het
gewricht
Lichte manuele
weerstand
Behoud van spierfunctie
3.
Beperkingen:
Interventie:
Coördinatie / elementaire sensormotorische vaardigheden
Actieve oefeningen van vaardigheden
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in coördinatie
/ elementaire
sensormotorische
vaardigheden
Stand/Zit/Ruglig
Afstemming van
looppatroon
Afstemming zitten, gaan
liggen, opkomen uit
stoel, uit bed
Verbeteren van
coördinatie / elementaire
sensormotorische
vaardigheden
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
20
Buigen, hurken, knielen
4.
Beperkingen:
Interventie:
Bewegend functioneren
Interventies voor verminderen van belasting
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in
lopen
Stand
Voorschrijven en
aanleren van een
wandelstok
(contralateraal)
Verminderen van
belasting
5.
Beperkingen:
Interventie:
Persoonlijke verzorging
Actieve oefeningen van vaardigheden (inclusief assisterende en adaptieve
middelen en hulp van andere personen)
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in het
aankleden
Stand/zit
Oefenen van aankleden,
in het bijzonder het
aantrekken van rok,
broeken, sokken, kousen
en schoenen inclusief
schoenveters
Verbeteren van
persoonlijke verzorgingsvaardigheden
6.
Beperkingen:
Interventie:
Huishoudelijke vaardigheden
Actieve oefeningen van vaardigheden (inclusief assisterende en adaptieve
middelen en hulp van andere personen)
Beperking
Uitgangshouding
Actie
Doel
Beperking in
huishoudelijke
activiteiten
Stand/zit
Oefenen van
boodschappen doen,
koken etc.
Verbeteren van
huishoudelijke
activiteiten
7.
Patiënteducatie, adviezen en thuisoefeningen
A. Het promoten van oefeningen in het algemeen is van groot belang; echter zonder toename van pijn.
Fietsen en zwemmen worden gepromoot indien deze activiteiten geen pijn veroorzaken.
B.
Advies voor het afstemmen van activiteiten.
Met betrekking tot sporten:
- beëindiging van sport of training met langdurige belasting tijdens lopen
Met betrekking tot huishouden, werk en vrijetijdsbesteding:
- beklimmen van trappen stap voor stap met het voorkeursbeen eerst en indien mogelijk voorkom
traplopen
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
21
- voorkom statische belasting
- voorkom dynamische belasting
- voorkom momenten van tillen of dragen
C.
Thuisoefeningen, afgeleid van de oefeningen zoals gespecificeerd in 1 tot 6, zijn van groot belang
voor een optimale uitkomst van de behandeling.
D. Instructie over belastbaarheid en belasting van de heup en knieregio.
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
22
MEETINSTRUMENTEN
Dutch WOMAC
Roorda LD, Lankhorst GD. 2003
Instructie
Wilt u de vragen beantwoorden door het aankruisen van één van de hokjes?
veel
Ο
erg
veel
Ο
veel
Ο
erg
veel
Ο
1. Als u het kruisje in het meest linkse hokje plaatst
dan geeft u aan dat u geen pijn heeft
geen
Ο
gering
Ο
matig
Ο
2. Als u het kruisje in het meest rechtse hokje plaatst
dan geeft u aan dat u erg veel pijn heeft
geen
Ο
gering
Ο
matig
Ο
3. Let op: Plaats alstublieft geen kruisjes buiten de hokjes.!
Geef aan hoeveel pijn, stijfheid of beperkingen u hebt ervaren tijdens de afgelopen 48 uur door een kruisje te
zetten in een van de hokjes.
Onderstaande vragen betreffen de hoeveelheid pijn die u hebt ervaren als gevolg van uw heup. Wilt u bij
elke situatie aangeven hoeveel pijn u hebt ervaren tijdens de afgelopen 48 uur.
1. Hoeveel pijn had u
- bij het lopen op een vlakke ondergrond?
- bij het trap op- of aflopen?
- 's nachts in bed?
- tijdens zitten of liggen?
- wanneer u rechtop staat?
geen
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
gering
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
matig
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
veel
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
erg
veel
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Onderstaande vragen betreffen de gewrichtsstijfheid (en niet de pijn) die u hebt ervaren als gevolg van uw
heup tijdens de afgelopen 48 uur. Met gewrichtsstijfheid bedoelen we het gevoel dat uw gewricht minder
soepel beweegt.
2. Hoe erg was uw gewrichtsstijfheid
- ‘s morgens als u voor het eerst wakker wordt?
- na het zitten, liggen of rusten later op de dag?
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
geen
Ο
Ο
een
beetje
Ο
Ο
matig
Ο
Ο
erg
Ο
Ο
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
heel
erg
Ο
Ο
23
Onderstaande vragen betreffen uw dagelijks functioneren. Hiermee bedoelen we het vermogen u te
verplaatsen en voor uzelf te zorgen. Wilt u voor elk van de onderstaande activiteiten aangeven hoeveel
moeite u tijdens de afgelopen 48 uur hebt ervaren als gevolg van uw heup.
3. Hoeveel moeite had u bij
- trap aflopen?
- trap oplopen?
- opstaan vanuit een stoel?
- staan?
- bukken naar de grond?
- lopen op een vlakke ondergrond?
- instappen / uitstappen van een auto?
- winkelen?
- sokken / kousen aantrekken?
- opstaan van bed?
- sokken / kousen uittrekken?
- in bed liggen?
- in / uit bad gaan?
- zitten?
- gaan zitten op / opstaan van het toilet?
- zware huishoudelijke werkzaamheden?
- lichte huishoudelijke werkzaamheden?
geen
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
gering
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
matig
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
veel
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
erg
veel
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Ο
Somscore
Er kan één somscores worden opgemaakt die per dimensie, pijn, gewrichtsstijfheid en fysiek
functioneren kan worden berekend. De antwoordcategorieën worden hierbij gescoord van 0-4: 0 =
geen, 1 = gering, 2 = matig, 3 = veel, 4 = erg veel / heel erg.
De somscore varieert hierdoor van 0-96, de somscore pijn van 0-20, de somscore gewrichtsstijfheid
van 0-8 en de somscore fysiek functioneren van 0-68.
Gestandaardiseerde somscore totaal = ((96 - somscore totaal) * 100) / 96.
Gestandaardiseerde somscore pijn = ((20 - somscore pijn) * 100) / 20.
Gestandaardiseerde somscore gewrichtstijfheid = ((8 - somscore gewrichtsstijfheid) * 100) /8.
Gestandaardiseerde somscore fysiek functioneren = ((68 - somscore fysiek functioneren) * 100) / 68.
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
24
VAS Score
In te vullen door de fysiotherapeut
Naam patiënt : …………………………………………………………………
Fysiotherapeut: …………………………………………………………………
Datum:
…………………………………………………………………
Met dit formulier willen wij een indruk krijgen van de pijn die u heeft.
Wilt u alstublieft op onderstaande lijn met een duidelijk zichtbare pen een haaks streepje zetten wat
overeenkomt met de mate van uw pijn.
Markeer met een duidelijke pen op onderstaande lijn hoeveel pijn u heeft ervaren afgelopen week.
Geen pijn
______________________________________________ Zeer hevige pijn
Markeer met een duidelijke pen op onderstaande lijn hoeveel stijfheid u heeft ervaren afgelopen week.
Geen stijfheid ______________________________________________ Zeer erge stijfheid
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
25
Ziekteperceptie vragenlijst IPQ-K
De Raaij E.J., Schröder C.D., Kaptein A.A. 2007
Omcirkel alstublieft bij elke vraag het getal dat uw mening het beste weergeeft
1. Hoeveel beïnvloedt uw ziekte uw leven?
0
1
2
3
4
helemaal
geen invloed
2. Hoe lang denkt u dat uw ziekte zal duren?
0
1
2
3
4
een zeer
korte tijd
5
6
7
8
9
10
zeer veel
invloed
5
6
7
8
9
10
mijn hele
leven
6
7
8
9
10
zeer veel
controle
7
8
9
10
zeer
veel
3. Hoeveel controle vindt u dat u heeft over uw ziekte?
0
1
2
3
4
5
helemaal
geen controle
4. Hoeveel denkt u dat uw behandeling kan helpen bij uw ziekte?
0
1
2
3
4
5
6
helemaal
niet
5. Hoe sterk ervaart u klachten door uw ziekte?
0
1
2
3
4
helemaal
geen klachten
6. Hoe bezorgd bent u over uw ziekte?
0
1
2
3
helemaal
niet bezorgd
4
7. In welke mate vindt u dat u uw ziekte begrijpt?
0
1
2
3
4
helemaal
geen begrip
5
6
7
8
9
10
veel ernstige
klachten
5
6
7
8
9
10
zeer
bezorgd
5
6
7
8
9
10
zeer veel
begrip
8. Hoeveel invloed heeft de ziekte op uw stemming? (Bijvoorbeeld: maakt de ziekte u boos, bang, van streek of
somber?)
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
helemaal
zeer veel
geen invloed
invloed
9. Noem s.v.p. de drie belangrijkste factoren die naar uw opvatting uw ziekte hebben veroorzaakt, in volgorde
van belangrijkheid.
De belangrijkste oorzaken voor mij zijn:
1.
…………………………………………
2.
…………………………………………
3.
………………………………………...
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
26
BIJLAGEN
Gebruik van goniometer
Heupflexie
Testpositie
- Patiënt in ruglig
- Sta knieflexie toe (ter voorkoming van
beperking door hamstrings)
- Stabiliseer het bekken ter voorkoming
van rotatie
- Flecteer de heup
Goniometer Plaatsing
- Draai-as – trochanter major
- Stilstaande arm – op één lijn met de middellijn
van het bekken
- Bewegende arm – op één lijn met het femur
(laterale epicondyl)
Normale Bewegingsuitslag
- 121.0º + of - 6.4º (American Academy
of Orthopaedic Surgeons)
- 100.0º (American Medical Association)
Normaal Eindgevoel
- Capsulair
Heupextensie
Testpositie
- Patiënt in buiklig
- Stabiliseer het bekken ter voorkoming
van rotatie
- Extendeer de heup
Goniometer Plaatsing
- Draai-as – trochanter major
- Stilstaande arm – op één lijn met de middellijn
van het bekken
- Bewegende arm – op één lijn met het femur
(laterale epicondyl)
Normale Bewegingsuitslag
o
o
- 12.0 + of - 5.4 (American Academy of
Orthopaedic Surgeons)
o
- 30.0 (American Medical Association)
Normaal Eindgevoel
- Capsulair of ligamenteus
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
27
Heupabductie
Testpositie
- Patiënt in ruglig
- Stabiliseer het bekken ter voorkoming
van bekkenkanteling
- Abduceer de heup
Goniometer Plaatsing
- Draai-as – spina iliaca anterieur superieur (SIAS /
ASIS)
- Stilstaande arm – op één lijn met met
tegenovergestelde SIAS / ASIS
- Bewegende arm – op één lijn met het femur
(middenvan de patella)
Normale Bewegingsuitslag
o
o
- 41.0 + of - 6.0 (American Academy of
Orthopaedic Surgeons)
o
- 40.0 (American Medical Association)
Normaal Eindgevoel
- Capsulair of ligamenteus
Heupadductie
Testpositie
- Patiënt in ruglig
- Stabiliseer het bekken ter voorkoming
van bekkenkanteling
- Abduceer tegenovergestelde heup om
te testen been te laten adduceren
- Adduceer de heup
Goniometer Plaatsing
- Draai-as – spina iliaca anterieur superieur (SIAS /
ASIS)
- Stilstaande arm – op één lijn met met
tegenovergestelde SIAS / ASIS
- Bewegende arm – op één lijn met het femur
(middenvan de patella)
Normale Bewegingsuitslag
o
o
- 27.0 + of - 3.6 (American Academy of
Orthopaedic Surgeons)
o
- 20.0 (American Medical Association)
Normaal Eindgevoel
- Capsulair of ligamenteus
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
28
Endorotatie Heup
Testpositie
- Patiënt zit op de bank
- Knie gebogen
- Stabiliseer distale uiteinde van
bovenbeen
- Endoroteer de heup
Goniometer Plaatsing
- Draai-as – middelpunt van de patella
- Stilstaande arm – verticaal
- Bewegende arm – op één lijn met het onderbeen
(tibia)
Normale Bewegingsuitslag
o
o
- 44.0 + of - 4.3 (American Academy of
Orthopaedic Surgeons)
o
- 40.0 (American Medical Association)
Normaal Eindgevoel
- Capsulair
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
29
Exorotatie Heup
Testpositie
- Patiënt zit op de bank
- Knie gebogen
- Stabiliseer distale uiteinde van
bovenbeen
- Exoroteer de heup
Goniometer Plaatsing
- Draai-as – middelpunt van de patella
- Stilstaande arm – verticaal
- Bewegende arm – op één lijn met het onderbeen
(tibia)
Normale Bewegingsuitslag
o
o
- 44.0 + of - 4.8 (American Academy of
Orthopaedic Surgeons)
o
- 50.0 (American Medical Association)
Normaal Eindgevoel
- Capsulair
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
30
Naam patiënt: ………………………
Therapeut:
………………………
Diagnose:
……………………..
Bijzonderheden: …………………….
Patiëntendossier / Registratieformulier
Behandelprotocol Coxarthrose
Datum
Behandelverloop
Algemeen
Rektechnieken
Evjenth
Anders
MT / HWO
Educatie
Adviezen
HWO
Iliopsoas
Quadriceps femoris
Tensor fascia latae
Logboek
Sartorius
Adductoren
Gracilis
MT / HWO
Educatie
Adviezen
HWO
Iliopsoas
Quadriceps femoris
Tensor fascia latae
Logboek
Sartorius
Adductoren
Gracilis
MT / HWO
Educatie
Adviezen
HWO
Iliopsoas
Quadriceps femoris
Tensor fascia latae
Logboek
Sartorius
Adductoren
Gracilis
MT / HWO
Educatie
Adviezen
HWO
Iliopsoas
Quadriceps femoris
Tensor fascia latae
Logboek
Sartorius
Adductoren
Gracilis
Coxarthrose – Best Evidence Protocol
Medische training therapie
componenten
Bewegingsuitslag
Spierfunctie
Coördinatie/ elementaire
sensomotorische
vaardigheden
Bewegend functioneren
(bv lopen, fietsen)
Persoonlijke verzorging
Huishoudelijke
vaardigheden
Bewegingsuitslag
Spierfunctie
Coördinatie/ elementaire
sensomotorische
vaardigheden
Bewegend functioneren
(bv lopen, fietsen)
Persoonlijke verzorging
Huishoudelijke
vaardigheden
Bewegingsuitslag
Spierfunctie
Coördinatie/ elementaire
sensomotorische
vaardigheden
Bewegend functioneren
(bv lopen, fietsen)
Persoonlijke verzorging
Huishoudelijke
vaardigheden
Bewegingsuitslag
Spierfunctie
Coördinatie/ elementaire
sensomotorische
vaardigheden
Bewegend functioneren
(bv lopen, fietsen)
Persoonlijke verzorging
Huishoudelijke
vaardigheden
Professional Master Fysiotherapie – Orthopedische Manuele Therapie
31
Logboek / Huisoefenschema
Huisoefenschema
Een dagboek
Coxarthrose
Inleiding
Dit is het huisoefenschema voor u als heup
arthrose patiënt.
In
de
eerste
bijeenkomst
in
het
fysiotherapeutische centrum is uitgelegd hoe
deze te hanteren. Als u hierover vragen hebt
naast de uitleg in de beschrijving van dit
dagboek, raadpleeg dan uw behandelend
therapeut.
maken. Dit ten gunste van uw pijn en dagelijks
functioneren.
Iedere activiteit die u uitvoerd, toegespitst op
uw heup aandoening, kunt u vastleggen door
middel van dit dagboek.
Noteer in de aangegeven vakken in het
bijgevoegde dagboek op welke dag u, welke
activiteit heeft toegepast, voor hoe lang en
wat uw bevindingen hierbij waren.
U kunt bij deze activiteiten denken aan
bijvoorbeeld; wandelen (al dan niet met uw
hond), fietsen, nordic walking, fitness of
zwemmen.
Als
u
nevenactiviteiten
onderneemt die niet hierboven beschreven
worden of met de therapie te maken hebben
beschrijf deze dan.
Voorbeeld:
Dit dagboek heeft als doelstelling uw
betrokkenheid met uw aandoening te
vergroten en om uw activiteiten buiten de
therapie om overzichtelijk te maken.
Werkwijze
Naast de toegepaste therapie in de
fysiotherapeutische praktijk met betrekking
tot uw heup, wordt van u verwacht dat u met
regelmaat zelf aan uw aandoening werkt om
het behandelresultaat zo optimaal mogelijk te
Datum
Activiteit
Duur
22-4-07
Wandelen 20 min
Opmerking
Vrijwel
geen
klachten
Belangrijke contactgegevens
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
………………………………………….
Week 1
Datum
Activiteit
Duur
Week 2
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Week 3
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Week 4
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Week 5
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Opmerkingen
Week 6
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
33
Week 7
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Week 9
Datum
Activiteit
Duur
Week 8
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Week 10
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Week 11
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
Opmerkingen
Week 12
Datum
Activiteit
Duur
Opmerkingen
34
FLOWCHART
Coxarthrose – ‘Best Evidence Protocol’
Aanmelding
Verwijzing:
Lokalisatie, graad arthrose
Andere pathologie
Gegevens aanvullend onderzoek, medicatie
Inclusiecriteria:
aangetoonde CA of;
verwezen via orthopeed of;
via HA / DTF + aanwezigheid van
4/7 klinische symptomen
Exclusiecriteria:
symptomatologie in beide heupen
reactief arthritis beeld in de betreffende heup
angst voor manipulatieve therapie
leeftijd < 55 en > 85 jaar
hevige klachten van de lage rug
uitgebreid cardiopulmonaal lijden
onvoldoende kennis van de Nederlandse taal
buiten het fysiotherapeutisch referentiekader vallende psychosociale factoren
Diagnostisch proces
(Aanvullende) anamnese:
Gezondheidsprobleem
Hulpvraag
Functioneren
Therapeutisch proces
Week 1
Week 2
Week 3
Week 4
Week 5
Voorlichting / uitleg protocollen:
Algemeen arthrose, bewegen, voeding
Medisch trainingsprogramma
Manuele verrichtingen programma
Manuele verrichtingen:
2 keer per week gericht op
mobiliteit en flexibiliteit;
Medische training:
VAS pijn ≤ 3.0
1 keer per week
gericht op spierfunctie,
coördinatie en
bewegend
functioneren
Medische training:
VAS pijn 3.1 – 6.0
2 keer per week
gericht op spierfunctie,
coördinatie, bewegend
functioneren,
persoonlijke verzorging
en huishoudelijke
vaardigheden
Medische training:
VAS pijn 6.1 +
2 keer per week gericht
op bewegingsuitslag,
spierfunctie, coördinatie,
bewegend functioneren,
persoonlijke verzorging
en huishoudelijke
vaardigheden
Communicatieve
verrichtingen:
Evaluatie:
Gedrag en levensstijl
Week 1 en 7
Tractiemanipulatie van
MLPP naar de meer
beperkte stand
Spierrekken:
m. iliopsoas,
m. quadriceps femoris,
m. tensor fascia latae,
m. sartorius,
mm. adductores,
m. gracilis
Inzicht in de
aandoening artrose
en de therapie
Bevorderen van een
positieve manier van
omgaan met
klachten
VAS stijfheid
VAS pijn
Dutch WOMAC
Goniometer
IPQ-K
Bevorderen van
therapietrouw
Week 1, 3, 5, 7
Week 6
Week 6
VAS pijn
Communicatieve verrichtingen: Boostersessie - Voorlichting en instructie ter bevordering van therapietrouw en thuis oefenprogramma
Auteurs:
M. van der Hart, A. Kleijn, R. Schuurmans, J. de Boer, S. Hartman, D. van Nunen
Begeleiders:
E. de Raaij, R. van Peppen
Professional Master Orthopedische Manuele Therapie, Hogeschool Utrecht
Januari 2008
35
Meetregistratie formulier
VAS- Pijn
Week 1
VASStijfheid
Goniometer
Flexie
Extensie
Abductie
Adductie
Exorotatie
Endorotatie
………
Flexie
Extensie
Abductie
Adductie
Exorotatie
Endorotatie
………
………
………
………
………
………
WOMACPijn
WOMACStijfheid
WOMACADL
IPQ-K
°
°
°
°
°
°
Week 2
Week 4
Week 6
………
………
………
………
………
°
°
°
°
°
°
36
Begrippenlijst
Spierfunctie
Het vermogen een correcte contractie uit te voeren
Coördinatie
Samenwerking tussen verschillende spieren voor het tot stand komen van een bepaalde beweging
Mobiliteit
Beweeglijkheid
Flexibiliteit
De absolute bewegingsmogelijkheid in een gewricht of een serie gewrichten
Lichamelijk functioneren
Het uitvoeren van lichamelijke functies en dagelijkse routine-activiteiten, zoals lopen, tillen, bukken,
horen en zien