Epidemiologie

Studiemiddag 2007
Epidemiologie
A.S. Keverling Buisman
Biologische effecten
Deterministisch
Stochastisch
Kankerinductie
Genetisch

Epidemiologie
Hiroshima/Nagasaki 
Radiologisch werkers
Patiënten
Mijnwerkers
Bevolking bij nucleaire installaties
Achtergrondstraling
Tsjernobyl
Hiroshima/Nagasaki
(1950-1997)
Overzicht LLS Studie
Aantal
Waarvan overleden
Waarvan aan kanker
Waarvan leukemie
Dosis (Sv)
86572
<0,005
44771 (=52%) 0,005-0,1
10364 (=23%) 0,1-0,2
582
0,2-0,5
0,5-1
1-2
2+
Aantal
37458
31650
5732
6332
3299
1613
488
Absoluut en Relatief Risico
3000
2000
1000
Leeftijd
82
72
62
52
42
32
22
12
0
2
Sterfte/100.000 PY
4000
Relatief risico
inductie van vaste tumor

ERR
Dosis (Sv) 
Extra relatief risico (man/vrouw) voor bestraling op 30 jarige leeftijd
op 70 jaar
Relatief en absoluut risico
bij 1 Sv

ERR/Sv
Leeftijd 
Leukemie
RR voor overlijden aan leukemie
Overlijden aan kanker
Hiroshima/Nagasaki
Overlijdensrisico uit HN: 10% /Sv
Maar bij laag dosistempo factor 2 lager:
Dus: overlijdenskans: 0,05 /Sv
Idem voor werkers: 0,04 /Sv
Recent: Nieuwe dosimetrie
Nieuwe dosimetrie (DS02)
•Neutronendosis verwaarloosbaar
•Gammadosis 7% hoger
•Risico 7% lager!
Epidemiologie

Hiroshima/Nagasaki
Radiologisch werkers 
Patiënten
Mijnwerkers
Bevolking bij nucleaire installaties
Achtergrondstraling
Radiologisch werkers
Marinewerven (USA,1991)
Britse werkers (UK, 1999)
Drielandenstudie (USA, UK, Canada,
1995)
Britse radiologen (UK, 1900-2000)
Vliegend personeel
Marinepersoneel
kanker en leukemie
relatief risico
NNW
NW < 5 mS v
NW > 5 mS v
Links: overlijden aan kanker
Rechts: overlijden aan leukenie
Britse werkers
externe analyse
SMR = Standard Mortality Ratio
Oorzaak
Aantal overledenen
Waargenomen Verwacht
SMR
95%
Alle
10395
12383
0,84
0,82-0,86
Kanker
2929
3578
0,82
0,79-0,85
Longkanker
921
1300
0,71
0,66-0,76
Leukemie
89
91
0,98
0,74- 1,22.
Britse werkers
Interne analyse
1,5
1,0

RR
0,5
0
0
100
200
300
400
500
H (mSv)
Figuur. 9.14 Relatief risico voor overlijden aan kanker bij Britse
radiologisch werkers (3 standaarddeviaties aangegeven).
Britse werkers
alleen leukemie
3
2

RR
1
0
0
100
200
300
400
500
H (mSv)
Figuur 9.15 Relatief risico voor overlijden aan leukemie bij Britse werkers
(3 standaarddeviaties)
Drie-landenstudie
Alle vormen van kanker, incl leukemie
1,5
1,0

RR
0,5
0
0
100
200
300
400
H(mSv)
Figuur 9.16 Relatief risico voor overlijden aan alle vormen van kanker onder
nucleaire werkers in USA, UK en Canada (3 standaarddeviaties)
500
Drielandenstudie
Leukemie behalve CLL
2,0

RR
1,5
0
1,0
0
0
0
100
300
200
H(mSv)
400
500
Figuur 9.17 Relatief risico voor overlijden aan leukemie (met uitzondering
van chronische lymfatische leukemie) onder nucleaire werkers in 3 landen
(3 standaarddeviaties)
Britse radiologen
Standard mortality ratio (SMR)
Alle doodsoorzaken
1,2
1
0,8
<1920
0,6
1921-1954
0,4
>1955
0,2
0
Bevolking
Klasse I
Artsen
Vergelijking radiologen met ...
Britse radiologen
Standard mortality ratio (SMR)
2
1,8
1,6
1,4
1,2
<1920
1
1921-1954
0,8
>1955
0,6
0,4
0,2
0
Bevolking
Klasse I
Overlijden aan kanker
Artsen
Vliegend personeel (man)
Standard mortality ratio (SMR)
4,5
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
Kanker
Leukemie
Vliegend personeel (man)
Standard mortality ratio (SMR)
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Kanker
Leukemie
AIDS
Vliegongevallen
Vliegend personeel (vrouw)
Standard mortality ratio (SMR)
2,5
2
1,5
1
0,5
0
Kanker
Leukemie
SMR voor omkomen van vliegende
vrouwen bij vliegtuigongevallen: 59 !
Borstkanker
Epidemiologie

Hiroshima/Nagasaki
Radiologisch werkers 
Patiënten

Mijnwerkers
Bevolking bij nucleaire installaties
Achtergrondstraling
Studies bij patiënten
1
•
Baarmoederhalskanker: radiotherapie
•
•
•
•
•
Hodgkin: radiotherapie
Huid: radiotherapie van wijnvlek
Ziekte van Bechterew (ruggegraatverstijving)
Tinea capitis (hoofdzeer)
Maagzweer
•
•
•
•
Doorlichting bij tuberculosebestrijding
Röntgenfoto’s van ongeboren vrucht
I-131 toediening bij hyperthyreoidie
etc.
Bestraling bij
ziektebestrijding
1
ERR na bestraling bij ziekte van Bechterew en
baarmoederkanker
Epidemiologie

Hiroshima/Nagasaki
Radiologisch werkers 
Patiënten 
Mijnwerkers 
Bevolking bij nucleaire installaties
Achtergrondstraling
Longkanker bij
mijnwerkers
RR bij mijnwerkers als functie van
radon-dosis
Epidemiologie

Hiroshima/Nagasaki
Radiologisch werkers 
Patiënten

Mijnwerkers 
Bevolking bij nucleaire installaties 
Achtergrondstraling
Leukemiecluster in
Seascale
• Seascale: 3000 inwoners, naast Sellafield
• York TV vond in 1983 dat
Periode 1950-1983: 5 kinderleukemieën
• Verwacht:0,55 gevallen
• Eerst aangewezen oorzaak: straling!
Conclusie
voor leukemie rond
nucleaire installaties
• Leukemiesterfte niet door straling
• Verhoging van leukemiesterfte door
virale infectiebron waarschijnlijk
Epidemiologie

Hiroshima/Nagasaki
Radiologisch werkers 
Patiënten

Mijnwerkers 
Bevolking bij nucleaire installaties 
Achtergrondstraling 
Achtergrondstraling
Staten van VS
Staten van India
China: Yanggjing 2,1 mSv/j
Enping 0,7 mSv/j
Allemaal geven negatieve helling!
Achtergrond straling
200
150
Kankersterfte
per 105 per jaar
100
50
0
0
1
2
Achtergrondstraling (mSv/jaar) 
Kankermortaliteit in 50 staten van de VS
3
Longkanker door radon
Europese 13 landen onderzoek
Rn-concentratie (Bq/m3)
Tsjernobyl
Voorkomen van schildklierkanker
ICRP 103
Risicogetal voor kanker
bevolking
werkers
5,5% (was 6,0%)
4,1% (was 4,8%)
Genetisch risico:
Bevolking
Werkers
0,2%
0,1%
(was 1,3%)
(was 0,8%)
ICRP 103
Deterministische effecten wordt
weefselreacties
Voor lage doses: Lineair verband
DDREF blijft 2
Wijziging wR voor neutronen en protonen
Risico voor ongeborenen
Kankerinductie: vergelijkbaar met jonge
kinderen
Drempel 100 mGy voor weefselreacties
ICRP 103
Nieuwe weefselweegfactoren
Beenmerg, dikke darm, long, maag, borst, rest
Gonaden
Blaas, slokdarm, lever, schildklier
Botoppervlak, hersens, speekselklier, huid
0,12
0,08
0,04
0,01
Rest:
Bijnier, ET, galblaas, hart, nier, lymfeknopen, spier (=28 kg),
mondslijmvlies, alvleesklier, prostaat, milt, zwezerik,
baarmoeder. Gemiddelde dosis nemen en wegen met 0,12.
Herberekening dosisconversiecoëfficiënten
ICRP 103
Nieuwe weefselweegfactoren
Beenmerg, dikke darm, long, maag, borst, rest
Gonaden
Blaas, slokdarm, lever, schildklier
Botoppervlak, hersens, speekselklier, huid
0,12
0,08
0,04
0,01
Rest:
Bijnier, ET, galblaas, hart, nier, lymfeknopen, spier (=28 kg),
mondslijmvlies, alvleesklier, prostaat, milt, zwezerik,
baarmoeder. Gemiddelde dosis nemen en wegen met 0,12.
Herberekening dosisconversiecoëfficiënten
Wijzigingen in de toekomst
Limieten ongewijzigd!
Dus alleen kleine aanpassingen nodig
BSS van VN en EU worden aangepast
Wetgeving in NL verwacht in 2017!