inleiding

duurzaamheidsinitiatieven
status Maart 2011
inleiding
Duurzame energie, decentrale opwekking, inzicht in energiegebruik, smart
grids, ruw bio gas. Termen die een steeds voornamere rol spelen in de
maatschappij. In feite weerspiegelen deze termen de ‘de energietransitie’.
Enexis heeft de ambitie uitgesproken een leidende rol te willen spelen in het
faciliteren van deze energietransitie. Dit betekent in de eerste plaats dat Enexis
een voortrekkersrol wil spelen bij de ontwikkeling van een duurzaam
energienetwerk. Een netwerk dat klaar is voor de energietransitie en de
opwekking en distributie van duurzame energie faciliteert 1 .
Er wordt echter verder gekeken dan enkel het distribueren van duurzame
energie. Enexis speelt namelijk een belangrijke rol bij het verschaffen van
inzicht in energiegebruik. Dit inzicht kan klanten stimuleren tot gedragsverandering wat uiteindelijk energiebesparing moet opleveren.
Vanzelfsprekend is Enexis bewust van haar eigen voorbeeldpositie. Vandaar
dat ze ook haar eigen energiegebruik verduurzaamt én haar medewerkers
stimuleert dit ook te doen. Dit betekent dat Enexis primair haar energieverbruik
reduceert en het noodzakelijke energieverbruik compenseert.
Focusgebieden
In 2009 heeft Enexis in overleg met de aandeelhouders een actieplan gemaakt
voor stimulering van de energietransitie. De categorieën korte termijn
zichtbaar voor klanten; middellange termijn infrastructuur ontwikkeling;
ondersteuning bij verduurzaming bundelden de verschillende initiatieven op
een logische manier. Er heeft ontwikkeling plaatsgevonden in de portfolio aan
activiteiten rondom de energietransitie. Een weerslag hiervan zijn de door
Enexis vanuit de categorieën doorvertaalde drie focusgebieden:
 Duurzame netwerken
 Inzicht in energiegebruik
 Enexis duurzaam
Inhoudsopgave
Inleiding
1
Duurzame netwerken 3
Inzicht in energiegebruik 8
Enexis Duurzaam
11
Deze focusgebieden sluiten aan bij de ambities en sterktes van Enexis en de
behoefte in de omgeving. De focusgebieden overstijgen de wettelijke taak van
Enexis. Ze dienen als kapstok en zijn leidend bij keuzes ten behoeve van het
faciliteren van de energietransitie en de daarmee gepaard gaande inzet van
mensen en middelen, vaststellen van targets in de energietransitie en keuzes
over kennis en competentieontwikkeling.
Enexis heeft op deze focusgebieden tot nu toe circa € 12 mln uitgegeven.
De komende reguleringsperiode (t/m 2013) verwacht Enexis hier nog circa
€ 35 mln extra in te investeren. Ook na 2013 zal Enexis hier naar verwachting
significante op blijven inzetten.
1
NB: Enexis produceert zelf geen (duurzame) energie
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
2
Interne en externe toegankelijkheid
Rode loper voor vragen over
duurzaamheid
www.zelfenergieproduceren.nl
Intern Groen Loket
Om voorop te lopen bij de energietransitie is het essentieel dat klanten Enexis
goed weten te vinden wanneer ze vragen hebben over duurzame energie.
Daarom heeft Enexis de interne klantprocessen gestroomlijnd. Zo is er als het
ware een rode loper voor vragen over duurzaamheid ontstaan. Als klant wil je
graag de juiste afdeling aan de lijn krijgen als je belt met een vraag. Speciaal
voor duurzaam producerende klanten hanteert Enexis daarom het ééningansprincipe, als de klant belt wordt hij direct naar de juiste afdeling geleid
of de juiste afdeling belt hem/haar weer terug. Zowel groot- als kleinverbruikers
komen met hun vragen nu direct op de juiste plek in de organisatie terecht.
Enexis wil klanten ook (online) pro-actief informeren over duurzame
energieproductie. Enexis heeft hiervoor de website zelfenergieproduceren.nl
in de lucht gebracht. Deze site brengt klanten alle informatie die nodig is voor
het produceren van duurzame energie en helpt de klant stap voor stap om het
proces om tot duurzame productie te komen te doorlopen.
Tot slot ontwikkelt Enexis een intern groen loket. Het doel hiervan is het
ontsluiten van aanwezige duurzame kennis bij experts naar de 1e lijn
(klantcontacten). Dit wordt bewerkstelligd door een online vraagroutering in
te richten voor duurzame vragen. Medewerkers kunnen hier duurzame vragen
stellen die vervolgens bij experts terecht komen. De experts kunnen op hun
beurt de collega’s van antwoord voorzien. Klanten worden hierdoor geholpen
en er vindt kwaliteitsbewaking van de duurzame boodschap van Enexis plaats.
Vermindering en verduurzaming netverliezen
Verminderen Netverliezen
Verduurzamen Netverlies
Bij de distributie van elektrische energie gaat een deel van de energie verloren.
Dit verlies treedt vooral op in kabels en transformatoren en is een natuurkundig
gegeven. Enexis streeft er vanzelfsprekend naar de netverliezen minimaal te
houden. In haar verantwoordelijkheid als netbeheerder, moet Enexis de
hoeveelheid elektriciteit die verloren is gegaan inkopen.
Enexis heeft zichzelf verplicht om dit netverlies volledig duurzaam in te kopen.
Dit wordt gedaan door middel van het inkopen van groencertificaten. De
verwachte hoeveelheid groencertificaten voor 2011 bedraagt ongeveer 1,6 TWh
op een jaarlijks verbruik van ongeveer 35 TWh. Dit komt overeen met het
jaargebruik van ongeveer 450.000 huishoudens!
Leeswijzer
Dit verslag beschrijft de niet wettelijk verplichte activiteiten die Enexis
onderneemt op het gebied van de energietransitie. Per fo-cusgebied worden
de doelstellingen en ontwikkelingen weergege-ven. Er wordt aangegeven
welke pilots er zijn geïnitieerd om de vele ontwikkelingen te testen. Tevens
wordt er per focusgebied benoemd wat de financiële inzet is. Hiermee laat
Enexis zien op welke wijze ze invulling geeft aan de toezegging 50 mln euro te
investeren in het faciliteren van de energietransitie.
3
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
Duurzame netwerken
Enexis zet zich in voor het
ontwikkelen van duurzame
gas- en elektriciteitsnetwerken.
Hierbij richt Enexis zich zowel
op het fysieke netwerk als op
initiatieven die duurzaam
gebruik van de netwerken
stimuleren. Hierbij richt Enexis
zich voornamelijk op vier
terreinen:
 smart grid
 mobile smart grid
 ruw biogas
 Led bij OV
De financiële inzet op dit vlak
is tot op heden € 4.1 mln.
In de huidige reguleringsperiode verwacht Enexis hierin
nog minimaal € 27 mln in te
investeren.
Marktinnovator Duurzaamheid
Decentrale energieopwekking zorgt ervoor dat de functie van energienetwerken verandert. De klassieke rol van distributie vanuit centrale opwek
naar decentrale vraag zal meer en meer worden vervangen door een echte
netwerkrol: het koppelen van decentrale opwek met decentrale vraag.
Daarnaast zal de inzet van duurzame bronnen en het nuttig gebruik van
restproducten toenemen. Om deze ontwikkelingen te faciliteren zijn nieuwe
soorten netwerken nodig.
De activiteiten die nodig zijn voor de ontwikkeling van deze nieuwe
netwerken zijn essentieel om in de toekomst ook een betrouwbare
energielevering te kunnen garanderen. Hieraan gekoppelde activiteiten als
duurzame energie opwek vormen veelal een logische combinatie met de
reguliere activiteiten van Enexis op het gebied van gas- en elektriciteitsnetwerken. Enexis heeft immers kennis van aanleg, onderhoud en beheer van
netwerken. Kennis van financiering van infrastructuur en middelen/toegang
tot financiering. En bovendien heeft Enexis een sterk netwerk van partners
en toeleveranciers.
Enexis ziet zichzelf hierbij ook als belangrijke adviseur. Wanneer zakelijke
klanten als gemeentes, woningbouwverenigingen of bedrijventerreinen de
intentie hebben om energie te besparen worden ze gekoppeld aan een
markt innovator. Deze innovator verkent samen met de klant de
mogelijkheden en stemt randvoorwaarden voor projecten af. Wanneer er uit
deze verkennende fase concrete projecten komen kan de innovator de klant
koppelen aan een specialist van Enexis op het gebied van netwerken. Er
worden in de initiatieven verkend om te komen tot concrete projecten:
BrabantStad (B5-gemeenten: Breda, Eindhoven, Helmond, ’s-Hertogenbosch
en Tilburg); Overijssel (Duurzaam Dorp Provincie Overijssel); Gemeenten
Deventer (Stedendriehoek onderneemt Energie Neutraal); gemeente Heerlen
(industrieterrein de Beitel) en Greenport Venlo.
Scenariostudie naar de toekomstige energie
infrastructuur
Een belangrijk initiatief om grip te krijgen op de rol van de netwerken in de
toekomstige energievoorziening is een scenariostudie naar de toekomst van
de energie infrastructuur. Enexis werkt hierbij samen met andere netbeheerders
in Netbeheer Nederland. De scenariostudie beoogt dat regionale
netbeheerders tijdig de noodzakelijke stappen ondernemen die de
energietransitie faciliteren. Uitgangspunt is dat de netwerken in de toekomst
even betrouwbaar en betaalbaar zijn als de huidige netwerken. Hierbij moet te
allen tijde voorkomen worden dat het netwerk een belemmerende factor in
de energievoorziening wordt.
De gezamenlijke visie op de toekomstige energie infrastructuur zal in de eerste
helft van 2011 worden gepresenteerd. Uitwerking van de plannen zal worden
geïntegreerd in de reguliere investeringstrajecten van Enexis.
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
4
De meer technische inspanningen van Enexis voor het creëren van duurzame
netwerken concentreren zich op dit moment op vier terreinen. Smart grids en
mobile smart grids zijn belangrijk bij de beheersing van elektriciteitsdistributie.
Biogas is een ontwikkeling die het gasgebruik in Nederland zal vergroenen en
waar mogelijkheden tot invoeding moeten worden gecreëerd. Het klaarstomen
van het netwerk voor de toepassing van Led bij openbare verlichting tot slot
zal gemeenten en provincies helpen bij het reduceren van het energiegebruik.
Al deze terreinen zullen nader worden beschreven.
Smart Grids
Smart Grids maken netten
intelligenter, zodat ook in de
toekomst energiedistributie
goed blijft aansluiten bij de
energievraag.
Door decentrale opwekking van energie worden de energiestromen in de
netten dynamischer, mede door de grilligheid van elektriciteitsproductie uit
hernieuwbare energiebronnen. Een mogelijke oplossing is het intelligenter
maken van netten: smart grids. Door het toevoegen van intelligentie verkleint
de grootte van noodzakelijke investeringen voor verzwaring van de netten.
Enexis werkt hard om ervaring op te doen met verschillende vormen van Smart
Grids, zoals het beïnvloeden van het verbruik van klanten om deze af te
stemmen op de beschikbare distributie- of opwekcapaciteit (zie kader Smart
Wash); of zoals het toepassen van elektriciteitsopslag als buffer voor
balanshandhaving.
Smart Wash:
In dit project wordt onderzocht en getest of consumenten bereid zijn om
flexibel met de timing van het huishouden om te gaan voor energie
intensieve taken. Hierbij wordt expliciet getest of het gebruik van slimme
wasmachines in combinatie met lokale opwek uit eigen zonne-panelen leidt
tot betere afstemming tussen beschikbare energie en gevraagde energie.
Een deelnemer aan de pilot kan aangeven wanneer de was klaar moet zijn.
Dit wordt vervolgens zo goed mogelijk gebalanceerd met het aanbod van
lokale zonne-energie uit de eigen zonnepanelen.
In het eerste kwartaal van 2011 is bij een twintigtal medewerkers van Enexis
alle apparatuur geïnstalleerd. De eerste ervaringen van de gebruikers zullen
worden samengevat en onderzocht in kwartaal twee van 2011. De proef zal
lopen tot eind 2013.
Naast het feit dat Enexis zelf initiatieven opzet om ervaring op te doen op de
inzet van Smart Grids, zal er ook in de advisering naar klanten worden gewezen
op mogelijkheden van Smart Grid. Er lopen nu al initiatieven in Heusden,
Zwolle, Deventer, Enschede en Breda (zie kader op volgende pagina).
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
5
Pilot Smart Grid Breda
Het project Smart Grid met de consument in Breda richt zich op het
realiseren van flexibel elektriciteitsgebruik bij de consument. Het project
betreft de twee deelprojecten Easystreet en Meulenspie Breda.
Enexis werkt hierbij samen met projectontwikkelaar HEJA en energieleverancier Greenchoice om het vastgoedcomplex Easystreet te voorzien
van een Smart Grid. Daarnaast worden de woningen (57) die verkocht
worden door Heja in de wijk Meulenspie gekoppeld aan een smart grid.
Hierbij zal onder andere gebruik worden gemaakt van slimme apparaten en
een Smart Display.
Door middel van ICT zullen eindgebruikers in Easystreet (financiële) prikkels
ontvangen met als doel om hun energievraag zodanig te beinvloeden dat
additionele flexibiliteit in het net wordt gecreëerd en lokaal duurzaam
geproduceerde elektriciteit lokaal optimaal benut wordt. Op deze manier
wordt getracht om een volledig energieneutraal complex te realiseren. Dit
project bevindt zich nog in de voorbereidende fase. IT leveranciers zijn
gevraagd om een “proof of concept” te realiseren medio 2011. Daaraan
voorafgaand zullen eind maart 2011 de eerste presentaties gegeven worden
aan de potentiële deelnemers van de pilot.
Mobile Smart grids
Om te bepalen waar, wanneer
en hoeveel elektriciteit nodig
is voor het opladen van elektrische auto’s heeft Enexis het
Mobile Smart Grid ontwikkeld.
Om flexibiliteit en efficiënte opslag van elektriciteit te kunnen benutten moet
hoogwaardige technologie worden toegevoegd aan de energienetten. Enexis
heeft daarom speciaal voor het mogelijk maken van elektrische mobiliteit het
Mobile Smart Grid concept ontwikkeld. Daarmee kan bepaald worden waar,
wanneer en hoeveel elektriciteit nodig is voor het opladen van elektrische
auto’s (zie kader voor pilot Smart Charging). Door slimme spreiding van de
oplaadmomenten en het ‘matchen’ van vraag en aanbod kan het netwerk de
extra stroomvraag beter aan. Doen we dat niet, dan zijn er veel zwaardere en
daarmee duurdere netten nodig.
Smart charging
Doel van demonstratieproject smart charging, dat deels gesubsidieerd
wordt door de provincie Noord-Brabant binnen de regeling ‘Slim Elektrisch
Rijden’, is om elektrische voertuigen slim gestuurd op te laden in een
commerciële marktomgeving. Hierbij worden stuursignalen vanuit
commer-ciële partijen (zoals bijvoorbeeld het aanbod van zonne- of
windenergie) samengevoegd met de beschikbaarheidbehoefte van de
consument.
Op dit moment is fase één van dit project in uitvoering. In deze fase
worden de eerste laadscenario’s getest waarbij Enexis betrokken is als
netwerkbeheerder en vlooteigenaar en Better Place als service provider.
Projectpartner Oranjewoud analyseert data welke uit de elektrische
voertuigen komt tijdens opladen en rijden. Deze eerste fase wordt
uitgevoerd op de basisinfrastructuur te Rosmalen. In de tweede helft van
2011 wordt het aantal partijen en testlocaties uitgebreid zodat met
meerdere service providers, vlooteigenaren en netwerkomstandigheden
getest kan gaan worden.
6
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
Een andere voorwaarde voor de succesvolle introductie van elektrisch vervoer
is beschikbaarheid van openbare oplaadpunten. Samen met collega
netwerkbedrijven werkt Enexis in de stichting E-laad.nl aan een landelijk
dekkend netwerk van laadpunten voor elektrische auto’s (zie kader voor Pilot
Rosmalen). Er is begonnen met het plaatsen van 10.000 oplaadpunten voor
elektrische auto’s. Oplaadpunten die door de locatie en het betaalgemak
elektrisch vervoer gebruiksvriendelijk maken. Daarmee wordt een belangrijke
barrière weggenomen, wat de doorbraak van elektrische voertuigen zal
stimuleren.
Parkeerplaatspilot Rosmalen
Toekomstige gebruikers van elektrisch vervoer zullen individuele mobiliteitsbehoeften hebben. Wil de ene gebruiker na een rit naar werk na een paar
uur weer verder rijden naar een volgende locatie. Zo wil de andere gebruiker
wellicht pas na een volledige werkdag weer gebruik maken van z’n auto. Dit
zorgt voor een variërende belasting van het voedende elektriciteitsnetwerk.
Door een demonstratieopstelling te testen waarbij op één locatie meerdere
elektrische voertuigen geladen kunnen worden heeft Enexis een basisinfrastructuur ontwikkeld die ervoor zorgt dat de berijder voorzien wordt in de
reisbehoefte en dat het elektriciteitsnetwerk niet wordt overbelast tijdens het
laden.
De oplaadpunten kunnen communiceren met elektrische voertuigen en een
eenheid in het elektriciteitsnetwerk. Deze eenheid controleert en voorspelt de
belasting van het netwerk. Daarnaast is elk van de vijftien elektrische voertuigen
van Enexis (zie ook Enexis Duurzaam) uitgerust met intelligentie om te kunnen
communiceren met de laadpunten en een smartphone ‘app’ waarmee de
berijders hun mobiliteitsbehoefte kunnen aangeven en het laadproces van hun
voertuig kunnen volgen. Een kort videoverslag van dit project is te vinden op
het youtubekanaal ‘EnexisSlim’ onder de naam ‘Praten met de Auto’.
Infrastructuur Biogas
Enexis ziet voor zichzelf een
cruciale rol bij het tot stand
brengen van invoeding van
biogas in landelijke gasnetten.
Het beheer van ruw biogasleidingen behoort (nog) niet tot de wettelijke taken
van de regionale netbeheerders. In de huidige situatie staat de leidinginfrastructuur voor ruw biogas hubs op initiatief van commerciële marktpartijen
nog duidelijk in de kinderschoenen. Enexis ziet hierin voor zichzelf een rol in
het bij elkaar brengen van partijen als neutrale bemiddelaar. De feitelijke
distributie van ruw biogas is vergelijkbaar met dat van aardgas, waarmee Enexis
decennia ervaring heeft. Dit leidt er op een natuurlijke wijze al toe dat partijen
Enexis als partner op het gebied van gasleidingen zien.
Enexis is intensief betrokken bij het ontwikkelen van biogashubs:
 de Salland hub in Overijssel, in samenwerking met de Provincie Overijssel en
de gemeentes Olst-Wijhe, Deventer en Raalte
 een biogashub in Noord-Oost Friesland ( BioNOF, zie kader)
 een biogashub in Wijster.
Daarnaast is Enexis voor een aantal commerciële partijen bezig met de
ontwikkeling van individuele ruw biogasleidingen in de Provincies Friesland en
Overijssel.
7
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
BioNOF / Biogas
Om ruw biogas te kunnen leveren dient dit geconverteerd te worden naar
aardgaskwaliteit. Het BioNOF/Biogas project streeft ernaar om in Noord
Oost Friesland via centrale conversie schaalvoordelen te bewerkstelligen.
Door ruw biogas te verzamelen en dit vervolgens centraal te converteren
naar groen gas ontstaat een efficiënte manier om het landelijke gasnet in te
voeden met duurzaam verkregen gas.
LED voor openbare verlichting
Enexis wil een bijdrage leveren aan de doelstelling van gemeenten en provincies
om energiebesparing te bewerkstelligen in de Openbare Verlichting (OV). LED
bij openbare verlichting kan een goede oplossing zijn om het energieverbruik
terug te dringen. Eenvoudigweg de conventionele lampen vervangen door
LED-lampen is niet mogelijk, omdat dit invloed heeft op het belastingspatroon
van de OV-netten. Enexis zet zich daarom in om problemen als overbelasting
in de OV netten te verhelpen en het meten van het verbruik van deze netten
mogelijk te maken.
Oplossingen liggen hierbij overigens niet alleen op het technische vlak, maar
ook het samen optrekken met gemeenten en het beïnvloeden van geschikte
wetgeving zijn van belang.
De aanpak van Enexis is om via pilots te komen tot een Enexis brede standaard.
Op dit moment lopen pilots in Tilburg, Stadskanaal, Breda en Roosendaal.
Resultaten van deze pilots worden eind 2011 verwacht.
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
8
Inzicht in energiegebruik
ENEXIS stelt informatie en
diensten beschikbaar die
consumenten, bedrijven en
lokale overheden inzicht geven
in het verbruik en verlies van
energie. In de verwachting dat
dit via gedragsverandering
energiebesparing tot gevolg
heeft, ondersteunt Enexis
hiermee duurzaamheidsdoelstellingen van de betrokken
partijen.
Hierbij richt Enexis zich vooral
op de volgende initiatieven:
 Energie in beeld
 Energiebesparing met
slimme meters
 Warmtewinst in beeld
 Maatschappelijke bewust wording energieverbruik
Lokale overheden, corporaties en bedrijven hebben zichzelf ambitieuze
doelstellingen gesteld in het reduceren van energieverbruik. Gemeentes
hebben behoefte aan inzicht in energieverlies en bijbehorende mogelijkheden
om CO2 uitstoot te voorkomen. Consumenten worden zich in toenemende
mate bewust van mogelijkheden tot energiebesparing. Dit alles heeft als
gevolg dat er op brede schaal wordt ingezet op vermindering van het
energieverbruik.
Enexis wordt gezien (en ziet zichzelf) als cruciale partner om al deze partijen te
ondersteunen bij het reduceren van energieverbruik. Vooral het inzetten van
de verbruiksinformatie die Enexis in haar rol als netbeheerder verzamelt, zal
een grote rol spelen bij het verkrijgen van inzicht in energiegebruik.
Verbruiksinformatie wordt hierbij middels slimme meters ontsloten en wordt
vervolgens gebruikt voor het vaststellen van realistische besparingsdoelstellingen en besparingmaatregelen.
De financiële inzet tot op heden
is € 2.0 mln.
In de huidige reguleringsperiode verwacht Enexis hierin
nog minimaal € 2.5 mln in te
investeren.
De inspanningen van Enexis voor het creëren van inzicht in energiegebruik
concentreren zich op dit moment op vier terreinen. Energie in beeld helpt
klanten aan actuele data van het energieverbruik. Energiebesparing met
slimme meters zorgt ervoor dat consumenten worden geconfronteerd met
het eigen energieverbruik. De data van slimme meters kan vervolgens worden
geanalyseerd en omgezet naar concrete besparingsacties. Warmtewinst in
beeld laat vastgoedbezitters zien waar warmte (en dus energie) weglekt. Tot
slot zet Enexis zich in om de maatschappelijke bewustwording van
energieverbruik te vergroten. Een voorbeeld hiervan is het Enexis congres van
14 april 2011 waar er met gemeentes en provincies werd gesproken over het
realiseren van energieneutrale wijken.
Energie in Beeld
Melanie van der Loo, beleidmedewerkster Klimaat en
Duurzaamheid gemeente
Dalfsen: “We adviseren nu
wijkbewoners onder meer bij
bewonersavonden aan de
hand van de verkregen cijfers
uit Energie in beeld wat ze aan
wonin-gisolatie kunnen doen”
Gerk-Jan Kuipers van de
Gemeente Leeuwarden: “Op
zo’n tool met verbruikgegevens
hebben we al jaren gewacht.”
Een specifieke activiteit van Enexis voor het verschaffen van inzicht in
energiegebruik is ‘Energie in beeld’. Hierbij worden gemeenten en provincies
ondersteund bij hun klimaatbeleid door op een visuele manier inzicht te
verschaffen in het energieverbruik via een online dienst. Hiermee kan het
beleid worden gericht op de gebieden waar relatief veel energie wordt
verbruikt en daarmee kan men effectief klimaatbeleid voeren. Tevens is het
mogelijk om het energieverbruik te monitoren over meerdere jaren. De
gegevens zijn vanwege de bescherming van privacy niet inzichtelijk op
individueel niveau, maar op postcode en buurtniveau. Met deze dienst worden
de verbruiksgegevens gevisualiseerd in overzichtelijke kaarten en grafieken.
In 2010 hebben Enexis en Liander gezamenlijk een prototype ontwikkeld, een
pilot met 10 gemeenten uitgevoerd en daarna een marktrijpe versie voor
gemeenten ontwikkeld. Sinds 10 januari is Energie in beeld “live” en beschikbaar
voor de gemeenten in het verzorgingsgebied van Enexis en Liander. In het
kader worden twee initiatieven weergegeven die in het verlengde van de
‘energie in beeld’ gedachte liggen. Eén (datadirect) richt zich meer op commerciële partijen. De andere (energieconvenant Den Bosch) is een meer
9
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
algemene samenwerking binnen een gemeente om door inzicht in
energiegebruik te komen tot energiebesparing en verduurzaming.
Datadirect
DataDirect geeft invulling aan de behoefte van klanten om duurzaamheids
doelstellingen zichtbaar te maken en te rapporteren. Enexis rapporteert
middels DataDirect momenteel aan ca. 1250 klanten. Hiermee helpt Enexis
bedrijven als Praxis, Balast Nedam (met CNG tankstations), Delesto, Twence,
Essent productie, Essent Wind, Gemeente Veghel, Kuehne&Nagel en
Waterschap Limburg, Waterbedrijf Groningen bij het realiseren van hun
duurzaamheiddoelstellingen.
Daarnaast hebben wij voor enkele gemeenten (Borger-Odoorn, Gemeente
Hengelo, Gemeente Noordoostpolder, Gemeente Rijssen en Gemeente
Tynaarlo) een proef ingericht waarmee ze kennis kunnen maken met de
nieuwe DataDirect Omgeving.
Energieconvenant Den Bosch
Enexis werkt met Bossche bedrijven samen met de gemeente aan
energiebesparing en verduurzaming. Hierbij hebben bedrijven zelf een
energiebesparingstarget gesteld. Enexis heeft een target voor het totale
gebouwenportfolio. Daarnaast delen de convenantpartners kennis en
ervaringen. Enexis verwacht de target voor de gebouwenportfolio te gaan
halen, onder andere door energieneutrale regiokantoren en besparing
binnen bestaande gebouwen.
Energiebesparing met slimme meters
Enexis zet zich in om het imago van de slimme meter in Nederland te
verbeteren. Hierbij stimuleert Enexis energiebesparing voor klanten die een
slimme meter hebben én stimuleert Enexis de markt voor producten en
services die werken in combinatie met een slimme meter.
Hiervoor wordt een business trial opgezet onder 3 x 300 consumenten
(waaronder 80 Enexis-medewerkers), om aan te tonen dat de slimme meter
werkt en deze door inzicht in energiegebruik besparing voor de klant oplevert.
Drie verschillende methoden worden getest.
 Een slimme meter in combinatie met een 7 inch display die de huidige
thermostaat vervangt en inzicht geeft in het energieverbruik voor gas en
elektriciteit.
 Een slimme meter in combinatie met een set van slimme stekkers, die
inzicht geeft in het elektriciteitsverbruik per apparaat en via de computer
aan en uit te schakelen is.
 Een slimme meter met extra communicatie tijdens de business trial,
waaronder tips om energie te besparen of om het gedrag van de klant te
beïnvloeden.
Warmtewinst in beeld
Enexis levert via infrarood
camera’s inzicht in ‘warmtelekken’ bij vastgoed.
Door het visualiseren van warmteverlies via infrarood beelden van woningen
stimuleert Enexis gedragsverandering bij burgers. Samen met Horus Surround
Vision is Enexis in staat om de beelden al rijdende met een infrarood camera
op een auto vast te leggen. Beelden worden dan via een software applicatie
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
10
beschikbaar gesteld aan opdrachtgevers (bijvoorbeeld gemeentes) die op hun
beurt de beelden beschikbaar stellen aan de burgers/eigenaren van woningen.
Het beoogde effect is dat de eigenaar van de woning zijn woning gaat isoleren
en bewuster met energie om zal gaan. Dit helpt gemeentes met het realiseren
van hun klimaatdoelstellingen. Voorbeelden waar Enexis op dit vlak samenwerkt
met gemeentes zijn Arnhem, Hardenberg en Groningen
Bewustwording
Jamie van Lede, architect Enexis
huis: ‘we hebben geen ruimtevaarttechnieken gebruikt, maar
de beste technieken die nu al
voor normaal gebruik beschikbaar zijn. Bovendien zie je niet
aan de buitenkant dat het
gaat om een slim huis, is het
niet extreem duur en is de
bouwtijd relatief kort. Veel
voordelen dus die iedereen in
het eindresultaat kan komen
bekijken’.
Buiten het gevraagd aanleveren van energiedata, zet Enexis zich ook in om
maatschappelijk bewustzijn te creëren. Hierbij wil Enexis de energietransitie
zichtbaar maken. Een voorbeeld hiervan is het in 2012 in Zwolle te vestigen
Enexis huis.
Hierbij laat Enexis zien hoe een op het oog gewoon woonhuis met bestaande
technieken energieneutraal kan zijn. Het dak van het huis wordt aan de
zuidzijde volledige bedekt met PV-cellen voor de opwekking van electriciteit
en zonnecollectoren voor de opwekking van warm water. Tevens is voorzien
een WKO-installatie in de bodem, ook voor de opwekking van warm water.
Het huis heeft een zeer hoge isolatiewaarde. In het huis worden de nieuwste
smartgrid technieken toegepast. Voor het toelichten van deze technieken en
de rol die Enexis hierin speelt wordt een zogenaamde ‘Enexis Expierence’
ontworpen die aan verschillende doelgroepen aangepaste informatie toont.
Het huis wordt gevestigd te Zwolle in de nabijheid van het Doepark Nooterhof.
Het park grenst aan onze locatie Marsweg te Zwolle. Op dit park zijn meerder
duurzame initiatieven gerealiseerd, o.a. ook het eerste ‘Earthship’ van
Nederland. Het Enexis Huis wordt begin 2012 in gebruik genomen. Met het
slimme huis willen we onze leidende rol op het gebied van energietransitie
zichtbaar en voelbaar maken, voor onze medewerkers en voor de buitenwereld.
Een voorbeeld van een compleet functionerende woning die gebruik maakt
van de modernste technieken op het gebied van duurzaam bouwen en
energiezuinig wonen. En de mogelijkheden laat zien van het Mobile Smart Grid
van Enexis.
Bewustwording kan volgens Enexis niet vroeg genoeg beginnen. Onder het
motto ‘de jeugd heeft de toekomst’ heeft Enexis een lesprogramma voor
scholen ontwikkeld. Met het lespakket voor kinderen van groep 7 en 8 van de
basisschool wil Enexis kinderen bekend maken met de opwek en transport van
energie en enthousiast maken over manieren om duurzame energie op te
wekken. Tegelijkertijd wil Enexis op deze manier ook duidelijk maken waarom
de transitie naar duurzame(re) vormen van energie noodzakelijk is. Het
lespakket is minimaal gedurende een periode van 3 jaar in te zetten door
basisscholen. Enexis stelt het lespakket vanaf het begin van het schooljaar 20112012 kosteloos beschikbaar aan basisscholen in het eigen werkgebied.
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
11
Enexis Duurzaam
ENEXIS wil niet alleen de
maatschappij faciliteren in de
energietransitie, maar ook zelf
voorop lopen. ENEXIS stelt haar
mede-werkers in staat om werk
duurzaam uit te voeren alsmede
privé een bijdrage te leveren aan
de energietransitie. Enkele in het
oog springende initiatieven op
dit terrein zijn:
 Elektrisch rijden
 Wagenpark op groen gas
 Zonnecellen voor mede werkers
 Duurzame gebouwen
De financiële inzet op dit vlak is
tot Q1 van 2011 € 6 mln.
In de huidige reguleringsperiode
verwacht Enexis hierin nog
minimaal € 5 mln in te
investeren.
Enexis kiest voor een duidelijke nadruk op haar maatschappelijke rol als
netwerkbedrijf. Maatschappelijk Verantwoord Onder-nemen is daarom
onderdeel van de dagelijkse gang van zaken. Zo wordt bij alles wat Enexis doet
gestreeft naar zo min mogelijke milieubelasting. Hierbij zet Enexis zich onder
andere in voor energiebesparing binnen haar bedrijfsprocessen. Door
bijvoorbeeld te kiezen voor minder reizen en meer video-conferences, door
te investeren in het duurzaam maken van onze gebouwen, het uitschakelen
van apparatuur die niet wordt gebruikt en het vergroenen van het wagenpark.
Daarnaast is vermindering van bedrijfsafval en het vergroten van hergebruik
één van de speerpunten. Dit is goed voor het milieu omdat het de CO2 uitstoot
verlaagt. MVO zit daarmee niet alleen in innovatieve projecten gericht op de
energietransitie, maar ook in de manier waarop de medewerkers hun dagelijks
werk uitvoeren. Om medewerkers bewuster te maken van de effecten van hun
handelen en de mogelijkheden die ze hebben om duurzamer te werken, vindt
gerichte interne communicatie plaats rondom duurzaamheids-thema’s. Enexis
stelt daarmee medewerkers in staat om hun werk duurzaam uit te voeren en
ook privé een bijdrage te leveren aan de energietransitie. Dit stimuleert
bovendien de kennisontwikkeling en ervaringsdeskundigheid van Enexis op
het gebied van duurzaamheid. Daarnaast wordt in het jaarverslag 2010 voor
het eerst volgens externe richtlijnen gerapporteerd over MVO bij Enexis. Als
onderdeel daarvan is ook de CO2-footprint berekend.
Elektrisch rijden
Enexis heeft de ambitie in 2011
haar wagenpark uit te breiden
met 23 elektrische auto’s.
Enexis gelooft in de kansen van de elektrische auto. Het is een schone en
goedkopere manier van rijden. Het opladen kan gewoon via een stekker in het
stopcontact. Daarbij zorgen de accu’s in de auto’s voor extra opslagcapaciteit
van energie. Dat is ideaal voor het bewaren van duurzame energie. Ook zijn
elektrisch aangedreven auto’s vaak sneller en krachtiger dan modellen die
lopen op fossiele brandstoffen. Technisch gezien is het binnen afzienbare tijd
mogelijk om op grote schaal elektrische auto’s te produceren. Enexis draagt
graag op een slimme manier bij aan deze duurzame ontwikkeling. Daarin
vervullen we een cruciale innovatieve, maatschappelijke en baanbrekende rol.
Enexis geeft het goede voorbeeld en heeft een groeiend aantal elektrische
auto’s op de weg. Ook zal Enexis zich richten op elektrisch voor- en na
transport bij woon- werk verkeer met het openbaar vervoer door de inzet van
3 elektrische pendelbusjes tussen NS-stations en kantoorlocaties van Enexis.
Wagenpark op groen gas
Enexis zal heeft de ambitie het
aantal groen gas/aardgas auto’s
in 2011 te verhogen naar 50
Enexis stimuleert het gebruik van groen gas door aanschaf van bedrijfswagens
en een aanbod voor leaserijders. Op dit moment heeft Enexis inmiddels drie
groen gas auto’s besteld: twee Volkswagens Passat en een Fiat Punto.
Rijden op groen gas is in de visie van Enexis niettemin van tijdelijke aard. Het
rendement van elektrisch rijden is groter dan van groen gas. Vanaf 2020 zullen
er grotere aantallen elektrische auto’s rijden met een grotere actieradius en zal
de infrastructuur voor elektrisch rijden uitontwikkeld zijn. Tot die tijd is rijden
op groen gas een goed alternatief. Om dit te stimuleren organiseert Enexis een
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
12
Roadshow voor groen gas auto’s om medewerkers te enthousiasmeren voor
rijden op groen gas.
Daarnaast is Enexis intensief betrokken bij het 100.000 voertuigenplan. Een
initiatief van de Provincies Drenthe, Friesland en Groningen om in 2015 circa
10% van het voertuigpark in Noord-Nederland, zijnde 100.000 voertuigen, op
duurzame brandstoffen te laten rijden.
Zonnecellen voor medewerkers
Enexis geeft een groep van 20 medewerkers een financiële bijdrage voor het
aanschaffen van zonnepanelen. In ruil daarvoor vervullen deze medewerkers
zowel in- als extern een ambassadeursrol. Hierbij communiceren ze actief over
de bij hem/haar thuis geïnstalleerde PV-installatie. Doordat 20 medewerkers
een ambassadeursrol te geven stimuleert Enexis alle medewerkers te investeren
in duurzame energie oplossingen.
Enexis kan hierdoor ook leren van de ervaringen die medewerkers opdoen met
het inkoop-, installatie-, metering- en administratieve proces bij de plaatsing
en gebruik van zonnepanelen.
Enexis geeft hiermee invulling aan haar leidende rol (voorbeeld-gedrag) met
betrekking tot duurzame energietoepassingen en de energietransitie.
Duurzame gebouwen
Enexis streeft naar een
verduurzaming van haar
gebouwenportfolio en neemt
hierbij met de bouw van
duurzame regiokantoren in
Maastricht en Venlo de eerste
concrete stappen.
Enexis is zich ervan bewust dat kantoorgebouwen veel energie verbruiken.
Daarom streeft Enexis ernaar om dit energieverbruik te minimaliseren.
Concrete stap op dit terrein is de bouw van twee nieuwe duurzame
regiokantoren in Maastricht en Venlo. Daarnaast loopt er een initiatief rondom
het Enexis terrein in Zwolle, waarbij zowel stappen worden ondernomen om
het gebouw te verduurzamen, als een duurzame inrichting van het
bedrijfsterrein in z’n geheel.
De additionele kosten voor de bouw van duurzame energieneutrale
kantoorgebouwen zijn ca. 20% hoger dan voor de bouw van traditionele
kantoorgebouwen. Het grootste deel hiervan wordt aangewend voor de
plaatsing van PV-cellen, het extra isoleren van het gebouw en het
energiemanagementsysteem om een volledig energieneutrale exploitatie
mogelijk te maken. Daarnaast zijn er extra kosten voor het benutten van
aardwarmte door het toepassen van een bodemcollectorsysteem (Maastricht)
of een zogenaamde WKO-installatie (warmte- koude opwekking voor Venlo)
voor de warmwatervoorziening voor oa. de ruimteverwarming. De oplevering
is gepland voor eind eerste kwartaal 2012.
Ook voor Zwolle is de ontwerpfase voor de nieuwbouw van het regiokantoor
op onze eigen locatie Marsweg inmiddels gestart. Het gebouw is qua opzet en
ontwerp vergelijkbaar met de nieuwe regiokantoren te Maastricht en Venlo.
De ingebruikname staat gepland voor eind 2012.
Op dezelfde locatie Marsweg te Zwolle wordt het huidige hoofdgebouw
duurzaam gerenoveerd en uitgebreid met een extra kantoorvleugel en wordt
hiermee de bovenregionale vestiging van Enexis voor Noord Nederland. De
aan te bouwen nieuwe kantoorvleugel wordt volledig energieneutraal.
13
duurzaamheidsinitiatieven ◆ maart 2011
Met de gemeente Zwolle is het afgelopen jaar een gezamenlijk
onderzoekstraject gestart om te bekijken of onze locatie Marsweg op een
duurzame wijze kunnen herontwikkelen na de realisatie van de voorgenoemde
huisvestingsplannen. Medio 2010 is hiervoor een intentieovereenkomst met de
gemeente Zwolle gesloten voor een gezamenlijk onderzoekstraject naar de
stedenbouwkundige randvoorwaarden voor de realisatie van de
huisvestingsplannen op de Marswe. Onderdeel van dit plan is dat oude
vrijkomende opstallen worden gesloopt en de vrijkomende terreinen opnieuw
worden uitgegeven als bedrijfsterrein. Dit heeft geresulteerd in een positief
advies van de gemeente.