Joodse violiste in Oklahoma - Joods Maatschappelijk Werk

JOODS LEVEN IN DE VS
Fiddler in het hart
van Amerika
Een New Yorkse
violiste in Oklahoma
TEKST BARBARA TANENBAUM FOTO'S VIA KATRIN STAMATIS
Van Fiddler
on the Roof en
Klezmer tot
K
atrin Stamatis, 36 jaar, is een echte New Yorkse,
maar woont sinds 2010 in Norman, Oklahoma.
Ze voelt zich thuis in een omgeving van mensen
met verschillende culturele achtergronden.
Katrin is violiste, aanvoerder van de tweede viool bij het
Oklahoma City Philharmonic, en werkt aan haar promotie
in ‘Musical Arts in violin performance’ aan de Universiteit
van Oklahoma.
Yehudi Menuhin,
Joden en violen
“Ik weet niet of de reden dat ik voor muziek heb gekozen
komt door het feit dat muziek alle etnische en culturele
grenzen overstijgt,” zegt ze. “Je kan naar elk land gaan
en een orkest vormen en het maakt niet uit welke taal
je spreekt. Iedereen begrijpt elkaar. Het klinkt vreselijk
cliché, maar het is waar. Zo ervaar ik dat ook.” Haar man
is cellist en vaak spelen ze samen bij muzikale festivals.
“Afgelopen winter waren we twee weken op een festival in
Puerto Rico, waar we samen in een klein orkest speelden.
Er waren een paar fantastische musici in dat internationale gezelschap. Ik voelde me daar direct thuis.”
hebben een
bijzondere band.
Mogelijk hebben Spaanse Joden het
instrument zelfs uitgevonden. Dus
wat is er Joodser dan viool spelen in
een groot orkest? Maar in Oklahoma?
Joods en Grieks
Katrin groeide op in New York als kind van een Joodsorthodoxe moeder en een Grieks-orthodoxe vader. Zij is
dus Amerikaans, maar ook Joods en Grieks. Haar moeder
geeft Hebreeuwse les en haar vader werkt in de bouw.
Twee uitersten die elkaar na al die jaren nog steeds liefdevol aanvullen.
“Mijn moeder speelde Bach op de piano terwijl ik ‘s avonds
22
Optreden van Kartin Stamatis samen met Kate Pritchett (hoorn) en Jake Johnson (piano)
in de bijt, omdat de cultuur hier zo anders is dan ik
gewend ben. Hoewel de universitaire gemeenschap best
progressief is, is de cultuur in de staat Oklahoma nogal
verschillend van die van New York. Men gaat er hier
bijvoorbeeld vanuit dat iedereen op zondag naar de kerk
gaat. In december viel me op dat alle gebouwen verlicht
zijn met gigantische kruizen. Voor mij is dit een teken van
gebrek aan inclusiviteit. Waar ik vandaan kom, zouden
zulke religieuze symbolen zeker voor verontwaardiging
zorgen. Hier zijn mensen er trots op. Ik vind vele
aspecten van het leven in Oklahoma prettig, maar ik mis
de diversiteit van New York. Daar viel mijn gemengde
achtergrond niet zo op.”
in bed lag. Ik viel dan heerlijk in slaap. Muziek was altijd
onderdeel van mijn leven, maar toen ik acht jaar was,
kwam ik pas in aanraking met de viool. Ik ben gaan spelen
op advies van een lerares van de basisschool.
Het instrument is voor mij bijzonder, omdat ik de viool
kreeg van mijn Duits-Joodse opa die na de oorlog naar
Amerika is gekomen. Zijn viool had hij tijdens de Tweede
Wereldoorlog in Nederland in bewaring gegeven en na de
oorlog teruggekregen. Mijn hele middelbare schooltijd heb
ik erop gespeeld.
“De viool van
mijn Duits-Joodse opa”
Joods zijn in de muziek
Katrin is zich, mede door de komst van haar dochter die
nu twee jaar is, meer op het Jodendom gaan richten, maar
in haar werk speelt het Jodendom niet per se een rol.
“Omdat ik klassieke muziek speel, is de muziek meestal
niet verbonden aan iets religieus. Mijn Joodse identiteit is
daarom niet iets waar ik vaak aan denk in mijn werk.
Tegelijkertijd realiseer ik me dat ik onderdeel ben van een
kleine Joodse minderheid hier in Oklahoma. Toen het
orkest waarin ik speel het stuk ‘De Moldau’ van Bedřich
Smetana repeteerde, vroeg de dirigent, die Joods is,
wat het belangrijkste thema van het stuk is. Een Joodse
hoboïst en ik waren de enigen die de melodie van het
Israëlische volkslied Hatikwa herkenden. In New York had
iedereen dat geweten.”•
Mijn vioollerares uit die tijd, Peggy Klinger, is heel
belangrijk geweest voor mij en heeft me altijd
aangemoedigd en geïnspireerd. Zij is als mens, maar ook
als musicus de meest invloedrijke factor voor mij geweest
om zelf musicus te worden.”
Boeren en pickup trucks
Nu woont Katrin in Oklahoma, een ‘Southern State’ waar
in Amerika veel vooroordelen over bestaan. Er wordt
gezegd dat er een gebrek is aan cultuur, dat alle inwoners
boeren zijn en in pickup trucks rijden. Bovendien is
iedereen zeer christelijk. Katrin bevestigt dat beeld.
“Ik voel me hier in Oklahoma soms een vreemde eend
23